Franse parlementsverkiezingen 2022: het uiterst-rechtse Rassemblement National (RN) boekt een doorbraak met 4 miljoen stemmen en 89 gekozenen. In 2024: het RN haalt 10.5 miljoen stemmen en mogelijk volgende zondag meer dan de helft van de 577 zetels.
Of het een meerderheid haalt, hangt grotendeels af van ‘Ensemble’ (Samen), de uiteenvallende coalitie rond president Emmanuel Macron. Liever de RN her en der een zetel laten dan voor een linkse kandidaat kiezen? Wordt de Macronie tot aan de galg medeplichtig aan de zege van uiterst-rechts? Heeft Macron zich al neergelegd bij een cohabitatie met Bardella, liever dat dan enkele linksen te laten verkiezen? Macron, de man die in 2017 zei dat hij er zou voor zorgen dat de Fransen geen reden meer zouden hebben om voor extremen te kiezen.
Historische keuze
Er staat ontzettend veel op het spel, voor Frankrijk, voor Europa. Dit gaat dus inderdaad om een historische beslissing. De keuze is zeer simpel: om RN te verslaan moet er in elk district gekozen worden om de best geplaatste kandidaat te handhaven. Er zijn geen twee manieren. Links heeft al massaal kandidaten teruggetrokken die pas derde kwamen en roept op tegen RN.
De rechtse Les Républicains (die zonder voorzitter Ciotti die nu partner van het RN is), doen niet mee, voor hun part mag het RN winnen. Ze hebben eerder al het programma van die partij gekopieerd. En al die katholieke integristen bij Ciotti en RN zijn hun geestgenoten. In feite bereiden deze “democraten” zich al voor op collaboratie.
Maar vooral de Macronie zorgt voor verwarring om zich aan zijn verantwoordelijkheid te onttrekken. Terugtrekken ja, maar niet overal. Niet voor kandidaten van het linkse La France inoumise (LFI), zeggen Horizons van ex-premier Edouard Philippe en François Bayrou van Modem. ‘Cas par cas’, geval per geval, zegt premier Gabriel Attal. Dus kiezen ze ervoor uiterst-rechts in die gevallen wél te laten winnen en dus kans te laten maken op een volstrekte meerderheid. Met Jordan Bardella als premier. Dat is een duidelijke keuze voor uiterst-rechts.
Zijn ze blind voor de gevolgen?. Beseffen ze de draagwijdte van die beslissing niet? Is dat ingegeven door haat voor links? Van dat alles wat, al valt te vrezen dat de Macronie, de president incluis, een zege van uiterst-rechts niet erg vindt. In dat geval kan Macron nog drie jaar in het Elysée blijven.
Ze voeren aan dat het niet de eerste cohabitatie van de Vijfde Republiek zou zijn. De linkse president François Mitterrand heeft ook de rechtse Jacques Chirac als premier gehad. En die laatste heeft als president de socialist Lionel Jospin als premier naast zich moeten dulden. Macron kan nog internationaal pronken, terwijl Bardella de binnenlandse zaken beheert. Beter dat dan een parlement zonder meerderheid waarin de Macronie nog marginaal is? Het is een bijzonder gevaarlijke redenering. Alsof er aan het eind niet de presidentsverkiezingen van 2027 zouden zijn, met Marine Le Pen als grote favoriet.
Misprijzen
In het Elysée dringt het maar niet door hoe de Macronie de voorbije zeven jaar de weg heeft geëffend naar deze afgang. Marine Le Pen heeft gelijk als ze verwijst naar ‘le mépris’, het misprijzen dat Macron al die jaren breed tentoon spreidde tegenover ‘les gens simples’ of ‘des pauvres cons” die maar de straat moeten oversteken om werk te vinden.
Dat diepe misprijzen zat in de pensioenwet vorig jaar waarmee de pensioenleeftijd tot 64 jaar werd verhoogd, tegen de wil in van de overgrote meerderheid van de Fransen. Keer op keer haalde premier Elisabeth Borne als trouwe dienares van de president artikel 49.3 boven om zonder parlement wetten op te leggen, ook de pensioenwet. Dachten ze nu echt dat dit zonder gevolgen bleef, dat misprijzen voor elke vorm van democratie? Dat misprijzen voor elke vorm van overleg?
Links
Die onverbiddelijkheid leidde tot de zoveelste nederlaag van de vakbonden en links. De zoveelste, want op één succes na, in 2006 tegen de CPE (wet over ‘contrat première embauche) van de regering de Villepin, stapelden links en de vakbonden alleen maar nederlagen op. Nederlagen, dat schept geen elan, en dat was er deze keer ook niet.
Gelukkig kwam er vlak na 9 juni het Nouveau Front populaire (NFP). Maar de onderlinge schermutselingen van de campagne voor de EU-verkiezingen en vooral de felle campagne, ook in de meeste media, tegen het NFP en vooral tegen LFI, hebben effect gehad. 28% is beter dan de 25.8 % voor de linkse unie Nupes in 2022, maar het NFP was wel iets breder dan Nupes.
Links betaalt ook de tol voor het feit dat een deel van links de verdediging van het laïcisme (lekenkarakter van het openbaar leven) en van de strikte scheiding religie-staat, aan uiterst-rechts heeft overgelaten. Bij uiterst-rechts zitten wel een pak katholieke integristen. Onder en naast hen veel activisten uit de tijd van de mobilisaties tegen het homohuwelijk. Dat zijn geen voorbeelden van lieden die de scheiding Staat-Kerk erg genegen zijn. Maar toch werpt het RN zich met redelijk succes op als de verdediger van de lekenstaat, al is dat dan wel uitsluitend gericht tegen het islamisme.
Inplanting
Het RN heeft zich in de voorbije twee jaar niet alleen steviger ingeplant in “sociale” media als TikTok, Instagram enz., maar ook lokaal. Dat het in le Nord Fabien Roussel, voorzitter van de communistische PCF, al in de eerste ronde zijn zetel afpakt, is veelbetekenend. De PCF lijdt ook op andere plaatsen, ze riskeert geen aparte fractie meer te kunnen vormen in de Assemblée.
Een andere partij die, gelukkig, zeer sterk in haar bestaan is bedreigd: Reconquête van fascist Eric Zemmour. Met 0.6 % zit ze ver onder de 5.5 % van de EU-verkiezingen van 9 juni. ‘Onze kiezers hebben nuttig gestemd, voor het RN’, zeggen ze ootmoedig bij Renconqête. Het betekent dat die kiezers deserteur Marion Maréchal, die nu samenwerkt met RN, zijn gevolgd.
Uiterst-rechts gaat er in vergelijking met de EU-verkiezingen van 9 juni in percentage op achteruit: toen was het RN goed voor 31.5 %, Reconquête voor 5.5 %, samen 37 %, nu 34 %. Maar dat is een schrale troost.
Nog even vermelden dat de beursaandelen in Parijs de hoogte ingingen na de uitslag van zondag.
