Emmanuel Macron en zijn Ensemble zijn de grote verliezers van de Franse parlementsverkiezingen. En laten we er geen doekjes om winden, Marine Le Pen en het uiterst-rechtse Rassemblement National (RN) zijn de grote winnaars. De linkse coalitie Nupes boekt wel flinke zetelwinst, maar blijft een stuk onder de verwachtingen. Dat is dan weer voor een flink deel te wijten aan het feit dat de Macronie uit kortzichtig eigenbelang Le Pen een handje toestak.
Rode gevaar
De grote verliezer, president, Macron, dacht dat hij door geen campagne te voeren automatisch een vlotte meerderheid zou halen. Toen dat na de eerste ronde twijfelachtig werd, schoten hij en zijn ploegen wakker om te waarschuwen voor het grote rode gevaar, de Nouvelle Union populaire écologique et sociale (Nupes) onder leiding van supercommunist Jean-Luc Mélenchon die Russische tanks op de Champs-Elysées zou brengen. Want Mélenchon leek op weg naar een triomf en dat moest afgeblokt worden. Dat uiterst-rechts daar profijt kon uit halen, werd genegeerd. Dat is nochtans wat gebeurde;
Met 89 zetels haalt het RN van Le Pen veel meer dan het zelf had verwacht. Le Pen zou al victorie hebben gekraaid bij 50. Maar omdat ‘Ensemble’, het ensemble van Macrons LRM-Renaissance met enkele andere rechtse groepen, veel meer schrik had van een links succes, riep het uiterst-rechts geen halt toe. Wat het RN in talrijke duels met de linkse Nupes winst opleverde, enkele tientallen zetels.
Dat succes van uiterst-rechts was al af te lezen uit de resultaten van de eerste ronde. Maar vooral bij links keek men alleen naar het ogenschijnlijke succes van de Nupes, alles werd door een roze bril bekeken. Zodat er minder werd gelet op de enorme stemmenwinst van uitrst-rechts vergeleken met 2017, een verdubbeling naar 23 %. Zie: https://www.uitpers.be/franse-stembus-niet-alleen-door-roze-bril-bekijken/)
Republikeinse reflex
Emmanuel Macron had in 2017 beklemtoond dat uiterst-rechts de grootste bedreiging vormde en dat de strijd ertegen voor hem een prioriteit was. Hij kon in de presidentsverkiezingen toen rekenen op een “republikeinse reflex”: zoals in 2002 stemde links in de tweede ronde voor hem om indertijd Jean-Marie Le Pen, in 2017 diens dochter Marine Le Pen, van de macht te houden.
In het Elysée werd toen een speciale eenheid opgericht met als enige taak uiterst-rechts te bestrijden. In 2019 werd in de aanloop tot de Europese verkiezingen speciaal campagne gevoerd tegen “de partij van de leugen”. “Op het terrein is er maar één tegenstrever, het Front National”, zei Macron in september 2019 tot zijn aanhang. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2020 paste Madrons La République en Marche (LRM) het republikeins front toe om te beletten dat het RN ergens aan de macht zou komen.
Nu, in juni 2022, lijkt dat een ververleden. Na de eerste ronde viel premier Elisabeth Borne vooral scherp uit tegen La France insoumise (LFI), de partij van Mélenchon die ze als anti-republikeins bestempelde. Uiterst-rechts of LFI, allemaal hetzelfde. LFI zelf riep, net zoals bij de presidentsverkiezingen, op geen enkele stem te geven aan het RN, meestal zonder oproep om voor een kandidaat van de Macronie te stemmen.
Laf?Dom? Beide?
Deze keer, juni 2022, besloot Ensemble na enkele tegenstrijdige uitspraken, “geval per geval” te bekijken, alsof uiterst-rechts ineens een lokaal probleem was. Maar nu na de eerste ronde Macrons aanhang links een groter gevaar vond dan uiterst-rechts, was de Macronie te laf of te dom om trouw te blijven aan het republikeins front. Uiterst-rechts of links, twee extremen, zo simpel was het nu.
Met als gevolg dat in duels tussen links en RN veruit de meeste Macroniens, volgens sommige peilers 80 %, het vertikten links een stem te geven. Wat verklaart waarom uiterst-rechts zoveel van die duels heeft gewonnen.
Met andere woorden: Macron en de Macronuie zijn sterk afgegleden: van radicale afwijzing van uiterst-rechts tot bedekte medeplichtigheid. Al zullen ze nu wel zelf geschrokken zijn van wat ze hebben aangericht.
Inplanting
Het RN heeft ook nog wel andere verklaringen voor zijn succes: waaronder zijn geduldige inplanting in gebieden waar een groot deel van de bevolking zich verwaarloosd voelt (en dat ook is): weinig of geen openbaar vervoer, weinig of geen openbare voorzieningen, weinig scholen en ziekenzorg, verre verplaatsingen naar het werk.
In die regio’s voert het RN nauwelijks campagne rond zijn lievelingsthema’s migratie en veiligheid, wel rond de lastige kanten van het dagelijks leven. En dat kent bijval. Vooral dus in de noordelijke regio’s waar vroeger industrie en mijnbouw relatief goedbetaalde jobs opleverden, waar beroepsopleiding zin had. Maar ook meer en meer daarbuiten, tot in het centrum en het zuidwesten waar het ook zetels haalt. In de grote steden blijft het RN afwezig.
Het RN surft ook op de anti-propaganda tegen vooral LFI dat ervan beticht wordt samen te werken met islamisten, wat het LFI dan weer veel stemmen oplevert in regio’s met een grote moslimbevolking. De kritiek dat Nupes, en vooral LFI, de lekenstaat verraden, komt ook uit de dissidenten van de PS, zij halen dat aan als een van de redenen om samenwerking in Nupes af te wijzen. Rechts speelt daar gretig op in.
Wat nu
De Macronie heeft geen meerderheid. Meer dan 40 zetels te kort. Dan maar aankloppen bij de rechtse Les Républicains (LR) en hun aanhangsel UDI? De Macronie heeft daar al zoveel personeel weggehaald, onder wie twee premiers en talrijke topministers. Op het vlak van programma’s zijn er geen wezenlijke verschillen. Ze staan bij voorbeeld beide achter de verhoging van de pensioenleeftijd tot 65 jaar. Bovendien heeft LR-stichter Nicolas Sarkozy, ex-president, zelf al de overstap gemaakt.
Klassiek rechts regeert dolgraag en is zwaar gefrustreerd dat het er sinds 2012 niet meer aan te pas komt. Maar die lui zullen hun zetels duur verkopen, Macron zal een hoge prijs betalen. Misschien eisen ze ook wel dat hij enkele vroegere overlopers opzij schuift, zoals ex-premier Edouard Philippe en diens nieuwe partij Horzions die deel uitmaakt van Ensemble.
Bij klassiek rechts kijken sommigen ook verder. Zal de Macronie kunnen overleven eens Macron geen president meer is, vanaf 2027? Macron heeft een groot deel van rechts overgenomen, misschien kan dat later weer in een andere richting?
Marine Le Pen droomt intussen ongetwijfeld ook van 2027, van haar vierde poging om president te worden. Wie durft er op te wedden dat ze kansloos is, nu het “republikeins front” zo bouwvallig is geworden?
