Het is simplistisch om het te hebben over winnaars en verliezers na de oorlog tussen Hezbollah en Israël. Dat is net zoiets als het conflict indelen in goed en kwaad. Als er al een verliezer is aan te wijzen dan is het de Libanese burgerbevolking. Het lijkt zinniger het te hebben over wat de gevolgen van het conflict zijn. Het zijn er vele die op langere termijn spelen.
Het belangrijkste gevolg van de oorlog is dat er een gevoel van zelfvertrouwen is gegroeid in de Arabische wereld en dat Israël gaat beseffen dat een militair overwicht in de toekomst niet genoeg is voor haar voortbestaan. Je kunt stellen dat de balans die al lange tijd één richting op slaat in beweging begint te komen.
Bij het resultaat van deze oorlog is niet zozeer gebiedsverovering of militaire overwinning van belang maar psychologische factoren. Het is tekenend dat binnen de Arabische wereld veel mensen een soort overwinningsgevoel hebben terwijl in Israël een totaal gevoel van
verwarring is ontstaan en er waarschijnlijk heel wat koppen gaan rollen.
Was Irak het keerpunt voor de VS, voor Israël is dat Libanon. De in relatief korte tijd opeenvolgende gebeurtenissen, de oorlog in Irak, verkiezingswinst van Hamas in de Palestijnse gebieden en de oorlog in Libanon, lijken allemaal te wijzen op het einde van een tijdperk. Een tijdperk dat zich kenmerkte door klinkende militaire overwinningen van Israël op Arabische landen, een verdeel- en heerspolitiek van de VS en steun aan elites en koningshuizen die in het algemeen in overeenstemming handelden met de belangen van de VS. Israël heeft altijd als belangrijkste strategie gehad de confrontatie te kiezen, de wereld duidelijk te verdelen in joden en arabieren en daarmee een grens te trekken in ‘wij’ en ‘zij’. Hierbij zijn de ‘wij’ superieur aan de ‘zij’ en hebben de ‘wij’ het recht om veroverd land toe te eigenen. Dit is alleen vol te houden met een militair overwicht dat ook telkens ingezet wordt om de vijand verpletterend te ‘overwinnen’ en daarmee op zijn plaats te houden. De oorlog in Libanon is wat dat betreft mislukt.
De VS hebben zoals altijd nu ook Israël gesteund. Openlijker kon het bijna niet. De internationale gemeenschap kon weer niets doen zonder instemming van de VS. Uiteindelijk heeft het één en ander geleid tot het extra tijd geven aan Israël om de klus te klaren. Nadat bleek dat de klus niet geklaard werd hebben de VS gekozen voor een VN-resolutie die in ieder geval dan nog zoveel mogelijk in het voordeel van Israël werkt.
De gehele wereld heeft gezien dat Israël vier weken lang de burgerbevolking van Libanon kon terroriseren met tal van slachtoffers als gevolg, om Hezbollah te isoleren. Openlijk worden door Israëlische politici en bevelhebbers van het leger oorlogsmisdaden aangekondigd. Dit alles met instemming van de VS. Na Irak met de schandalen over martelingen en moorden zal dit nog verder schade aanbrengen aan de VS en waar ze voor staan. Buiten een deel van de bevolking in Westerse landen zullen er weinigen op de wereld zijn die nog enig geloof hebben in ‘het nieuwe Midden Oosten’, ‘de oorlog tegen terrorisme’ of de waarden en normen waarvoor Bush en consorten staan.
De Bush-periode zal later herinnerd worden als een dieptepunt in de geschiedenis van de VS. Op het punt van haar grootse macht is die niet ingezet voor een meer stabiele vreedzame wereld, maar hebben Bush en zijn kornuiten het klaar gespeeld in een aantal jaren de VS tot de paria van de internationale gemeenschap te maken. De neergang van de VS zal ook de neergang van Israël betekenen. De VS zijn het enige land dat Israël volledig steunt in haar politiek.
De Arabische massa’s lijken zich langzamerhand te organiseren en in opstand te komen. Zelfvertrouwen is enorm gegroeid. Na meer dan vijftig jaar klappen vangen en onderdrukking voelt men weer enig zelfrespect. Het is vaker gezegd: organisaties als Hezbollah en Hamas zijn de uitkomst van een lange geschiedenis van onderdrukking en overheersing. Vertrapping door Israël en de VS van elke vorm van eigenwaarde in het Midden-Oosten, zowel wat betreft de persoon als de cultuur, waarvan men deel uitmaakt. Die organisaties blijken op dit moment het enige krachtige antwoord hierop te zijn. Constateer je dat deze organisaties ondemocratisch en verwerpelijk zijn, dan zul je naast ze terechte kritiek te geven ook
iets aan de oorzaak van hun ontstaan moeten doen:
-Een oplossing van de Palestijnse kwestie en een op gelijkheid gebaseerde verhouding tussen Israël en haar buurlanden.
-Een zelf te bepalen toekomst die niet door de VS gedicteerd wordt.
-Vervanging van corrupte politiek elites.
-Een menswaardig bestaan met sociale voorzieningen voor de bevolking.
Israël beseft nu dat ze geen bescherming kan bieden aan haar eigen bevolking als het oorlog voert. De mythe van onoverwinnelijkheid gepaard met onaantastbaarheid is gebroken. De Israëlische politiek ‘als je niet luistert zul je het voelen’ is aan herziening toe. Te hopen valt dat de komende jaren een besef doordringt bij de Israëlische bevolking dat zij samen met omliggende landen zal moeten zoeken naar een rechtvaardige vrede gebaseerd op gelijkheid. Het indertijd gedane voorstel van Saoedi-Arabië, om in ruil voor teruggave van alle bezette gebieden een vrede met de gehele Arabische wereld te bieden, is en blijft een goede basis.
Op korte termijn kan er binnen Israël een nog verdere ruk naar rechts verwacht worden. Het is echter een doodlopende weg. Aan het eind blijven er vanuit die politiek geen andere middelen over dan het bedrijven van genocide en etnisch zuiveren (wat overigens nu al op beperkte schaal gebeurt door de nederzettingenpolitiek). Zelfs voor het door de VS gesteunde Israël zit er een grens aan het gebruik van deze middelen.
Het beleid van de VS dat zich laat leiden door de strijd tegen het terrorisme en een verwezenlijking van de ‘democratisering van het MO’ lijkt overal te falen. Eén van de weinige successen was de ceder-revolutie in Libanon. De oppositie binnen Libanon tegen de aanwezige Syrische troepen werd op alle mogelijke manieren gesteund door de VS. De VS kregen steeds meer invloed en een deel van de Libanezen was hier niet afkerig van. Een
maand van Israëlische bombardementen heeft hieraan voorlopig een einde gemaakt.
Condoleezza Rice blijkt de gebeurtenissen in Libanon te zien als “…de geboorte-weeën van het nieuwe Midden Oosten”. Je zult maar Libanees zijn en dit moeten aanhoren tijdens het zoveelste bombardement. Het lijkt meer op een miskraam. De zogeheten dominotheorie voor het Midden Oosten om daar het ene land na het andere te ‘democratiseren’, werkt precies in tegenovergestelde richting als de VS hadden bedoeld. Hamas wint democratisch in de Palestijnse gebieden, in Irak dreigt het Zuiden een volgende Islamitisch staat te worden met sterke banden met Iran, in Libanon heeft Hezbollah (voorlopig) meer steun dan ooit.
Iran lijkt zich op geen enkele manier in te binden en juist aan kracht te winnen. De laatste weken zijn zelfs geluiden binnen de VS te horen dat de VS zich zorgen maken over een nieuw zelfvertrouwen in Syrië.
Het kan nog veel zwaarder weer worden. Tot nu toe hebben Hamas, Hezbollah en het Mahdi leger zich gericht op een nationale bevrijdingsstrijd. Het kan goed zijn dat door de ontwikkelingen in de komende tijd er langzamerhand een verschuiving gaat plaatsvinden om de handen ineen te slaan en het strijdperk naar een regionaal of internationale arena te verplaatsen.
Israël en de VS zien het verslaan van Iran als het uiteindelijke doel. Iran is als opkomende regionale macht een grote bedreiging. En het leidt er bijna onvermijdelijk toe dat Iran militair aangevallen gaat worden. De aanleiding zullen de nucleaire activiteiten van Iran zijn.
De problemen in Libanon en de problemen in Irak, worden door de VS naar buiten toe grotendeels verweten aan de invloed van Iran.
Bush heeft nu Libanon ook aangewezen als onderdeel van zijn oorlog tegen terreur. Er is de laatste jaren hoog spel gespeeld door de VS. Het heeft alleen maar polariserend gewerkt. Een weg terug lijkt steeds moeilijker, zeker zonder gezichtsverlies en verlies aan invloed. Op hoop van zegen dan maar verdergaan op de ingeslagen weg. Het lijkt vanuit VS-oogpunt dan een logische stap om Iran aan te vallen want dat zou de sleutel zijn om het Midden Oosten een ‘betere en democratische’ toekomst te geven.
Er zijn tal van aanwijzingen dat de VS deze oorlog tegen Iran aan het voorbereiden zijn. Uit verschillende bronnen valt op te maken dat de oorlog in Libanon al langer voorbereid was en voor de VS van belang was om als praktijkvoorbeeld te dienen hoe later Iran aan te vallen. Seymour M. Hersh heeft in The New Yorker van 21-08-‘06 hierover een artikel geschreven onder de titel ‘Watching Lebanon’.
De VS willen de dreiging van Hezbollah verminderen voordat ze Iran aanvallen om hiermee een tweede front te voorkomen. Verder wordt de opbouw van de verdediging van Hezbollah met bunkercomplexen vergeleken met die van Iran. Libanon is daarmee een proeftuin voor de oorlog met Iran.
Iran kan zonder twijfel net als Libanon en Irak tientallen jaren terug in de tijd worden gebombardeerd. Als gevolg hiervan is Iran hierna militair en economisch ernstig verzwakt. Het zal echter geen pro-VS regering opleveren, maar eerder een hechtere samenwerking tussen de verschillende Islamitische volksbewegingen en een verdere groei van deze bewegingen.
Het is opvallend dat, terwijl in Westerse kranten steeds gewezen wordt op de strijd tussen Sjiieten en Soennieten er bij Hezbollah ook sprake is van steun van Soennieten in de Arabische wereld en dat Hamas geen Sjiitische maar een Soennitische beweging is, gesteund door het Sjiitische Iran. Bij een aanval op Iran lijkt het ook zeer waarschijnlijk dat een groot deel van de Sjiieten in Irak in opstand komen tegen de daar gelegerde VS-militairen.
De grootste demonstratie tegen Israël en de VS in verband met Libanon toe nu toe was in Irak. Meer dan 100.000 mensen demonstreerden na een oproep van Muqtada al-Sadr, de Sjiitische geestelijke en leider van het Mahdi-leger, in Bagdad.
In de toekomst zullen de VS steeds meer voor de keus komen te staan rekening te houden met de gehele Arabische wereld of alleen met Israël. De VS dreigen de grip op het werelddeel waar de grootse olievoorraad van de wereld zich bevindt, deels kwijt te raken. En zoals steeds wordt gezegd, dat Hezbollah niets betekent zonder steun van Iran (in ieder geval militair gezien), is het ook zo dat Israël niets kan zonder de volledige steun van de VS. Gaan de VS kritischer worden op Israël dan moet dit land snel gaan inbinden en is er misschien eindelijk een opening voor een serieus vredesinitiatief.
Het komende jaar gaat bepalend worden. Het lijkt er op dat er doorgezet wordt in onfrontaties en militair optreden tegen Iran, wat in wezen een ‘alles of niets’-strategie gaat worden met verschrikkelijk gevolgen. Je kunt nu al zeggen dat we zo langzamerhand een wereldoorlog in glijden met Afghanistan, de Palestijnse bezette gebieden, Irak en Libanon als strijdtoneel en de dreigende oorlogen met Syrië en Iran. Of wordt er nog op tijd gas teruggenomen na de volgende mislukking in de rij: Libanon? Het ziet er voorlopig somber uit.
Ed Hollants
(Uitpers, nr. 78, 8ste jg., september 2006)
