De opmars van de Lega Nord leek onstuitbaar. Deze partij die opkomt voor een zelfstandig ‘Padania’ – het noorden van Italië, nam tot november vorig jaar in de regering van Silvio Berlusconi sleutelposten als Binnenlandse Zaken in. En volgens peilingen zou ze in het noorden makkelijk een derde van de stemmen kunnen halen, wat haar voor een rechtse meerderheid onmisbaar maakt.
Maar de partij die haar beginsuccessen dankte aan de slogan ‘Roma ladrona’ (Rome dievegge) krijgt nu in eigen rangen de bijnaam ‘Lega ladrona’. Aanleiding is de vaststelling dat de familie en omgeving van stichter-leider Umberto Bossi zich persoonlijk heeft verrijkt met de overheidssubsidies aan partijen.
Bij de lokale verkiezingen van begin met verloor de Lega Nord bijna al haar bolwerken. In stadjes waar ze al decennia een meerderheid had, verloor ze driekwart van haar kiezers. Ze kon zich alleen handhaven in Verona waar burgemeester Flavio Tosi, bekend om xenofobe uitspraken en maatregelen, wel nog een stevige meerderheid haalde. Zijn beleid, olm van immigranten tweederangsburgers te maken in naam van orde en veiligheid, valt er in de smaak.
De ontdekking dat de vrouw en twee zonen van stichter Bossi grote sier maakten met van de overheid gestolen geld, gaf een schok bij de achterban die de Lega als een voorpost van strijd tegen corruptie en fraude zag. Bovendien wordt de penningmeester van de Lega ervan verdacht kapitaal van een bende van de ‘Ndrangheta, de maffia van Calabrië, te hebben witgewassen in projecten in Afrika. Schande en oneer voor de nagenoeg enige partij van belang die ongeschonden uit de operatie Schone Handen van twintig jaar geleden kwam.
Tijdelijke crisis?
Is dit een tijdelijke crisis die’ kan bezworen worden met het opstappen van Bossi als partijleider? Een tijdelijk triumviraat besliste al dat Roberto Maroni, minister van Binnenlandse Zaken in de regering Berlusconi, de nieuwe chef wordt. Trouwe partijleden zijn ervan overtuigd dat Maroni achter al die beshuldigingen tegen zijn rivaal Bossi zit en hebben geen vertrouwen in de nieuwe leiding.
Binnen de Lega Nord spelen nog andere tegenstellingen waaronder regionale. De Lega startte in 1982 met de stichting van de Lega Lombarda, een regionalistische partij voor Lombardije (Milaan), die vond dat de nijvere Lombarden de vruchten van hun werk in te grote mate moesten afstaan aan de centrale overheid, Roma ladra. Het was toen veeleer een anti-belastingpartij die vooral aanhang vond bij de middenstand van de kleinere steden. Er was even een doorbraak in Milaan, Marco Formentini werd burgemeester van de economisch-financiële hoofdstad van Milaan. Maar dat was slechts een tijdelijk verschijnsel, de Lega zakte snel terug in Milaan, ze werd wel dominant in kleinere steden en op het platteland.
De Lega Lombarda werd de Lega Nord, met vooral de Liga Veneta erbij die in de middelgrote en kleine steden van het noodoosten, met zijn dynamische kmo’s, de belangrijkste partij werd. Nog steeds tegen Roma ladrina, maar tegelijk tegen de ‘terroni’, de landgenoten uit het zuiden en tegen alle mogelijke immigranten, zowel die uit Afrika als uit de Balkan en Oost-Europa.
Pontida
Geen wonder dat de Lega Nord het Vlaams Belang als zijn zusterpartij op haar congressen uitnodigde. De Lega proclameerde zelfs het zelfstandige Padania met eigen “verkiezingen”r en “ministeries” in Venetië. “Wetenschapslui” moesten aantonen dat er een “Padaans volk” bestaat met een eigen ADN-structuur verschillend van die van de ‘terroni’, een volk met Keltische wortels en een Keltische cultuur die met volkspelen werd gevoed. Een eigen ‘identiteit’ dus, gedragen door de ‘groenhemden’, de milities van de Lega.
Toen Berlusconi in 2001 met zijn Forza Italia de verkiezingen triomfantelijk won, had hij in feite de Lega niet nodig voor een meerderheid. Bovendien had hij vóór de verkiezingen de veronruste ambassadeurs van de Europese Unie verzekerd dat hij niet met die uiterst-rechtse Lega zou regeren. Maar hij deed het wel. Niet zozeer om zijn meerderheid te verstevigen, wel uit overtuiging.
Er ontstond een as Berlusconi-Bossi, met een wekelijkse tête-à-tête om de regeringszaken te regelen. Als regeringspartij legde de Lega haar project Padania opzij om het alleen maar boven te halen op de jaarlijkse ceremonie van Pontida., een dorp bij Bergamo. Daar herdenken de ‘Padanianen’ de “Lega Lombarda”, de liga van noordelijke steden die in 1167 besloten samen te strijden tegen de Duitse keizer.
De alliantie met Berlusconi is veel aanhangers niet bevallen. De corrupte Berlusconi is tenslotte de verpersoonlijking van alles wat de Lega zegt te bekampen. Maar het toekennen van sleutelposten in de regering maakte dat goed. Toen Berlusconi in november vorig jaar echter onder druk van enkele partners in de EU en van een groot deel van het Italiaans patronaat opstapte, was de Lega er als de kippen bij om de regering van bankier Monti aan te vallen. De Lega was in het parlement een van de weinige groepen om oppositie te voeren tegen die door rechts en centrumlinks gesteunde regering. Het was voor de Lega een buitenkans om de periode Berlusconi achter zich te laten en weer zuiver op de graat campagne te voeren voor een onafhankelijk Padania.
Nog geen rouwtafel
Het schandaal rond Bossi komt nu roet in het eten gooien. Is de Lega daardoor uitgeteld? Maroni kan als de zuiveraar trachten het vertrouwen geleidelijk aan te herstellen, ervan uitgaande dat de grondslag waarop de Lega haar succes boekte, onaangetast is. Tenslotte hebben de partijen van centrumlinks de lokale verkiezingen niet gewonnen door massale mobilisaties, maar door het feit dat de helft van de kiezers verstek gaf, waaronder zeer veel gewezen kiezers van de Lega. Het succes in Verona, gestoeld op een beleid van ‘recht en orde’, toont aan dat de Lega Nord nog lang niet mag worden afgeschreven. Zeker nu rechts in volle crisis verkeert en de grote partij van centrumlinks, de Democratische Partij, gewrongen zit door haar steun aan de regering Monti.
(Uitpers nr. 143, 13de jg., juni 2012)
