"Cuba maakt chemische massavernietigingswapens aan".
"Na Irak, is het de beurt aan Cuba" stelt Jeb Bush, broer van en gouverneur van Florida en de VS situeert Cuba in de "As van het kwaad".
"Neen, het is nu nog niet de beurt aan Cuba" zegt Rumsfeld.
Kunnen we de Cubanen verwijten dat ze deze beweringen met argwaan aanhoren ? Voor ons hebben ze in ieder geval wel degelijk een déja-vu effect…
Op 7 maanden tijd werden in Cuba 2 vliegtuigen en 5 boten gekaapt. Een derde vliegtuigkaping werd verijdeld. Daarnaast werden nog een 20-tal andere bootkapingen verijdeld. In de VS laat men uitschijnen dat vliegtuigkapers op vrijstelling tegen borgtocht kunnen rekenen. Dit kan tellen voor het land dat van de strijd tegen het terrorisme overal ter wereld topprioriteit n° 1 maakt.
De VSA weigeren sinds 7 maanden de migratieakkoorden met Cuba uit te voeren. Volgens deze akkoorden moeten jaarlijks 20.000 Cubanen naar de VS legaal kunnen emigreren. Door deze akkoorden plots niet meer uit te voeren, stimuleren de VS de illegale migratie en wakkert ze kapingen aan.
"Een nieuwe migratiegolf vanuit Cuba zal beschouwd worden door de VS als een daad van agressie en daar komt een passend antwoord op", stelde president Bush.
Het nieuwe hoofd van de belangensectie van de VS in Havana, James Cason, financiert cash een 75 tal Cubanen die hij organiseert, dirigeert, voorziet van telecommunicatieapparatuur en waarvan hij zegt dat hij ze wil zien uitgroeien tot een éénheidspartij met een 10-punten programma. Hij is tevens ook oprichter van een nieuwe politieke partij in Cuba en organiseert allerhande seminaries in zijn residentie. De waarschuwingen van de Cubaanse autoriteiten negerend, voert hij dagelijks de provocaties op. Hoe zou Washington reageren indien de Cubaanse belangensectie in Washington de onafhankelijksbeweging van Puerto Rico zou financieren, structureren en begeleiden in zijn strijd ?
De VS laten toe dat van hun grondgebied terreur acties worden ondernomen tegen Cuba. Snelle boten kunnen moeiteloos uit Miami vertrekken en een raketaanval uitvoeren op een hotel aan de Cubaanse kust. Eens terug thuis worden ze als helden ontvangen. Vliegtuigjes van Cubaanse ballingen organisaties mogen zonder problemen het Cubaanse luchtruim schenden en opnieuw landen in Miami. Dit zijn geen terroristen maar "strijders voor vrijheid" volgens Washington. Reeds meer dan 40 jaar is iedere commerciële transactie tussen Cuba en de VS illegaal, Cuba wordt uitgesloten van iedere internationale financiële instelling. Cuba vraagt sinds mensenheugenis een dialoog in respect om de relaties te normaliseren. De VS willen echter een oorlogsrelatie aanhouden. Dit levert VS president immers de garantie op van de stemmen van heel wat ballingen in de VS. Zeker in een cruciale staat als Florida is dit belangrijk.
Het is o.a. tegen deze achtergrond dat de gebeurtenissen van de afgelopen weken moeten geplaatst worden. 75 mensen werden gearresteerd en veroordeeld tot celstraffen tussen de 6 à 28 jaar. De bewijslast was erg éénduidig: getekende ontvangstbewijzen van de cash overdrachten tussen Cason en deze mensen incluis. De celstraffen vallen inderdaad zwaar uit, Cuba wil waarschijnlijk een voorbeeld stellen: we zullen geen vijfde colonne van de VS dulden op ons grondgebied. Dit is echter geen debat over persvrijheid (4 van de 75 beklaagden oefenden ooit in hun leven een journalistieke activiteit uit) noch een debat over vakbondsvrijheid, er zitten inderdaad enkele vakbondsleden bij, maar de beschuldiging luidt wel degelijk collaboratie met de Helms-Burton wet (tussen haakjes, ook in België en de ganse EU is medewerking aan de Helms-Burton wet sinds 1998 onwettelijk en strafbaar).
De 3 terechtstellingen in april betreffen kapers van een boot met onder andere toeristen aan boord. Wij nemen afstand van het uitvoeren van de doodstraf, moge dit duidelijk zijn. Dit is onethisch en we beschouwen het geboren leven als een universele waarde. Wij nemen echter wel aanstoot aan de selectieve verontwaardiging in deze. Als vandaag de Europese Commissie sancties aankondigt (zie verder) tegen Cuba, dan zoeken wij naar gelijkaardige maatregelen tegen de 118 andere landen die de doodstraf nog in hun wetgeving hebben staan, dan zoeken wij tevergeefs naar sancties tegen de koploper van de uitvoering van doodstraffen, enkel in Bush’s deelstaat Texas telt men tot op heden 281 terechtstellingen, waaronder 11 minderjarigen.
Het uur van de waarheid voor de Europese Unie ?
Na de gebeurtenissen van april 2003 had een vergadering plaats op niveau van de Europese Commissarissen. Loyola de Palacio, de Spaanse vice-voorzitster van de Commissie en bevoegd voor transport, energie en de relaties met het Europees Parlement had daar zwaar op aangedrongen. Zij stelde voor om de vraag van Cuba tot toetreding tot de Conventie van Cotonou te verwerpen als sanctie voor de gebeurtenissen van april. De Commissie volgde haar en stelde de beslissing tot toetreding tot de Conventie voor onbepaalde tijd uit. Cuba trok daarna haar aanvraag terug in. Op 5 juni stuurt de EU een verklaring de wereld in betreffende Cuba. De Cubanen vernemen via de internationale persagentschappen dat de EU tot sancties overgaat: er worden geen bezoeken van een hoog gouvernementeel niveau meer georganiseerd ; de culturele uitwisselingen worden teruggeschroefd ; dissidenten in Cuba zullen worden uitgenodigd op de ambassades voor de nationale feestdagen van lidstaten en de "Gemeenschappelijke Houding" van de EU ten aanzien van Cuba zal herzien worden. Deze verklaring werd al onmiddellijk mede ondertekend door de 10 landen die op het punt staan de Unie te vervoegen. Colin Powell verklaart op de top van Amerikaanse landen op 8 juni dat de VS wel willen aansluiten bij de houding van de EU en legt het initiatief aldus bij de EU. Alsof de EU plots "lead" geworden is in de confrontatie houding t.a.v Cuba.
Cuba reageert verontwaardigt en op haar beurt neemt ze geen blad voor de mond. Aznar en "Burlesconi" worden aangewezen als de aanstichters van de EU veroordelingen. In Havana komen 1 miljoen mensen op straat voor de ambassade van Italië en Spanje. Het opbod van verklaringen tussen de EU en Cuba lijkt nog niet over zijn hoogtepunt heen te zijn.
De Europese Unie lijkt zich van weinig kwaad bewust. In onze analyse is er een doordachte strategie in werking vanwege de VS, en de EU lijkt hier blindelings in te lopen. Waar tot op heden de Europese Unie niet in staat is gebleken om ook maar enige politieke houding aan te nemen ten aanzien van Cuba (enerzijds wilde ze niet al te veel meedoen aan de confrontatieve blokkade houding van de VS, maar anderzijds slaagde ze er nooit in een van de VS onafhankelijke positie t.a.v. Cuba te formuleren en in praktijk te brengen, ze durfde Cuba niet echt steunen) – mossel noch vis kan je stellen – dreigt ze vandaag meegezogen te worden door het triumviraat Bush, Aznar en Berlusconi in een confrontatie met Cuba. Indien Bush in de loop van de volgende maanden titel III van de Helms-Burton wet in uitvoering zou stellen (om de 6 maanden moet Bush beslissen of hij investeerders in Cuba, dus ook Europeanen, voor het VS gerecht zal dagen wegens "illegaal trafikeren met Cuba", maar de EU heeft hem dat tot nog toe uit het hoofd weten te zetten), dan dreigt voor de EU het uur van de waarheid aan te breken. Ze hebben dan de keuze: ofwel gaan ze de confrontatie aan met de VS over de illegaliteit van deze extraterritoriale wet en dienen ze opnieuw een klacht in binnen de WTO (een nieuwe confrontatie met de VS dus…) ofwel beginnen ze onderhandelingen met de VS om geen sancties te ondergaan onder dit hoofdstuk van de Helms-Burton wet door langzaam aan hun investeringen in Cuba af te bouwen (en aldus over te gaan tot een de facto boycot). Als je de houding van Spanje en Italië vandaag bestudeert, lijkt het wel of men deze optie niet ongenegen is. De rest van de EU zou op die manier meegezogen worden in een scenario waar het eigenlijk niet bewust voor koos. Welke Europese politici zijn vandaag bereid om dit lont uit het vuur te halen ? Of zal men zoals gewoonlijk geen confrontatie willen aangaan met de VS omwille van een historische vergissing Cuba genaamd ? Zo belangrijk (voor onze economie althans) zijn onze investeringen daar nu ook weer niet.
De EU kan nogmaals bewijzen hoe (on)afhankelijk ze van de VS is. Minister van Buitenlandse Zaken Michel was terughoudend in zijn verklaringen bij het uitbarsten van deze crisis, hij kent het dossier. Annemie Neyts vond het nodig om publiekelijk aan stemmingmakerij te doen rond deze zaak, het waren per slot van rekening nationale verkiezingen. Kunnen we Cuba verwijten zich niet naïef op te stellen tegenover de verklaringen en handelingen van de VS ? Heeft Cuba niet het recht zijn integriteit te verdedigen tegen een buitenlandse agressie ? De VS mogen Irak aanvallen zonder VN mandaat, er komen geen strafmaatregelen van de internationale gemeenschap en we zijn al erg blij dat de oorlog niet lang duurde en voorlopig nog geen honderdduizenden slachtoffers maakte. Waarom is de verontwaardiging toch steeds zo selectief ? Zijn duizenden kinderen in Irak, vakbondsleden in Colombia, verdwijningen en martelingen, zaken die in Cuba niet voorkomen, zoveel minder belangrijk ? Of reageert men niet op de bondgenoten van een supermacht die een nieuwe wereldorde uitbouwt ? Zal Europa ooit in staat zijn een eigen onafhankelijke visie, gebaseerd op het internationaal Recht, te ontwikkelen ? Met de 10 nieuwe Oost-Europese lidstaten – lidstaten die meer op de lijn van de VS dan die van de EU zitten – die op het punt staan om de EU te vervoegen, lijkt dit meer dan ooit een droom.
Kroniek van een aangekondigde militaire invasie.
Een ander mogelijk scenario voor de toekomst is dat het tot directe militaire actie komt van de VS tegen Cuba. Neem volgend scenario: vanuit een vliegtuig van de VS-strijdkrachten wordt de propagandazender Radio Marti, die doorgaans vanuit Miami uitzendt, naar Cuba gestuurd om daar via verschillende frequenties radio en televisie programma’s door te sturen. Op het zelfde moment stuurt één of andere terreurorganisatie in Miami, daar hebben ze geen gebrek aan vrijwilligers, een vliegtuigje de lucht in. In februari 1996 heeft de organisatie "Hermanos al Rescate" dit reeds geoefend. Ze vlogen toen het Cubaanse luchtruim binnen en loosden zoals vele malen daarvoor pamfletten boven de hoodstad. In 1996 heeft de Cubaanse luchtmacht 2 van de 3 vliegtuigjes neergehaald, na herhaaldelijke waarschuwingen. Maar laten we met ons scenario verder gaan. Deze organisatie zendt ook vanuit haar vliegtuigjes radioprogramma’s door op de grens van het Cubaanse luchtruim. De verleiding om deze illegale provocatie uit de lucht te halen zou groot kunnen zijn voor de Cubaanse piloten. Als de VS dit plan mede zouden organiseren dan zou ze wel enkele bombardementsvliegtuigen klaar kunnen houden om onmiddellijk te reageren. En het hek zou van de dam zijn, de aangekondigde militaire confrontatie breekt uit.
Speculatie? Paniekvoetbal?
Niet echt. Het gebeurde op 20 mei jl. Het vliegtuig van de VS strijdkrachten was een EC-130E en stuurde via 4 frequenties radio en TV programma’s uit. Het was Jose Basulto Leon, leider van Hermanos al Rescate zelf, die op hetzelfde moment ook vanuit zijn vliegtuigje radio programma’s doorstuurde nabij het Cubaanse luchtruim. Het vliegtuig van het VS leger behoorde aan de 193 Special Operations Wing van de Nationale lucht Garde, gestationeerd in Harrisburg, Pennsylvania. Deze éénheid behoort tot het Air Force Special Operations Command, AFSOC, met hoofdkwartier in Florida dat op haar beurt een onderdeel is van het Centrale Commando van Speciale Operaties van de VS luchtmacht, gelocaliseerd op de luchtmachtbasis McDill in Florida. Het is deze éénheid die de invasies in de Dominikaanse Republiek in 1965, Granada 1983, Panama 1989, de oorlog tegen Irak in Koeweit 1990 en een operatie tegen Haïti 1994 op zijn palmares schrijft. Zij kwamen ook tussen in Vietnam en in Yoguslavië in 1999. Op het zelfde moment werden 6 bombardementsvliegtuigen in opperste staat van alarm op een luchtmachtbasis klaar gehouden, in geval een reactie nodig mocht blijken.
Cuba heeft de EU reeds geïnformeerd. Wij vrezen op dit moment voor een militaire actie van de VS tegen ons land. Voor Cuba gaat het vandaag om haar overleven. Van de EU zou men kunnen verwachten dat ze de VS tot matiging aanmanen. Wat doet de EU ? Ze loopt 2 stromannen van de VS, Aznar en Berlusconi, in Europa achterna… Kroniek van een aangekondigde medeplichtigheid?
Het zou de EU sieren mocht ze enige actieve diplomatie ontwikkelen om de gemoederen te bedaren. In plaats van deze dagen te beslissen over het feit of ze de ontwikkelingssamenwerking met onze cubaanse partnerorganisaties zal opblazen, iets waar de VS reeds lang op aandringen, in plaats van aan stemmingmakerij te doen in het Europees Parlement en zo de gemoederen nog ophitst, wordt het vandaag zoeken naar een "lucide" politicus met visie die het aandurft om een oorlog te voorkomen tussen de VS en Cuba. Cuba is Irak niet. Ook de VS weten dit. Vanuit onze jarenlange ervaring in het land weten wij dat de Cubanen de VS soldaten niet zullen verwelkomen. Velen zullen er het leven bij laten als het tot een confrontatie zou komen. Morgen neemt Berlusconi het voorzitterschap van de EU op. Dit stemt tot nog groter pessimisme…
(Uitpers, nr. 44, 4de jg., juli-augustus 2003)
*Xavier Declercq is Directeur Mobilisatie bij Oxfam-Solidariteit
Dit artikel verschijnt ook in het juli-nummer van Vrede. Tijdschrift voor internationale politiek. (www.vrede.be)
