De kloof tussen arm en rijk zal de komende vijftien jaar enkel toenemen, zowel op nationaal en internationaal vlak. Dat staat te lezen in een rapport dat de Amerikaanse inlichtingendienst CIA in december uitbracht onder de titel ‘Global Trends 2015’. Het verschil tussen ‘haves’ en ‘have-nots’ is voor de CIA groot genoeg om een veiligheidsprobleem te vormen voor de Verenigde Staten.
De rijke landen zullen de komende vijftien jaar grote delen van de wereld ver achter zich laten op het vlak van welvaart en technologie, voorspelt de CIA in een rapport dat het resultaat is van achttien maanden overleg tussen de CIA en non-gouvernementele experts. Uit de voorspellingen blijkt dat de globalisering van de wereldeconomie niet voor een betere verdeling van de rijkdom zal zorgen. “De evolutie van de globalisering zal grillig zijn en gekenmerkt door chronische financiële wispelturigheid en een grotere economische ongelijkheid.”
Zeer opvallend bij de analyse is dat de CIA die ongelijkheid als een veiligheidsprobleem ziet voor de Verenigde Staten. “Regio’s, landen en bevolkingsgroepen zullen een stagnerende economie kennen, politieke instabiliteit en culturele vervreemding”, aldus het rapport. “Daar zal een voedingsbodem ontstaan voor politiek, etnisch en ideologisch extremisme en het geweld dat daarmee gepaard gaat. Dat geweld zal vooral tegen de Verenigde Staten gericht zijn wiens economische, technologische en diplomatieke invloed zonder weerga zal zijn in 2015, zowel onder landen als onder regionale en internationale organisaties. Die invloed zal niet alleen Amerika’s prestige verzekeren, maar het land ook een sleutelrol toebedelen op internationaal vlak.”
De eersterangspositie van de Verenigde Staten zal ongetwijfeld voor tegenwind zorgen, redeneert de CIA. Ontevreden groepen en individuen zullen gebruik maken van informatie, communicatiemiddelen en wapens om terroristische aanslagen te plegen. Ook met een ‘informaticaoorlog’ tegen Amerikaanse belangen, een belangrijke zorg voor de aantredende George W. Bush, zullen de ontevredenen “wat zij als de Amerikaanse hegemonie zien proberen omver te werpen”. Het rapport ziet geen brede, langdurige anti-Amerikaanse coalities ontstaan maar eerder “tactische allianties rond een bepaald beleidspunt”.
Het rapport somt acht belangrijke onzekerheden op die Washington in de toekomst in het oog moet houden. De eerste twee hebben betrekking op de evolutie van de wetenschappelijke en technologische kennis. Het feit dat de Verenigde Staten op een kwetsbare computerinfrastructuur vertrouwen en het feit dat de vijanden van de Verenigde Staten “onafhankelijk van elkaar” pogingen ondernemen om Amerikaanse systemen te kraken, zorgen de komende vijftien jaar voor een toenemend gevaar.
Een andere onbekende is de vraag of de grote landen hun hoge economische groeicijfers van de laatste jaren zullen aanhouden. Zowel in de Verenigde Staten, Europa, China als India kan een nieuwe financiële of energiecrisis voor doemscenario’s zorgen.
De grootste uitdaging voor de komende vijftien jaar is echter de impact van de globalisering op de bevolking en het milieu, zegt het rapport. De bevolking in de rijke landen zal steeds ouder worden terwijl “de jeugd explodeert” in de ontwikkelingslanden in Afrika, Latijns Amerika en het Midden-Oosten. Dat zorgt in beide gevallen voor een ongelijke verdeling van de rijkdom en voor spanningen binnen de gemeenschappen.
De andere trends in de ontwikkelingslanden zijn genoegzaam bekend: verstedelijking, migratie en overdraagbare ziektes. De HIV-crisis zal zich van het Afrikaanse epicentrum verspreiden over India en Zuidoost-Azië, verschillende landen van de voormalige Sovjet-Unie en mogelijk ook China.
Ondanks de vooruitgang in de biotechnologie zullen water- en voedseltekorten de arme landen blijven plagen. Het aantal chronisch ondervoede mensen in Afrika ten zuiden van de Sahara zal tegen 2015 met 20 procent zijn toegenomen. De kans dat er oorlogen uitbreken over de toegang tot waterbronnen gaat groter worden, zeker in het Nabije Oosten.
De vraag naar energie en de opwarming van de aarde die daarmee gepaard gaat, gaat de komende vijftig jaar nog met 50 procent toenemen. Daardoor is het waarschijnlijk dat de doelstellingen die vastgelegd zijn in het akkoord van Kyoto, niet gehaald zullen worden. De toenemende vraag zal vooral uit China en India komen. De olie- en gasmarkt zal in twee helften uiteenvallen: de bronnen uit Centraal-Azië en de Golf zullen vooral Oost-Azië bevoorraden en West-Europa en de Amerika’s zullen meer en meer op de Atlantische voorraad steunen, die zich van de Noordzee uitstrekt over West-Afrika tot Venezuela en Mexico.
De ongelijke economische ontwikkeling – “zowel binnen als tussen de landen” – zal voor grote spanningen zorgen in de ontwikkelingslanden. Japan, Zuid-Korea en andere economische “tijgers” in Oost-Azië zullen rijker worden, terwijl Vietnam, delen van westelijk China en mogelijk Indonesië een achterstand oplopen.
Het opkomend nationalisme kan een bron van rivaliteit worden tussen een aantal grootmachten zoals de Verenigde Staten en China, China en Japan of China en India. In Zuid-Azië zal de dominerende trend “de groeiende strategische en economische kloof” zijn tussen India en Pakistan, “terwijl Bangladesh, Sri Lanka en Nepal steeds meer afhankelijk zullen worden van India”.
In Eurazië zullen de voormalige sovjetstaten het voorwerp worden van een toenemende wedijver onder de omringende grootmachten. Het Midden-Oosten en Noord-Afrika zullen relatief geïsoleerd blijven van de globalisering zonder daarbij meer eenheid te vertonen dan vandaag het geval is. Tegen 2015, zo voorspelt de CIA, zal Israël een ‘koude vrede’ hebben gesloten met zijn buren, inclusief een Palestijnse staat. Maar de demografische evolutie in het Midden-Oosten kan resulteren in een “grotere, armere, stedelijke en meer ontgoochelde” bevolking.
Buiten Zuid-Afrika en de olie-exporterende landen zijn de vooruitzichten voor zwart Afrika “bleekjes”, aldus het rapport. De dominante positie van Zuid-Afrika and Nigeria zal bewaard blijven, maar binnenlandse problemen zullen de landen verhinderen om de locomotief van de regio te worden.
Ondertussen zal “het wegkwijnen van de speciale relaties tussen de Europese landen en hun voormalige kolonies bijna een feit zijn in 2015”. Dat zorgt voor een vacuüm dat zal worden opgevuld door internationale organisaties van allerlei pluimage: internationale religieuze godsdiensten, non-profitorganisaties, internationale misdaadorganisaties en drugshandelaars; buitenlandse huurlingen en internationale terroristen op zoek naar een vrijhaven.
In Latijns Amerika zullen Brazilië en Mexico “steeds meer optreden als zelfzekere en capabele acteurs”, maar de kloof met andere relatief welvarende staten zal vergroten. Vooral in de Andes en in de armere staten van Centraal-Amerika zal de dreiging voor democratische regering groot worden. Dat zal resulteren in een toenemende migratie naar de Verenigde Staten.
(Bron: Targets, januari 2001)
(Uitpers, maart 2001)
