VS-president Joe Biden sprak afgelopen donderdag zijn State of the Union (SOTU) uit voor het verzamelde Congres. Het was een gelegenheid om de slechte peilingen wat op te krikken. Volgens waarnemers keken de Tv-kijkers vooral of Biden gezond, fit en energie overkwam, want zijn leeftijd is in de campagne een dingetje. Biden sprak dus met meer vuur dan we van hem gewoon zijn, en bijna zonder versprekingen. Missie geslaagd dus. Maar inhoudelijk bevatte de toespraak geen correctie op het tot nog toe gevoerde beleid. Biden gaat de campagne dus in met zijn bekende prioriteiten
Probleem economie
En dat maakt hem kwetsbaar. Zo vervreemdt hij met zijn onafgebroken steun aan Israël veel Amerikanen met een Arabische achtergrond. Het aanleggen van een haventje in Gaza voor het aanvoeren van hulpmiddelen gaat niet helpen. Niet alleen kost dit tijd, maar het is vooral belachelijk dat de VS er zelfs niet in slagen Israël te dwingen voldoende hulpgoederen over de weg toe te laten.
Biden heeft nog een ander probleem: de economie.
Op het oog doet de economie het best goed. De VS kwamen sneller dan verwacht uit de corona-recessie. Dat was te danken aan het genereuze sociale beleid tijdens de crisis (dankzij Trump!) zodat consumenten na het opheffen van de isolerende maatregelen weer volop aan de bak konden, en aan de grote investeringsprojecten van Joe Biden.
De economie groeide zelfs zo snel dat voor het eerst in jaren de laagst betaalden hogere loonsverhogingen scoorden dan de inflatie. Die inflatie viel op het oog ook mee. Aanvankelijk werd zij vooral veroorzaakt door corona gerelateerde haperingen in de toeleveringsketens en de oorlog in Oekraïne, en ging vrij snel weer dalen. Die daling zet zich voort, terwijl de cijfers over nieuwe aanwervingen goed blijven, en de werkloosheid stabiliseert.
Wat is dan het probleem?
Slechts 14 procent van de kiezers zegt dat zij beter afzijn sinds Biden president werd. Over de economie zegt 70 procent dat het slechter gaat, en slechts 22 procent dat het beter gaat. Zowat 84 procent zegt dat de levensduurte stijgt, waarvan 44 procent verwijst naar de supermarkten en de groenteboer. Volgens nog een ander onderzoek heeft 44 procent van de Amerikanen regelmatig moeite om de eindjes aan elkaar te knopen.
Een reeks maatregelen van Biden lijken niet te helpen. Zo weigerde hij een aantal sociale maatregelen uit de coronacrisis te verlengen, want ‘de epidemie is voorbij’ (wat op zichzelf al betwistbaar is). Het Amerikaanse Jacobin hamert al een tijdje op de risico’s van dit beleid.
Enkele voorbeelden. Tijdens de coronacrisis werd de toegang tot Medicare, het sociaal verzekeringsprogramma van de federale overheid, vergemakkelijkt. Het aantal begunstigden steeg met 28,5 procent, 91 miljoen mensen. Nu deze maatregel geschrapt is zullen naar schatting 16 miljoen mensen deze dekking verliezen, waaronder meer dan 5 miljoen kinderen, omdat ze er geen recht meer op hebben of door administratieve obstakels. Wie geen toegang heeft tot medische hulp via Medicare of het werk is de pineut, want private verzekeringen zijn erg duur. Tot 9 miljoen mensen geven aan te bezuinigen op geneesmiddelen, terwijl bijna een derde van de ondervraagden aangeeft een medische behandeling over te slaan om financiële redenen.
Het regime van voedselbonnen werd opnieuw versoberd, zodat begunstigden er gemiddeld 90 dollar per maand op achteruitgaan, en sommigen meer dan 200 dollar. De subsidies voor kinderopvang zijn verlaagd. De uitbreiding van werklozensteun werd teruggedraaid.
Ook huurders hebben het lastig. De inflatie mag dan afnemen, maar de verhoging van de gemiddelde huur uit de coronatijd blijft doorwerken. Volgens weer een ander onderzoek zijn huurders nog nooit zo een groot deel van hun beschikbaar inkomen kwijtgeraakt aan hun woning. Uit studie van een tweetal steden blijkt het aantal uitzettingen met 50 procent te zijn toegenomen, terwijl in weer twee andere steden het aantal daklozen groeide met 40 procent.
Als je geluk hebt en op de sociale ladder een paar treden omhoog kan, dan koop je een huis en een auto. Maar dat wordt moeilijk door de stijgende rente op hypotheken.
Het probleem negeren?
Biden heeft wel wat maatregelen gepland om aan deze sluipende sociale crisis tegemoet te komen, maar die strandden dikwijls in het Congres, waarop Biden geen zichtbare publieke campagne voerde om deze maatregelen alsnog door te duwen.
Belangrijker nog: in zijn State of the Union ontbrak ieder visionair plan om deze sociale crisis aan te pakken. Het campagneteam zegt dat het allemaal de schuld van de media is, en dat het allemaal wel goed komt als de economie verder aantrekt. Biden ontkent het probleem niet, hij negeert het. Dat dreigt slecht te vallen bij veel kiezers: als je het moeilijk hebt om het einde van de maand te halen is het verhaal dat het goed gaat met de economie moeilijk te verdragen. Add insult to injury…
Hoe belangrijk wordt dit in de electorale afrekening? Misschien gaan de mensen onderaan de sociale ladder sowieso niet stemmen. Misschien laten zij zich leiden door andere motieven dan de eigen economische toestand. Zo eenduidig is het allemaal niet. Maar in de swing states waar de verkiezingen beslist worden zijn de marges klein, en wonen heel wat getroffen kiezers.
