INTERNATIONALE POLITIEK

Jeruzalem, Trumps bittere geschenk aan de evangelisten

Image

Richard Nixon was de eerste Amerikaanse president die Israël bezocht. Dat was in juni 1974. Na hem zouden nog vijf andere presidenten volgen: George H.W. Bush, Bill Clinton, George W. Bush, Barack Obama en Donald Trump. Bill Clinton bezocht Israël zelfs vier keer (‘94, ‘95, ‘96 en ‘98). Ze ontmoetten tijdens hun reis allemaal officieel de Israëlische premier in Jeruzalem. Tot nog toe echter had geen van hen de stad erkend als de hoofdstad van Israël. Wat Donald Trump ‘hypocrisie’ noemt heet in vaktermen gewoon ‘diplomatie’.
Trump weet dat zeer waarschijnlijk ook maar negeert het. Zoals hij sinds het begin van zijn presidentschap probeert de oude gebruiken van de internationale betrekkingen te negeren. Hij had nog niet eens zijn eed als president afgelegd of hij ontketende al een eerste diplomatieke rel. Begin december 2016 ontving hij de felicitaties voor zijn verkiezing van de president van Taiwan Tsai Ing-wen Terwijl hij met haat chatte vroeg hij zich luidop af waarom er een ‘One China’-beleid is als er twee China’s zijn, één in Beijing en een ander in Taiwan.
Trump’s suggestie dat de VS het ‘One China’-beleid in vraag zouden kunnen stellen was een schok, niet alleen voor Beijing maar ook voor Taipei. De ‘One China’-politiek is immers een nuttig concept. Het is zodanig vaag dat alle partijen het naar eigen behoeften kunnen interpreteren en er naar believen voldoende handelingsruimte in vinden. Het ‘One China’-kader geeft Taiwan de mogelijkheid zijn autonomie en productieve betrekkingen met de Volksrepubliek optimaal uit te spelen. Taiwan heeft niets te winnen bij het verstoren van die status quo. De ‘bedenking’ van Trump was een manier om al onmiddellijk Obama aan te vallen (Obama heeft nooit veel aandacht gehad voor Taiwan) en van meet af aan duidelijk te maken dat hij de dingen met China anders ging aanpakken. Drie maand later, begin februari 2017, liet Trump in zijn eerste telefoongesprek met Xi Jinping, de president van de Volksrepubliek China, verstaan dat hij zich toch maar zou houden aan de bestaande “One China”-politiek.
Sommigen vinden Trumps klare taal, zijn ‘oprechtheid’ zeer waardevol. Anderzijds kan je je afvragen hoeveel conflicten de ogenschijnlijk slaapverwekkende en retorische formules van de ‘diplomatie’ al hebben voorkomen. Natuurlijk is ‘diplomatie’ onvolmaakt, schijnheilig, hypocriet en dies meer. Diplomatie is nooit goed genoeg of voldoende geweest om oorlogen te hebben voorkomen. Anderzijds is het dan weer pragmatisch genoeg om vele andere oorlogen weer wel te (hebben) voorkomen.
Trump legde zijn Jeruzalem-verklaring af in een uitgekiend decor. De versiering bestond uit  kerstbomen en vicepresident Mike Pence. Een bewuste keuze. De kerstboom staat symbool voor Kerstmis, de geboorte van Christus, een belangrijke feestdag voor de evangelisten. Mike Pence is dan weer de lieveling van de evangelisten die meer pro-Israëlisch lijken te zijn dan de nationaal-religieuze Israëli’s zelf.
In 1947 bij de opdeling van Palestina besloten de VN dat Jeruzalem een internationale stad zou worden. Voor Israël was Tel Aviv echter slechts een ‘voorlopige’ hoofdstad. Drie jaar later, in 1950 verklaarde het Jeruzalem tot hoofdstad. Internationaal is die status echter nooit erkend. Alle ambassades (op die van El Salvador na) zijn trouwens  in Tel Aviv gevestigd. Maar in de media wordt als het over Israëlische politiek gaat nooit gesproken over Tel Aviv maar over Jeruzalem. Het parlement, de regering en de meeste ministeries zijn gevestigd in Jeruzalem. En Trump wist dat in de internationale politieke parlé Jeruzalem onbewust als de hoofdstad gezien wordt.
Trump wist ook, of was er zeker over ingelicht, dat er een Arabisch Jeruzalem, Oost-Jeruzalem, is waar voornamelijk moslims en christenen wonen. Ondanks de voortdurende pogingen van de Netanyahu-regering om het met geweld te verjoodsen is Israël er nog niet in geslaagd het karakter van die buurten te wijzigen. Zonder een muur zijn de twee steden altijd min of meer langs de oude demarcatielijn van vóór 1967 gescheiden gebleven. De Israëli’s gaan niet winkelen in de Salah ed-Din straat en de Arabieren gaan niet naar de coffeeshops in het voetgangersgebied van Ben Yehuda.
Donald Trump greep zijn kans. Nadat hij de dubbelzinnigheid over de niet-hoofdstad-van-Israël Jeruzalem had doorprikt had hij natuurlijk ook kunnen zeggen dat, eens er een vredesakkoord zou zijn, hij het andere Jeruzalem ook als hoofdstad van Palestina zou erkennen. Maar dat deed hij niet. Doelbewust. Eigenlijk heeft voor hem het Israëlisch-Palestijns conflict of het Midden-Oosten als geheel er niets mee te maken. Hij weet daar weinig over en vertrouwt op zijn schoonzoon Jared Kushner om die problematiek aan te pakken. Voor hem zijn ‘the United States’ het belangrijkste. Zijn kiezers. Het is voor hen dat hij zijn ‘kiesbelofte’ is nagekomen.
Het was dan ook niet voor niets dat vicepresident Pence er als een muurbloempje bijstond. Hij heeft zijn mond niet opengedaan maar zijn mutisme klonk luid genoeg. Hij was duidelijk in zijn nopjes. Zijn christelijk-evangelistische kiezers waren tevreden gesteld. De reactionaire Israël-diehards van het gemeenschappelijke Bijbelse erfgoed. Wat voor Trump en Pence bij verkiezingen telt is dat er meer evangelisten zijn dan Amerikaanse joden. Bovendien kiezen die meestal republikeins terwijl de Amerikaanse joden overwegend voor de Democraten stemmen en in toenemende mate geseculariseerd zijn. Ze zijn bovendien niet automatisch aanhangers van de huidige Israëlische regering. Voor velen van hen is de oude stad van Jeruzalem met de Klaagmuur en de Esplanade der Moskeeën een plaats vol orthodoxe en chassidische zeloten en sekten die ze liefst vermijden.
Zoals Peter Beinart in zijn artikel Trump’s Jerusalem Plan Is a Deadly Provocation in ‘The Atlantic’ zegt, is het idee van een Amerikaans joods-christelijk bolwerk tegen religieuze, etnische of raciale conflicten cruciaal voor Trump. Hij heeft de latino’s nodig om blanke meisjes te verkrachten en te vermoorden. Hij heeft Afro-Amerikaanse atleten nodig om de Amerikaanse vlag niet te respecteren. Hij heeft moslims nodig om bommen te leggen en onschuldige burgers met messen aan te vallen. Hoe meer er, in binnen- en buitenland, gevaarlijke en bedreigende niet-blanken, niet-christenen opduiken, hoe meer zijn aanhangers hem vertrouwen. Dat is de essentie.
Als het nodig is verzint hij die gevaren wel. In het geval van Jeruzalem creëert hij gewoon de dreiging. Wat de rest van de wereld daarvan denkt zal hem worst wezen. Tenzij natuurlijk..
Trump wilde absoluut zijn ‘deal van de eeuw’ waarmaken. De oplossing voor het Palestijns-Israëlisch conflict zou hij, de beste onderhandelaar en bemiddelaar  ter wereld even fiksen. Als hij al iets gefikst heeft voor zijn kiezers dan lijkt het er ook wel op dat hij zich internationaal buiten spel heeft gezet. Hij heeft immers enkele zaken uit het oog verloren.
Het Amerikaanse initiatief leidt tot een golf van kritiek over de hele wereld. Met uitzondering van Israël waar Benjamin Netanyahu Trump’s besluit ‘historisch’ noemt.
Een ‘deal’ maak je met minstens twee partijen. In dit geval de Palestijnen en de Israëli’s. Tot nog toe vertegenwoordigde Mahmoud Abbas de Palestijnen. Trump heeft hem geen dienst bewezen. In september ontmoetten beide heren elkaar tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Algemene Vergadering van de VN in New York. Abbas dankte Trump toen uitgebreid voor zijn steun: ‘Als dit een bewijs is voor iets … getuigt het van de ernst van uw excellentie, meneer de president, om de deal van de eeuw in het Midden-Oosten nog dit jaar of tijdens de komende maanden te bereiken’ vertelde hij hem. Vandaag zegt Abbas dat Trump ‘opzettelijk alle vredesinspanningen ondermijnt’ en dat Washington niet langer de rol van vredesmakelaar kan spelen. De recente toenadering tussen Fatah en Hamas zal er waarschijnlijk onder lijden. Voor Hamas, dat de Gazastrook controleert, heeft het besluit de poorten van de hel geopend voor Amerikaanse belangen in het Midden-Oosten. Hamas roept op tot een nieuwe intifada. Of Abbas zelf nog kan kan optreden moeten we afwachten maar zijn positie is zeer verzwakt. De heftige tegenstand binnen het Palestijnse kamp zal hem of andere onderhandelaars waarschijnlijk verhinderen om nog concessies te doen.
Ondertussen vielen er bij protesten in de bezette gebieden al negen doden en werden er meer dan 1900 mensen gewond.
Turkije organiseerde verleden week een bijeenkomst van 57 moslimlanden die het besluit verwierpen en opriepen tot erkenning van een Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Het zijn natuurlijk maar verklaringen. Er werden geen concrete maatregelen of sancties aangekondigd. De Organisatie voor Islamitische Samenwerking is verscheurd door tweedracht. Onder andere tussen het sjiitische Iran en de soennitische koninkrijken van de Perzische Golf. Noch Riyad, noch de Verenigde Arabische Emiraten stuurden trouwens politieke zwaargewichten naar de top. Riyad bewijst wel lippendienst wanneer de Saoedische koning Salman zegt dat de Palestijnen het recht hebben op Oost-Jeruzalem als hun hoofdstad. Zij houden zich echter gedeisd want ze rekenen erop dat de VS en Israël Iran zullen aanpakken. Voor hen kan de Palestijnse zaak daarvoor, jammer maar helaas,  gerust opgeofferd worden.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan van zijn kant noemt Israël een ‘terroristische staat’ en zweert ‘We zullen Jeruzalem niet overlaten aan de genade van een staat die kinderen doodt.’ Waarop Netanyahu terugslaat en Erdogan een leider noemt die Koerdische burgers bombardeert en terroristen steunt.
Enkele dagen later was Netanyahu op promotietoer in Europa. In Brussel had hij een ontbijtvergadering met alle EU-ministers van Buitenlandse Zaken en Federica Mogherini, de baas van het buitenlands beleid van de EU. Hij ving bot. Mogherini vertelde hem dat de enige realistische oplossing voor het conflict tussen Israël en Palestina gebaseerd is op twee staten met Jeruzalem als hoofdstad van zowel de staat Israël als de staat Palestina.
Deze week had vicepresident Mike Pence een bezoek gepland in het Midden-Oosten. Dat is ondertussen uitgesteld tot ergens half januari. Officieel omdat hij in Washington nodig is bij de besprekingen van de  belastinghervormingen. Maar misschien is de reis ook niet echt nuttig als zijn ontmoetingen met iedereen anders dan de Israëli’s geannuleerd zijn vanwege de aankondiging van Trump.
Maandag 18 december werd in de VN-veiligheidsraad gestemd over een door Egypte ingediende ontwerpresolutie. De motie stelde dat elke beslissing over de status van Jeruzalem niet rechtsgeldig was en moest worden ingetrokken. Het was zeker dat de Verenigde Staten hun veto zouden gebruiken maar de stemming moest aantonen dat zelfs Amerikaanse bondgenoten zoals Groot-Brittannië, Frankrijk en Japan tegen Trumps besluit gekant zijn. 14 van de 15 leden stemden voor de motie. Nikki Haley, de ambassadeur van de VS bij de VN, bestempelde het als een ‘belediging’ en waarschuwde dat het niet zou worden vergeten. De motie werd uiteindelijk enkel verworpen omdat de VS hun veto gebruikten.
Een overwinning die bitter smaakt.

Relevant

Een ‘de facto kolonie’

Heel veel verklaringen, heel veel feiten, maar niet altijd met elkaar in overeenstemming. Dat waren de eerste dagen van Trump2 die hoe dan ook een gevaarlijke periode inluiden. In…

Verzet tegen Trump?

Nu 20 januari en de machtsovername door Trump dichterbij komt dringt de vraag zich op: hoe zit het met het verzet? Op de techmiljardairs moeten we niet rekenen. Hun…

Migratie verdeelt Republikeinen

Donald Trump is nog geen president, maar zijn achterban is reeds in een heftige strijd verwikkeld rond migratie. Het gaat meer bepaald over H-1B visa. Die worden uitgereikt voor…

Laatste bijdrages

“Trump is erg hypocriet”

Er gaat geen dag voorbij of er komt een of ander gruwelverhaal uit Washington. President Trump gaat door met dreigen en alweer dreigen. Van Palestina naar Panama en Mexico.…

Armenië lonkt naar VS na teleurstelling in Rusland

Met een lopend proces in Bakoe tegen de voormalige leiders van Nagorno-Karabach en een steeds brutalere president Ilham Alijev, is Jerevan op zoek naar nieuwe strategische partners. De desillusie…

Fascisme of anarcho-kapitalisme?

Is de aankomst van President Trump en zijn bondgenoten in de VS het begin van een nieuw fascistisch tijdperk? Er is al heel wat inkt over gevloeid want de…

Joden en moslims aan zet

You May Also Like

×