De twee grootste Italiaanse regeringsformaties, de “Democraten van Links” (Democratici di Sinistra, DS) en de Margherita, praten over de oprichting van één grote partij, de “Partito Democratico”, (PD), Democratische Partij. Wat het programma van die PD zou zijn, is nog een open vraag. Dat lijkt precies ook niet het belangrijkste. Wat wel al zeker is: het zal niet echt een linkse partij zijn, verre van.
Laten we eerst kijken naar de samenstellende delen. De DS is de opvolgster van de PDS, de erfgename van de communistische PCI. Na de val van de Berlijnse Muur werd de PCI tot PDS en later tot DS omgedoopt. De PCI was toen al lang bezig aan een proces van “sociaaldemocratisering”, in vele opzicht”en was ze een sociaaldemocratische partij. Maar door haar wortels werd ze door de christendemocratie als regeringspartij geweerd. Met de nieuwe benaming kon de partij wel in regeringen stappen. Haar toenmalige leider Massimo D’Alema werd op het eind van vorige eeuw zelfs premier.
Centrum
De PDS en DS werden ook inzake werking steeds sociaal-democratische. Vroeger was nog in grote mate een partij gedragen door de militanten. Dat werd allengs ‘militantisme à la carte’ om dan een gewone sociaaldemocratische partij te worden. De linkervleugel was er al van in het begin uitgestapt om de PRC, Rifondazione Comunista, op te richten. Daarvan scheurden de meest stalinistische groep zich af om als PdcI (Partij van Italiaanse communisten) in de regering te stappen. Nu zitten ze beide in de huidige regering Prodi.
De DS is zich op alle vlakken steeds rechtser gaan opstellen, zodat ze binnen de Socialistische Internationale eerder bij het centrum kan worden gerekend. Ze stapte even mee in het project “Derde Weg” van onder andere Tony Blair en Bill Clinton. Een van de leiders van de DS, gewezen nummer twee en huidig burgemeester van Rome Walter Veltroni, droomt al lang van een Democratische Partij naar Amerikaans model.
De Margherita is een bundeling van allerlei restanten van de oude christendemocratie en van enkele centrumlinkse politici, zoals haar leider Francesco Rutelli, die ook al een flink pak naar rechts opschoven. Het is wel een allegaartje waarin we ook sterk de invloed terugvinden van de katholieke hiërarchie, vooral voor ethische kwesties. Vanuit de Margherita is het verzet groot tegen de wettelijke erkenning van samenwonenden, tegen euthanasie, tegen vormen van kunstmatige inseminatie…
Ethisch
De plannen om tot een PD te komen, botsen onder meer op die ethische kwesties. Bij de DS is de neiging wel erg groot om aan de kerkelijke druk toe te geven; partijleider Piero Fassino heeft er geen problemen mee dat de kerk op al die kwesties politiek tussenkomt. Maar anderzijds is er bij de DS een sterke tendens om precies op die ethische kwesties nog een eigen profiel te behouden.
Maar wat als de PD er zou zijn? Waar gaat ze zich dan internationaal bij aansluiten, bij voorbeeld in het Europees Parlement? DS zit in de socialistische fractie en stelt voor dat de PD daar in haar geheel dan ook deel zou van uitmaken. Maar dat willen die van de Margherita, met hun liberale respectievelijke christendemocratische gevoeligheden, dan weer niet. Dan maar een partij die in diverse fracties gaat zitten? Dat zegt toch al veel over de samenhorigheid van de nog op te richten PD, als ze er komt.
Vooral bij de DS is het verzet groot. De linkervleugel heeft het niet over afscheiding, maar beschuldigt de partijleiding ervan zich te willen afscheuren! Met andere woorden: als de leiding van de DS beslist op te gaan in een PD, dan zal zij een scheuring binnen de DS veroorzaken.
Verscheidene leiders van de Margherita aarzelen omdat zij in de verleiding komen weer een grote centrumcoalitie of zelfs partij te vormen. De christendemocratische UDC van Casini neemt steeds duidelijker afstand van de Casa delle Libertà, de rechtse coalitie van Berlusconi. Er zijn al jaren kleine pogingen geweest om tussen de twee blokken weer een centrum hergroepering te doen. Met Casini en delen van de Margherita zou dat lukken.
Linkse hergroepering?
Fausto Bertinotti, kopstuk van Rifondazione Comunista, speelt daar reeds op in. Ondanks zijn functie als Kamervoorzitter, heeft hij het “peterschap” op zich genomen van een nieuw blad, “Alternativa per il socialismo”, Alternatief voor het socialisme. De bedoeling is om met dat blad het debat te voeren over een nieuwe linkse formatie, met Rifondazione en de linkervleugel van DS als voornaamste onderdelen.
Een van de gevolgen daarvan zou wel zijn dat Rifondazione daarmee nog meer naar centrumlinks opschuift om zo een ruim links alternatief voor de PD te vormen. Oude kopstukken van de PCI zijn alvast aan gezocht om mee te werken. Onder hen Pietro Ingrao, indertijd de leider van de linkervleugel in de PCI.
Prodi
Deze partijpolitieke manoeuvres bevorderen natuurlijk de cohesie van de regering Prodi niet. Het opstellen van de begroting, met heel wat besparingsmaatregelen, heeft de tegenstellingen aangewakkerd. Waar premier Prodi steevast naar nauwe samenwerking met de Cofindustria, de patronale organisatie, streeft, vallen Bertinotti en andere linkse politici die koers aan – zonder daar evenwel een vertrouwenskwestie van te maken. Daardoor blijft dat verzet erg academisch. De leidingen van de grote vakbondsorganisaties steunen de regering – o nder meer uit vrees voor een revanche van rechts. Het enige actieve protest kwam er totnogtoe van de Cobas, de “basiscomités”, die demonstraties organiseerden.
(Uitpers, nr. 82, 8ste jg., januari 2007)
