Pakistan bestookt Baloetsji-opstandelingen op Iraans grondgebied, als repliek op Iraanse beschietingen op Pakistaans grondgebied. In beide gevallen verantwoorden de aanvallers dat als verdediging van het eigen grondgebied. In beide gevallen gebeurt dat in Baloetsji-regio’s. De Baloestsji, een natie verdeeld onder drie grote buren: in het zuidwesten van Pakistan, het zuidoosten van Iran en het zuiden van Afghanistan.
Zowel in Pakistaans als Iraans Baloetsjistan zijn separatistische opstandelingen en autonomiebewegingen actief. In de Pakistaanse provincie Baloetsjistan voeren ze acties uit tegen onder meer Chinese ondernemingen, tegen Pathaanse migranten uit Afghanstan en tegen de centrale overheden.
Repressie
In de Iraanse provincie Sistan-Baloetsjistan kwam het eind 2022, na de politiemoord op de Koerdische Mahsa Amini, tot zware onlusten, de zwaarste in Iran na die in de Koerdische regio’s. In de stad Zahedan vielen op enkele dagen meer dan honderd doden. Het verzet kreeg steun van de lokale soennitische moslimleider. De meeste Baloetsji zijn soennietische moslims binnen het overwegend sjiïtische Iran.
De Iraanse pers plaatst de aanval op een basis in Pakistan van een “terreurgroep”, Jaish al-Adl. Dat is een militante soennitische Baloetsjigroep die strijdt voor afscheiding van Iran. Bij die aanval kwamen twee kinderen om.
Teheran stelt dat in een context van verweer tegen terroristen. In Syrië werden de voorbije dagen plekken van IS aangevallen – IS dat de verantwoordelijkheid opeiste voor de bloedige aanslag van begin dit jaar in de Iraanse stad Kerman (87 doden); in Irak werden stellingen bestookt van wat Teheran de Mossad, Israëls geheime dienst, noemt. Het gaat om Iraans-Koerdische groepen die vanuit Iraaks Koerdistan opereren. Eind 2022 waren er ook verscheidene aanvallen op die regio.
Teheran gaat in het offensief, dat is wat de Islamitische Republiek Iran vooral wil kond maken met zijn militaire acties op diverse fronten.
Baloetsji
De Baloetsji worden in alle “gastlanden” gediscrimineerd. In de Iraanse provincie Sistan-Baloetsjistan blijft het ook na de demonstraties en repressie van eind 2022 onrustig. Wekelijks hebben er demonstraties plaats, meestal tegen willekeurige aanhoudingen en verdwijningen. Volgens Amnesty International is de repressie massaal en brutaal, met politiegeweld, massale arrestaties en nog meer verdwijningen.
In Pakistaans Baloetsjistan, waar naar schatting 7 miljoen Baloetsji wonen, vergt de repressie al jaren duizenden slachtoffers. Het leger beschuldigt separatistische groepen, zoals het Baloetsji Bevrijdingsfront, van terrorisme. Pakistan zegt met zijn operatie ‘Marg Bar Sarmachar’ (Sarmachar is guerrillero) in Iran basissen van die groepen te hebben bestookt en daarbij enkele leiders te hebben gedood.
De Baloetsji hadden na de onafhankelijkheid van Pakistan in 1947 gehoopt beter te worden van de vele rijdkommen in de regio, waaronder goud, koper, zilver en gas. Maar Baloetsjistan is een zeer arme provincie gebleven. Baloetsji die een eigen staat wilden, namen de wapens, wat het leger beantwoordde met massale willekeurige arrestaties, moorden en verdwijningen.
Ook de bewegingen die vreedzaam opkomen voor grotere autonomie om een deel van de rijkdommen te kunnen aanwenden voor eigen ontwikkeling, krijgen met zware repressie te maken. Talrijke militanten van deze groepen “verdwijnen” om nadien vaak niets meer van te horen. Wie terugkomt vertelt over martelingen, of zwijgt. Onderzoeken naar verdwenen personen leveren weinig op en zelfs als er schuldigen worden gevonden, laat justitie hen met rust. ‘Kill and Dump Policy’ noemen ngo’s dat. Op 21 december vorig jaar werd een Lange Mars van de Baloetsji om de repressie aan te klagen, bij aankomst in Islamabad op waterkanonnen en knuppels onthaald.
Buren en China
Dit wapengekletter tussen Iran en Pakistan komt een redelijk goede relatie verstoren. Tot nog toe zorgde de Baloetsji-kwestie niet voor spanningen. Vooral aan Pakistaanse zijde wordt opgeroepen de kalmte te bewaren en escalatie te vermijden.
Peking, dat zeer nauwe banden heeft met Pakistan en in Baloetsjistan talrijke grote projecten heeft, tracht ongetwijfeld de gemoederen te bedaren. Het heeft ook goede banden met Teheran, het was China dat vorig jaar de normalisatie tussen Iran en Saoedi-Arabië regelde.
China heeft groot belang bij orde en rust in Pakistans Baloetsjistan. Die regio is met de China Pakistan Economic Coridor een belangrijk onderdeel van het Chinese Belt and Road Initiative. Twee maanden geleden besliste de Pakistaanse overheid op Pekings verzoek de veiligheid van de Chinese arbeiders in deze regio beter te beschermen. Veel Baloetsji zien dit Initiative als een vorm van kolonialisme. Het gaat onder meer om gasprojecten, om aanleg van wegen en spoorwegen en om de bouw van een haven en luchthaven in Gwadar.
Afghaans luik
In mei vorig jaar kwam het ook aan een andere Baloetssji-grens, tussen Iran en Afghanistan, tot schermutselingen. Er vielen drie doden, één Afghaanse en twee Iraanse grenswachters.
Dat had te maken met een dispuut over de waterbevoorrading van de Iraanse provincie Sistan-Baloetsjistan. Die kampt al meer dan 30 jaar met toenemende droogte. Er was een oud akkoord tussen Afghanistan en Iran over de verdeling van rivierwater, maar volgens Teheran kwamen de Afghaanse Taliban dat niet na. De zaak is bekoeld, maar nog hangende.
In Afghanistan zijn de Baloetsji een kleine minderheid, ca 500.000, helemaal in het zuiden bij de grens met Pakistan. In Oman is ongeveer een vijfde van de 5 miljoen inwoners van Baloetsji-afkomst.
Zie ook:
