Soetkin Van Muylem ( red.) Iran een regionale grootmacht? De overlevingsstrijd van een fundamentalistische moslimstaat.
Een uitgave van Vrede vzw in de reeks Vredescahiers (2/2005), 168 blz, 10 Euro (+ eventuele portkosten), Bestellen via vrede@vrede.be
De Iraanse bevolking heeft in juni 2005 Mahmoed Ahmadinejad verkozen tot nieuwe president. Ahmadinejad is een nationalist en houdt vast aan de verwezenlijkingen van de islamitische revolutie. In het buitenland wordt zijn verkiezing met argwaan bekeken, zeker in de Verenigde Staten. Daar circuleren al enkele maanden allerlei scenario’s om de Iraanse leiding ten val te brengen en te vervangen door een pro-westers regime.
Officieel draait het (opnieuw) om massavernietigingswapens, in werkelijkheid zijn daarnaast de Israëlische belangen, olie, oliedistributie en de nog altijd gevreesde invloed van de politieke islam in het geding. In dit nieuwe vredescahier proberen diverse auteurs een overzicht te brengen van de diverse aspecten van het politiek en maatschappelijk leven in Iran en de positie van het land op het internationaal toneel.
Komt er een oorlog tegen Iran? Dat is de grote vraag. Premier Tony Blair zei eind september van niet. President Bush begin dit jaar dat het belachelijk is te veronderstellen dat de VS Iran zouden aanvallen. Maar hij hield “alle opties”, ook de militaire dus open. Die voorzichtigheid van beide voorrekkers van de oorlog tegen Irak is geïnspireerd door de catastrofe die de invasie geworden is. Geen dag zonder geweld en bloedige aanslagen. Resultaat: al bijna 2000 Amerikaanse gevallenen “op het veld van eer” zoals dit officieel heet. Ook het feit dat de publieke opinie in de VS zich steeds meer keert tegen de oorlog zal wel een rem zijn op Bush’ oorlogszucht. Maar een nieuw avontuur uitsluiten kan men niet, ook al is Iran aanzienlijk groter en is de bevolking ruim driemaal groter dan de Irakese.
Als het tot een actie komt zullen opnieuw “massavernietigingswapens”, met name het vermeende kernwapenprogramma, het voorwendsel zijn. Een onderwerp dat door Georges Spriet wordt behandeld in “Kernenergie, kernwapens”. Zijn besluit is dat de “jarenlange internationale situatie rond het atoomwapen nooit duidelijk en coherent is geweest”. Het komt erop aan dat Bush de zgn. “slechteriken” wil straffen terwijl dat juist die slechteriken kan aanzetten naar een atoomdefensie te zoeken…
Wie het stuk “Moderne geschiedenis van Iran” van Soetkin Muylaert leest, zal al snel door hebben dat de Iraniërs al sedert de 19de eeuw duidelijk hebben laten blijken niet veel op te hebben met buitenlanders die in Teheran de lakens willen uitdelen. Dat ondervonden de Britten in 1891 toen zij een tabaksmonopolie afdwongen, en opnieuw in 1951 toen het parlement besliste de petroleumindustrie, tot dan toe een ware melkkoe voor de Britten, te nationaliseren. Met de CIA werd wel een succesvolle staatsgreep opgezet, maar ze moesten toch diep in “hun” zak zitten en ermee instemmen dat Iran toch 50% van de oliewinst kreeg. En met de islamitische revolutie van 1979 kregen ook de Amerikanen door dat ze niet echt geliefd waren. Zeker is dat ze nu zeker niet welkom zullen zijn.
Aandacht gaat uiteraard ook uit naar de nieuwe politieke constellatie nu de conservatieven terug de meerderheid hebben veroverd in het parlement, naar de politieke islam, naar de vrouwen in Iran, naar de olie en naar de regionale politiek van de ayatollahs in Teheran. Dit laatste stuk is elders in deze Uitpers te lezen.
Inhoud van dit vredescahier:
Inleiding (Ludo De Brabander)
Moderne geschiedenis van Iran (Soetkin Van Muylem)
De neoconservatieven: afwisseling van de macht (Farhad Khosrokhavar)
Het nieuwe landschap van de Iraanse politiek (Morad Saghafi)
De politieke islam vanuit historisch perspectief (Wim De Neuter)
Politieke islam (Soetkin Van Muylem)
Vrouwen in Iran (Marie Jeanne Vanmol)
Chronologie: vrouwen in Iran (Marie Jeanne Vanmol)
Iran en de OPEC (Pieter Teirlinck)
Kernenergie, kernwapens (Georges Spriet)
Van revolutionaire naar pragmatische regionale politiek (Paul Vanden Bavière)
(met verder de medewerking van Guy Vollemaere, Kirsten Lemaire, Nick Hannes en Edmond Cocquyt jr.)
(Uitpers, nr. 68, 7de jg., oktober 2005)
