INTERNATIONALE POLITIEK

Iran hoeft nog geen nieuwe sancties te vrezen

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hilary Clinton, zeult al maanden de wereld rond met een verzoek om steun voor nieuwe sancties tegen Iran omwille van de vermeende atoombom van dat land. Met merkwaardig weinig succes. Van een snelle resolutie door de Veiligheidsraad is geen sprake meer: Iran is niet zo geïsoleerd als het Westen wil doen geloven.

Om nieuwe sancties door de Veiligheidsraad te krijgen, moeten die de steun hebben van 9 van de 15 leden – als er ten geen minste geen enkel van de vijf permanente leden (de VS, Rusland, China, Groot-Brittannië en Frankrijk) zijn veto stelt. En hier wringt al een eerste schoentje. China is er nog altijd niet van overtuigd dat Iran, zoals door het Westen – zij het zonder enig bewijs – wordt beweerd aan een atoombom werkt. Ook twijfelt het eraan dat Iran daartoe in staat zou zijn.

Verder heeft het China belangrijke economische relaties met Iran. Niet alleen is Iran de derde belangrijkste leverancier van olie aan China, maar Peking heeft de voorbije jaren de rol overgenomen van door de Amerikaanse sancties gehinderde westerse oliemaatschappijen en heeft al 120 miljard dollar geïnvesteerd in Iran voor de ontwikkeling van nieuwe olievelden. Het levert ook geraffineerde petroleum – naar verluidt 30.000 tot 40.000 vaten per dag – aan Iran, dat al geruimde tijd kampt met een gebrek aan raffinagecapaciteit.

Diplomaten wijzen er op dat China de voorbije jaren al heeft ingestemd met beperkte sancties tegen Iran. Ze hopen dat China, als het erop aankomt, ook bij een volgende stemming zijn veto niet zal stellen en zich zal onthouden. Maar inmiddels heeft China, door zijn investeringen en zijn behoefte aan olie, veel te verliezen bij ruzie met Iran. Ook de beslissing van president Barack Obama om opnieuw wapens te gaan verkopen aan Taiwan, dat door Peking als een deel van China wordt beschouwd, heeft heel wat kwaad bloed gezet. Washington kan dus niet zomaar rekenen op Chinese medewerking in zijn kruistocht tegen Iran.

Een tweede lid van de Veiligheidsraad, Rusland, heeft in het verleden ook steun gegeven aan beperkte sancties tegen Iran, ondanks zijn belangrijke economische samenwerking met Teheran. Maar ook hier zijn de tijden aan het veranderen. De problemen tussen Moskou en Washington nemen toe. Zo is er de kwestie van het rakettenschild – officieel tegen toekomstige Iraanse en Noord-Koreaanse raketten bedoeld – dat dicht bij de grenzen van Rusland zal worden geplaatst. Er is de toenemende omsingeling door de uitbreiding van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) tot de grenzen van Rusland en door de steun aan anti-Russische partijen in buurlanden (Georgië, Oekraïene…). Er is het westerse streven om zowel Iran als Rusland buiten spel te zetten bij de energievoorziening van Europa door concurrerende gas- en oliepijpleidingen te bouwen.

Geen wonder dat de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, “njet” zei toen Hilary Clinton in maart in Moskou ervoor kwam pleiten om de kernreactor, die Rusland in het Iraanse Bushehr bouwde, niet op te starten. Lavrov antwoordde kortaf dat het project zal worden afgewerkt. Eerder al had president Vladimir Poetin gezegd dat de reactor komende zomer zal beginnen werken.

Zelfs al zouden China en Rusland niet van hun veto gebruik maken, maar zich onthouden, dan is het nog altijd de vraag, of de negen stemmen voor een sanctieresolutie zullen worden gehaald. Van de tien niet-permanente leden (dit jaar: Bosnië-Herzegovina, Brazilië, Gabon, Japan, Libanon, Oostenrijk, Mexio, Nigeria, Turkije en Uganda) zijn er immers al drie – Brazilië, Libanon en Turkije – die hebben laten weten dat ze tegen zullen stemmen. Als er zich dan nog één land onthoudt, is er geen resolutie. De vraag is wat Mexico, Bosnië-Herzegovina (dat steun van Iran kreeg tijdens de Balkanoorlogen), Gabon, Nigeria en Gabon zullen doen. (Japan en Oostenrijk zullen natuurlijk voor stemmen).

Hoe het ook zij, onafhankelijk van de spanningen tussen de permanente leden China en Rusland en het Westen, is de positie van Iran er internationaal duidelijk op vooruit gegaan, ondanks de herrie over de betwistte presidentsverkiezingen. NAVO-bondgenoot Turkije wordt geregeerd door een islamistische regering en doet goede zaken met Iran. Zo voert het grote hoeveelheden gas en olie in uit Iran. Ook het met Turkije historisch- en taalkundig verwante Turkmenistan, trekt zich weinig aan van de westerse campagne tegen Iran. In juli 2009 sloot het een akkoord met Teheran voor de levering van jaarlijks 14 miljard kubieke meter gas aan Iran. In januari jl. werd er een twee gaspijpleiding tussen beide landen in gebruik genomen.

Ook in het Midden Oosten is de positie van Iran versterkt. Enkel de Amerikaanse vazalstaten in de Arabische wereld, Jordanië en Egypte, staan achter Washington. Vooral de Golfstaten zijn door Hilary Clinton aangesproken, maar ook zij doen heel veel zaken met Iran en sommige, zoals het emiraat Dubaï en het sultanaat Oman, hebben traditioneel goede relaties met de Iraniërs. Zij hebben heel wat te verliezen moesten zij achter Amerikaanse boycots gaan staan. Zo kan Dubaï, dat een enorme financiële crisis kent, zich momenteel zeker geen verslechtering van de relaties veroorloven. Bovendien hebben alle Golfstaten belangrijke sjiitische minderheden (in het koninkrijk Bahrein zijn ze zelfs in de meerderheid), waarmee de soennitische heersers rekening mee moeten houden moesten ze ruzie willen met het sjiitische Iran. Een Franse militaire basis in Abu Dhabi en wat Amerikaanse Patriot-batterijen in de Golf zijn niet voldoende om de militair zeer kwetsbare Golfstaten te beschermen in geval van conflict. Doelwitten in dat geval zijn zeker het koninkrijk Bahrein, dat de thuishaven is van de Amerikaanse vloot in de Golf, en het emiraat Qatar, waar het regionale centrum van de Amerikaanse luchtmacht gelegen is. Zoals Saoedi-Arabië, dat vroeger het Amerikaanse luchtmachtcentrum herbergde maar het deed verhuizen, het ooit zei hebben de Amerikanen gemakkelijk spreken omdat ze geen buren van Iran zijn maar duizenden kilometer verder wonen.

Vooral in Latijns-Amerika heeft Iran veel vooruitgang geboekt. In de eerste plaats bij de landen die zich van de Amerikaanse voogdij en betutteling willen ontdoen. Zo zijn er sterke relaties gegroeid met het Venezuela van president Hugo Chávez, met Bolivia, Ecuador en Nicaragua. Een land van wereldformaat, Brazilië, heeft zich bij die groep gevoegd. Vorig jaar werd president Mahmud Ahmadinejad, tijdens een rondreis door Latijns-Amerika op 23 november met alle eer ontvangen door president Luiz Inacio Lula da Silva. Dat werd in Washington met een scheef oog bekeken.

Erger nog, toen Hilary Clinton begin maart in Brazilia om steun voor sancties tegen Iran ging vragen, kreeg ze nul op het rekest. President Lula sprak zich uit tegen nieuwe sancties en vond dat Iran niet met de rug tegen de muur mocht worden geduwd en dat er moest worden onderhandeld. Inmiddels bezocht Lula Israël, waar hij bij zijn standpunt bleef. Meer nog, tot ontsteltenis van de Israëli’s zei hij als bemiddelaar te willen opreden tussen Israël en Iran. In mei gaat hij op tegenbezoek bij Ahmadinejad.

Ook in Afrika heeft Teheran successen geboekt. Niet alleen China, maar ook Iran investeert de laatste jaren in Afrika. Vorig jaar woonde het de top van de Afrikaanse Unie bij, wat onder meer leidde tot heropening van ambassades in Ghana en Gabon. Met Nigeria werd in augustus een akkoord gesloten betreffende de bouw van kerncentrales in Nigeria. Tijdens een bezoek aan Gabon in mei kreeg de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Manouchehr zelfs lof te horen van zijn Gabonese collega Paul Toungui voor Irans rol in het verwezenlijken van vrede in het Midden-Oosten en in Afrika! Maar veel betekent dat niet want begin maart dit jaar beloofde Gabon, dat in die maand voorzitter van de Veiligheidsraad was, dat het nauw zou samenwerken met de VS inzake Iran. En ondanks lof van andere Afrikaanse landen zoals bv. Senegal, waar president Abdoulaye Wade, zijn steun uitsprak voor Iran’s “vreedzaam nucleair programma”, heeft de Iraans-Afrikaanse top, die vorig jaar werd voorgesteld, nog altijd niet plaats gehad.

Maar hoe dan ook, de wind zit diplomatiek niet goed voor Washington en zijn westerse bondgenoten. In een militair avontuur tegen Iraanse kerninstallaties zien de Amerikanen geen heil omdat het niet alleen risicovol is maar een verwoestende regionale oorlog kan ontketenen en de positie van de VS in het Midden-Oosten een finale slag kan toebrengen. Daarom proberen ze ook Israël een unilaterale actie uit het hoofd te praten omdat die dezelfde gevolgen zou hebben.

Het ziet er naar uit dat de Amerikanen er rekening beginnen mee te houden dat een Iraans kernwapen op termijn onvermijdelijk lijkt. In beleidskringen en denktanks wordt er al nagedacht over de manieren om dit kernwapen onder controle te gehouden. Een goed voorbeeld van die nieuwe denktrend is te vinden in het maart/aprilnummer van Foreign Affairs, dat nauw aanleunt bij het politieke establishment. James M. Lindsay en Ray Takeyh, beide leden van de gezaghebbende “Council on Foreign Relations” publiceerden er een artikel in onder de veelzeggende titel “After Iran Gets the Bomb”.

(Uitpers nr. 119, 11de jg., april 2010)

Relevant

Rechtvaardigheid en ‘Westerse waarden’

Het bloedvergieten in Israël en in Gaza is zinloos. Daarnaast zijn er twee tragische vaststellingen: de Palestijnse bevolking zinkt verder weg in etnische zuiveringen en genocide en wat gemeenzaam…

Waarom we niets van de Oriënt begrijpen –

en waarom we dat wel zouden moeten doen. De auteur (°1940) is een voormalig VRT-journalist, gespecialiseerd in het Midden-Oosten, een regio die hij ruim een halve eeuw op de…

De Amerikaanse oorlogen hebben sinds 9/11 minstens 38 miljoen mensen op de vlucht gejaagd

Volgens het “War Costs”-project van het Watson Institute bij de Brown University in de VS hebben de “Wars on Terror” voor zeker 38 miljoen vluchtelingen gezorgd. Verleden jaar, in…

Laatste bijdrages

Ontwikkelingssamenwerking?

Minder dan een maand na de machtsovername door Donald Trump in de VS, is de twijfel weg over hoe hij te werk gaat. Met de grove borstel, zonder rekening…

Modi en Trump, zoveel gemeen

Washington heeft de rode loper uitgerold voor Narendra Modi, de Indiase premier die zowat overal eregast is. Nog niet lang geleden in Moskou, eerder deze week in Parijs waar…

GOEDGELOVIGHEID IS HET OORKUSSEN VAN DE DUIVEL

Duitsland op een gevaarlijke tweesprong In Wittenberg staan twee grote standbeelden op het marktplein voor het stadhuis. Links staat Luther. Hij wordt er ten onrechte van verdacht dat hij,…

Alles anders en beter?

You May Also Like

×