De voorverkiezingen van de VS-Democraten in de staat Iowa zijn een chaotisch spektakel geworden, met alleen maar verliezers. Het grote aantal kandidaten en de ingewikkelde procedures zitten daar voor iets tussen. De prijs van een democratisch proces? Maar wat is er zo democratisch aan dit soort voorverkiezing? Men betrekt inderdaad talrijke burgers rechtstreeks, niet virtueel, bij brede debatten over thema’s als gezondheidszorg, onderwijs.. . . Een democratisch proces, zo lijkt het.
Het gaat wel over nationale VS-verkiezingen. Wat is er zo democratisch aan dat één minder bevolkte staat met bijna allemaal blanke kiezers, de toon aangeeft voor nationale verkiezingen? Want daar komt het op neer, Iowa heeft een status van nationale test gekregen waarop maandenlang alle aandacht en aanverwante fondsen worden gevestigd. Zodat een staat met een kleine niet-representatieve bevolking, een overgewicht krijgt. Wat is er mis aan gelijktijdige voorverkiezingen?
Tactisch
Wat bovendien erg verwarrend is: de meeste mensen kiezen een kandidaat in functie van zijn zegekansen, niet van zijn programma. Peilers stelden vast dat minstens zes kiezers op tien vooral de kansen van de kandidaten afwogen om Trump te verslaan. En hoe doen ze dat: op basis van peilingen met serieuze foutmarges. De meeste kiezers kijken dus niet of een kandidaat dicht bij hun visie staat, maar naar zijn/haar kansen om tegen Trump te winnen. Stemmen uit tactiek, niet uit overtuiging.
En nu is er zelfs betwisting of de caucussen van de Democraten in Iowa wel regelmatig zijn verlopen, of er geen geknoei was met de stemmentelling.
Archaïsch
Het roept herinneringen op aan de presidentsverkiezingen van 2000 tussen de Republikein George Bush jr en de Democraat Al Gore. Wekenlang was er betwisting over de telling van de stemmen in Florida, waar bleek dat massa’s stemmen van zwarte kiezers niet waren meegeteld. Uiteindelijk besliste het Hooggerechtsof in het voordeel van Bush.
Die episode bracht vooral aan het licht hoe archaïsch en arbitrair het electoraal proces in de VS wel was – en nog altijd is. Vooral Republikeinse gouverneurs zorgen er in diverse staten voor dat niet-blanke en armere burgers hun stemrecht niet kunnen uitoefenen.
