Voor de ene zijn wapeninspecties in Irak noodzakelijk om wapengekletter te voorkomen, voor de andere zijn ze juist een springplank voor de oorlog. Ondertussen zijn de kaarten geschud. De VN-resolutie van 8 november schiep alvast duidelijkheid. Ze kondigde een zero-tolerantie af tegen Bagdad.
Het minste incident zal aanleiding geven tot de "meest ernstige gevolgen" aldus de Bush-administratie. En een incident zal er vlug zijn. Een gesloten deur waarvoor de sleutel niet direct kan gevonden worden zal misschien al genoeg zijn. Het achterhouden van om het even welke informatie ook. Eén van de vorige inspectieteams (unscom) uitte reeds het vermoeden dat een file, op de weg naar een chemisch complex, opzettelijk werd gearrangeerd door de Iraki’s. We moeten ons niet veel illusies maken, aldus Scot Ritter, voormalig hoofd van wapeninspecties in Irak: "De VS zullen alles doen om een provocatie uit te lokken. Er is een grote groep van mensen in de VS die oorlog willen."
Bij een eventueel incident is een resolutie niet meer nodig. Er komt dan enkel nog een niet-bindende discussie in de Veiligheidsraad. De VN is vanaf nu m.a.w. zo goed als buiten spel gezet. "Indien de Veiligheidsraad niet in staat is om resoluut op te treden bij toekomstige inbreuken, zal deze resolutie gelijk welke lidstaat niet weerhouden om zichzelf te verdedigen tegen de dreiging die uitgaat van Irak", aldus John Negroponte, VS-ambassadeur bij de VN. De weg ligt nu open voor een militaire aanval. Met de zegen van de Verenigde Naties, maar zonder dat die nog iets in de pap te brokken hebben. Het is enkel nog wachten op een incident. Ondertussen gaat de oorlogsopbouw onverminderd voort: reservisten worden opgeroepen, troepen verzamelen in de regio, gesprekken met de zogenaamde oppositie voor de vorming van een post-Saddam regering worden geactiveerd, …
Als Irak de resolutie aanvaardt dan zal dat enkel zijn om tijd te winnen. Een inval verwachten ze hoe dan ook. Washington heeft overigens bij herhaling verkondigd dat het voor hen niet uitmaakt of Irak de wapeninspecties al dan niet aanvaardt, hoe streng en vernederend ze ook mogen zijn. Vice-president Cheney in een recente verklaring: "Een terugkeer van de inspecteurs is absoluut geen garantie van [Saddam’s] naleving van de VN-resoluties". De VS zijn sowieso van plan om Saddam te liquideren en een vazalregering te installeren, met of zonder wapeninspecties. Daarvoor bestaan reeds plannen sinds 1992. De vraag stelt zich dan waarom Bush & Cie zoveel waarde hechten aan die inspecties?
Daar zijn verschillende redenen voor. Vooreerst was de terughoudendheid voor een invasie van Irak aanvankelijk erg groot bij de westerse bondgenoten, Rusland en China. Sommige van die landen pleitten zelfs voor de opheffing van het embargo. Om die terughoudendheid te omzeilen leken wapeninspecties een gepast compromis. Zo wordt de verantwoordelijkheid voor een eventueel militaire actie doorgeschoven naar Irak. En, als Bagdad netjes aan alle eisen voldoet dan kan het embargo zelfs worden opgeheven, zo interpreteert Putin de resolutie. Hij zou beter moeten weten.
Ten tweede zijn wapeninspecties – en het mislukken ervan – een uitstekend en wellicht noodzakelijk middel om de publieke opinie te overtuigen van de noodzaak tot militair geweld. Deze oorlog draait om olie en de wereldheerschappij. Maar uiteraard zeg je dat liefst niet al te hardop en zoek je daarentegen naar argumenten die gevoelig liggen bij het publiek. Meer nog dan twaalf jaar geleden is de wereldopinie gekant tegen een invasie. Overal in de wereld zijn er nu reeds massale anti-oorlogsbetogingen. Bij de vorige Golfoorlog kwamen die er pas nadat de oorlog begonnen was. Ook de verschrikkelijke gevolgen van het embargo voor de burgerbevolking hebben de weerstand tegen de komende oorlog alleen maar vergroot. Een tactische aanpak om deze oorlog aan te praten was dus meer dan noodzakelijk. Wapeninspecties op zoek naar massa vernietigingswapens, zijn daarvoor heel geschikt omdat ze suggereren dat de dreiging voor de wereldvrede uitgaat van Irak (en niet van de VS). Bovendien zal elk incident, hoe onbenullig ook, gemakkelijk aangegrepen worden om te bewijzen hoe onbetrouwbaar en gevaarlijk Saddam Hoessein wel is. Als dat dan nog eens ingedekt wordt door de Veiligheidsraad, wat moet je dan nog meer hebben? Topadviseur inzake veiligheidszaken en grootmeester in psychologische oorlogsvoering, Brzezinski zegt het woord voor woord: "De opstandige houding van Irak t.a.v. de internationale gemeenschap is de belangrijkste kwestie waar de wereld zich zorgen over moet maken. Vandaar dat de focus van de VS moet liggen op de massa vernietigingswapens die Irak heimelijk probeert te produceren. (…) De VS moeten zelf de leiding nemen in het formuleren van gedetailleerde plannen voor een werkelijk indringend en allesomvattend inspectie regime. (…) Amerika’s Europese bondgenoten zouden het moeilijk hebben om niet akkoord te gaan met deze aanpak, terwijl de weerspannigheid van Irak (…) een casus belli zou creëren die militaire actie de nodige legitimiteit zou verschaffen."
Een derde reden is van militaire aard, met name spionage. Verwijzend naar de inspecties in de jaren negentig stelt de befaamde Noord-Amerikaanse filosoof, Chomsky dat deze gebruikt werden "als een dekmantel om Irak te bespioneren, met de open bedoeling het regime omver te gooien en vermoedelijk de leider te vermoorden". Dit wordt bevestigd door Denis Halliday, die jarenlang humanitaire coördinator was van de VN in Irak. Wapeninspecteur Scot Ritter legt in zijn boek gedetailleerd uit hoe de Amerikaanse wapeninspecteurs afluisterapparatuur hadden verstop in het inspectiemateriaal van uncscom. Bij de operatie Desert Fox, een vierdaagse bommencampagne in december 1998, maakte het VS-leger gebruik van de informatie die ze via ‘hun’ wapeninspecteurs hadden verkregen.
Wie nog twijfelt aan de oorlogsbedoelingen van de wapeninspecties moet er maar eens de oorspronkelijke versie van de resolutie op na lezen. Deze werd gezamenlijk opgesteld door GB en de VS. Daarin stond dat Irak niet alleen toelating moet geven voor "de militaire escorte van de inspecteurs", maar ook dat er "regionale en operationele bases doorheen geheel Irak moeten voorzien worden" waar vliegtuigen "ongelimiteerd moeten kunnen landen". Daarnaast kunnen de inspecteurs non-drive en non-fly zones instellen alsook gebieden vastleggen waartoe de Iraki’s niet langer toegang hebben. Het onderscheid tussen inspectie en bezetting of invasie is hier nauwelijks nog te maken. Deze versie heeft het niet gehaald, enkel de non-fly zones zijn behouden.
Wat ook uit de oorspronkelijke versie werd behouden is de mogelijkheid om Irakezen die willen ‘getuigen’ het land uit te brengen, zogenaamd om hen te beschermen tegen vervolging. Op die manier zullen de inspecteur ageren als asielofficieren. Twee doelgroepen worden geviseerd: wetenschappers en twijfelende militairen. We moeten beseffen dat het land twaalf jaar geleden naar de middeleeuwen werd gebombardeerd, dat het getroffen wordt door een onmenselijk embargo en dat het op de rand staat van een massale vernietigingsoorlog. In die omstandigheden zal het niet moeilijk zijn om topingenieurs en andere deskundigen te overhalen om het land te verlaten waardoor de klok op wetenschappelijk vlak tientallen jaren zal teruggedraaid worden. Dat geldt des te meer voor de militairen. Na de goedkeuring van de resolutie hoopt Powell dat topofficieren van het leger zullen overlopen: "Als het tot militaire actie komt dan ligt de uitkomst vast. (…) Het regime zal verslagen worden en de generaals zouden zich beter afvragen aan welke zijde van de muur ze willen staan als het allemaal voorbij is."
Wapeninspecties zijn niet alleen onaanvaardbaar, ze zijn ook totaal nutteloos. Het wapenarsenaal is de afgelopen jaren voor meer dan 90% vernietigd. Na meer dan 11.000 inspecties, 5.000 inspecteurs, twaalf jaar embargo, non-fly zones en een economie die compleet aan de grond zit, gaat van het land niet de minste bedreiging meer uit. Irak is nu in elk geval stukken minder gevaarlijk dan in 1990 toen het nog volop bewapend werd door onder meer de Britten, de Noord-Amerikanen, de Fransen en de Duitsers. Bovendien zou de minste agressie van Bagdad door Israël gelijk beantwoord worden met een nucleaire vergelding en quasi totale vernietiging van het land.
Het voorgaande maakt duidelijk dat de aangekondigde wapeninspecties het voornaamste instrument zijn in de oorlogsvoorbereiding van Bush. Dat een deel van de vredesbeweging op straat komt om te pleiten voor wapeninspecties is dan ook totaal onbegrijpelijk. Het verzet tegen de nakende oorlog is in volledige tegenspraak met het aandringen op "de toelating van neutrale wapeninspecteurs op Irakees grondgebied". Nochtans zou men beter moeten weten. Eenzelfde onvergeeflijke redeneringsfout werd twaalf jaar geleden begaan met het pleidooi voor het embargo, zogenaamd om de oorlog te voorkomen. Ondertussen zijn we anderhalf miljoen doden verder. Een beetje naïviteit kan, maar als die hardnekkig wordt verliest ze haar onschuld.
Marc Vandepitte
Bronnen:
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A35145-2002Nov10.html
http://www.cnn.com/2002/US/11/09/Iraq.resolution/indes.html
http://www.guardian.co.uk/elsewhere/journalist/story/0,7792,785394.html
http://www.fromthewilderness.com/free/ww3/100102_bush_advisors.html
http://belgium.indymedia.org/front.php3?article_id=3980&group=webcast
P. Bennis, Déjà vu all over again. http://www.zmag.org
Z. Brzezinksi, If We Must Fight… http://www.washingtonpost.com
Interview With Noam Chomsky about US Warplans. http://www.zmag.org; 29/8/02
(Uitpers, nr. 36, 4de jg., december 2002)