De vijandelijkheden zijn begonnen. India zegt een kamp van terroristen in Pakistan te hebben bestookt en talrijke terroristen te hebben gedood. Pakistan laat de wrakken zien van twee neergehaalde Indiase gevechtstoestellen. Het begin van een militaire escalatie na de aanslag van 14 februari in Pulwama, Kasjmir, waarbij bijna 50 Indiase paramilitaire politiemannen in de Indiase deelstaat Kasjmir bij een zelfmoordaanslag omkwamen. Die aanslag kwam middenin de campagne voor de Indiase parlementsverkiezingen van april. Vooral de regerende Bharatiya Janata Party (BJP) van premier Narendra Modi blaast nu warm, hopend op patriottische stemmenwinst. Voor de zoveelste keer dreigt de kwestie Kasjmir tot oorlog te leiden – tussen twee landen met nucleaire wapens.
Krijgshaftig
In de herfst van 2016 was er ook al wapengekletter toen India acties ondernam tegen “terreurnesten”. Dat gebied is al een twistappel sinds beide staten, na een oorlog, in 1948 ontstonden. Het grootste deel van Kasjmir maakt sindsdien deel uit van India, een ander deel is bij Pakistan. Beide landen zijn intussen wel kernmogendheden, met naar schatting elk 120 kernkoppen en met Pakistaanse kant generaals die minstens even krijgshaftig zijn als sommige Indiase leiders.
In India rijst nu de vraag hoever premier Modi wil gaan in het “bestraffen” van Pakistan; veel hangt af van de electorale agenda. Er is al een sanctie gevallen, Delhi heeft de rechten op invoer uit Pakistan fel verhoogd, maar die invoer stelt bijna niets voor.
Modi en de BJP zaten enkele maanden geleden nog op rozen, maar verkiezingen in enkele deelstaten toonden aan dat de zege bij de komende parlementsverkiezingen lang niet meer zo zeker is. De Congrespartij en haar bondgenoten deden het beter dan verwacht. Een strafexpeditie tegen Pakistan kan het tij doen keren.
Terreurgroepen
New Delhi verwijt Pakistan verantwoordelijk te zijn voor Pulwama omdat de dader behoort tot de groep Jaish-e-Muhammad die in Pakistan bescherming geniet. Deze groep is de voorbije 30 jaar zeer actief geweest in Kasjmir. De leider ervan, Masood Azhar, leeft ongehinderd in het Pakistaanse Bahawalpur en leidt er een opleidingskamp en een seminarie. Na Pulwama en de heftige Indiase reacties, heeft het Pakistaanse leger “de controle over het hoofdkwartier van Jaish-e-Muhammad overgenomen”, aldus Islamabad.
De Pakistaanse premier Imran Khan vroeg India eerst een grondig onderzoek te doen naar de jongste aanslag in Kasjmir, maar New Delhi zegt terecht de Pakistaanse beloften over samenwerking tegen terreur grondig beu te zijn. Deze Jaish en veel andere groepen genieten overduidelijk hoge bescherming van het Pakistaanse leger.
Frustraties
Pakistan onderstreept dat de aanslag in Murwama het werk was van een jonge moslim uit Indiaas Kasjmir, niet van een Pakistaanse burger. En dat ze in India moeten begrijpen dat de toestand in Kasjmir voor de (moslim) meerderheid van de bevolking daar ondraaglijk is. Kasjmir is sterk gemilitariseerd, het Indiase leger en paramilitaire eenheden zijn alom aanwezig. Sinds de aanslag in Purwama zijn honderden Kasjmiri militanten opgepakt en in het noorden van India worden moslims uit Kasjmir aangevallen. In sommige gebieden ontfermen sikhs zich over bedreigde moslims.
Moslims hebben het in het algemeen steeds moeilijker onder de BJP-regering. Haar ideologie is immers dat alleen hindoes volwaardige Indiase staatsburger zijn. ‘Als India geen rekening houdt met de frustraties van de Kasjmiri, zullen er nog Purwama’s komen”, waarschuwt de Pakistaanse krant ‘Dawn’. Purwama was het werk van een lokale militant, ook al eiste Jaish-e-Muhammad de verantwoordelijkheid op.
Staatsbelang
Deze en andere groepen zijn voor de Pakistaanse generaals, die grotendeels de diplomatie van hun land bepalen, instrumenten om de strategische belangen van het land te dienen. En het allergrootste belang is vijand India dwarsbomen.
Dat zien we ook met de steun van de Pakistaanse militairen aan de Afghaanse Taliban. Zelfs dit heeft een anti-Indiaas aspect, de generaals vrezen dat Pakistan geprangd zou worden tussen India en een India goedgezind Afghanistan. In 2008 was er een zware aanslag op de Indiase ambassade in Kaboel als een waarschuwing aan de Afghaanse regering.
Een andere recente aanslag, in de Iraanse provincie Sistan-Baloetsjistan op 13 februari waarbij 27 Iraanse Islamitische Wachters omkwamen, leidt tot spanning tussen Pakistan en Iran. De daders, een soennitische groep, kwamen uit Pakistaans Baloetsjistan en zijn volgens Teheran Pakistaanse staatsburgers. Iran maakte allusies op de rol van de ISI, de zeer invloedrijke Pakistaanse militaire geheime dienst die ook de Taliban en andere groepen de hand boven het hoofd houdt.
Maar geïsoleerd staat Pakistan niet, het kan onder meer rekenen op de steun van China. Een nieuwe poging om Masood Azhar op de VN-lijst van terroristen te plaatsen, is door China – met zijn veto – verijdeld. China heeft dan ook grote economische belangen in Pakistan dat een koninginnenstuk is van de “nieuwe zijderoute”.
Picknick
De hysterie lijkt in India ondanks de felle campagnes toch minder erg dan na de aanslag van tien jaar geleden op het hotel Taj Mahal in Mumbai. Aan beide zijden wordt erop aangedrongen de krijgshaftigheid te dimmen. “Oorlog is geen picknick” waarschuwt A.S. Dulat, vroegere chef van de Indiase veiligheidsdienst. “Een agressieve diplomatie is efficiënter dan wapengeweld”.
De dader is een Kasjmiri, de regering moet nu vooral trachten de harten en geesten van de Kasjmiri’s te winnen, vindt gewezen minister van Binnenlandse Zaken Chidambaram van de Congrespartij. Maar ook dat, over die harten, wordt al decennia lang gezegd, terwijl het alsmaar erger is geworden.
Tot de huidige militarisering toe die voor de meeste Kasjmiri’s neerkomt op een brutale bezetting. Zolang er geen rekening mee gehouden wordt dat de meerderheid van de bevolking van die deelstaat weg wil uit de Indiase Unie, zal de kwestie Kasjmir een explosief conflict blijven, met aan beide kanten kernwapens.
