De Italiaanse premier Silvio Berlusconi bewijst de jongste maanden overvloedig de stelling dat niet de oppositie maar hijzelf zijn ergste vijand is. Terwijl de grootste oppositiepartij, de Democratische Partij (PD), stuurloos en vooral programmaloos verder dobbert, zorgt Berlusconi’s beleid (of non-beleid) en privé-leven voor steeds meer spanningen binnen regerend rechts. Vooral de uiterst-rechtse regeringspartij Lega Nord spint daar garen bij.
Berlusconi haalde uitgebreid de wereldpers met smeuïge verhalen over intieme vriendschappen met zeer jonge meisjes en over betaalseks, blijkbaar zaken die meespeelden in het verzoek tot echtscheiding van zijn vrouw. Een onderzoek naar corruptie in ziekenhuizen in Bari, bracht een prostitutienetwerk aan het licht waarvan de premier gebruik maakte. Er waren ook nog de foto’s van seksfuiven in zijn Sardijnse villa, waar hij zo vaak zijn buitenlandse vrienden als de Russische premier Poetin en de Britse ex-premier Blair ontvangt. Berlusconi haalde daarmee prominent de voorpagina’s van talrijke dagbladen, niet alleen de zogenaamde sensatiebladen, maar ook El Pais, Le Monde, The Guardian, The Times enz.
Het was al langer geweten dat Berlusconi een grote afkeer heeft van magistraten en media. De krant La Repubblica, die aanleunt bij centrumlinks, publiceert nu al maanden steevast tien vragen over bovenstaande affaires. Berlusconi reageert zoals gewoonlijk met een aanklacht en eis tot zware schadevergoeding tegen alle media die het over zijn affaires hebben. Hij deed dat vroeger ook tegen de auteurs van boeken die het hadden over de manieren waarop hij zijn fortuin vergaarde. Vooral de Spaanse krant El Pais moest het ontgelden omdat daarin foto’s verschenen die in Italië niet mochten gepubliceerd worden. Zijn aanvallen op die kranten brachten de Spaanse premier Zapatero wel in verlegenheid toen hij zijn Italiaanse collega op bezoek kreeg.
Berlusconi schuwt de onfrisse middelen niet. Zo drong hij er bij de andere ondernemers op aan geen publiciteit meer te maken in “vijandige media”, Le Repubblica voorop. Met een dergelijk dreigement deed hij eerder al de leiding van de krant Corriere della Sera zwichten om een redactiedirecteur te ontslaan.
Kerk
Al die gekruide verhalen leiden tot spanning met kerkelijke kringen waarbinnen Berlusconi nochtans veel vrienden telt. Het leidde tot afrekeningen met het kerkelijk blad L’Avvenire dat vanaf mei regelmatige kritiek uitbracht op de levensstijl van de premier – en ook op zijn migratiebeleid. De krant Il Giornale, eigendom van de Berlusconi’s, ging eind augustus in de tegenaanval met de beschuldiging dat de directeur van L’Avvenire, Dino Boffo, de vrouw van zijn homovriend had lastig gevallen.
Dat incident dreef de spanning met de kerk op, maar het Vaticaan en de bisschoppenconferentie goten olie op de golven. Want Berlusconi is voor de kerkleiders een belangrijke bondgenoot in hun campagne voor “ethische wetten” die onder meer het recht op abortus beperken en elke vorm van euthanasie uitsluiten.
Maar vanuit de kerk komt al maanden zware kritiek op de repressiepolitiek tegen migranten. Die politiek lokte al eerder veroordelingen uit van de Europese Unie en de Verenigde Naties. Vooral het feit dat illegale immigratie nu een misdrijf is waar zware straffen op staan, wordt sterk veroordeeld. Het katholieke weekblad Famiglia Cristiana voert al maanden campagne tegen het xenofobe karakter van het regeringsbeleid. L’Avvenire vergelijkt het terugsturen van migranten met de deporaties van joden onder het nazi-bewind. Dat blad klaagt vooral de onverschilligheid van de samenleving aan.
Lega aan zet
Het lijkt wel dat de PDL (Popolo della Libertà – volk van de vrijheid) een partij van 15 procent is en de Lega Nord 40 procent haalt. Die uitspraak komt van Gianfranco Fini, Kamervoorzitter en vroeger leider van de postfascistische Nationale Alliantie (AN) die samen met Forza Italia van Berlusconi in de nieuwe PDL opging. Fini is niet te spreken over het grote gewicht van de Lega Nord, de zusterpartij van het Vlaams Belang, in de regeringscoalitie. Het is de Lega die onder meer het beleid inzake migratie, asiel en “veiligheid” bepaalt, het is onder invloed van de Lega dat hardvochtig wordt opgetreden tegen bootvluchtelingen. En die Lega is ook een partij tegen vrouwenrechten, Lega-leider Umberto Bossi en enkele van zijn medestanders taan bekend om hun vulgaire macho-uitspraken.
Die Lega Nord voert een coherent beleid van vreemdelingenhaat. In de vele gemeenten en steden waar ze de lakens uitdeelt, neemt ze maatregelen in de geest van “eigen volk eerst”. Het is de Lega die een nieuwe fiscaliteit bedong ten gunste van de rijkere noordelijke regio’s. Het gevaarlijkste aspect is wel het grote succes van de Lega bij arbeiders en bedienden, in veel arbeidersbuurten is de Lega nu de sterkste partij.
Berlusconi staat achter dat door de Lega geïnspireerde beleid, er bestaat al jarenlang een as Berlusconi-Bossi, Fini stond totnogtoe toe te kijken. Maar nu lijkt voor Fini de maat vol. Hij is het ook oneens met het feit dat de regering volledig de kerk involgt op ethische kwesties als euthanasie, de morning after pil, stamcelonderzoek.
Maffia
Fini nam ook uitdrukkelijk afstand van Berlusconi toen die uitviel tegen de magistraten die een nieuw onderzoek instellen naar de moordaanslagen van de maffia in 1992 en 1993, met onder meer de moorden op maffiajagers Falcone en Borsellino. Die magistraten zoeken naar banden tussen maffia en politiek. Berlusconi is daar blijkbaar zeer beducht voor. Tenslotte gaat het om mogelijke banden tussen leden van de geheime Loge P2, waarvan hij lid was, en de maffia.
Fini klaagt bovendien steeds openlijker over het gebrek aan enige vorm van interne democratie bij de PDL. Dat had de man op voorhand kunnen weten, ook bij Forza Italia was er van enige interne democratie geen sprake. De ‘duce’, Berlusconi, beslist, het voetvolk volgt. Hoe dan ook, het botert niet tussen Berlusconi en Fini. De aanhang van die laatste organiseert zich, het kamp van Berlusconi beschuldigt hen ervan dat ze zich van de PDL willen afscheuren en een nieuwe partij willen oprichten die dichter bij het centrum zou aanleunen. Het zegt veel over hoe rechts Berlusconi wel is, dat de postfascisten veel minder rechts zijn dan hij.
Stuurloos
Fini kreeg dit jaar grote bijval op het jaarlijks festival van “L’Unita”, ooit de spreekbuis van de communistische PCI, nu een orgaan van de PD.
Alhoewel, bij de PD zitten ook politici die op de lijn van het Vaticaan zitten. Vaticaanse kringen zouden liefst hebben dat al hun politieke relais weer dichter bij elkaar staan. Er zijn allerlei manoeuvres bezig, de zoveelste, om weer tot een “groot Centrum” te komen rond de christendemocratische UDC. Een van de drijvende krachten daarachter is Luca Cordero di Montezemolo van Fiat.
Bij de PD zijn er stromingen die te vinden zijn voor een duurzame alliantie met die UDC (ca 6 procent in verkiezingen) en die daarom de PD nog meer naar rechts willen sturen. De meningsverschillen daarover komen naar boven in de campagne voor de interne verkiezingen bij de PD. Meer dan een half jaar na het ontslag van Walter Veltroni als partijleider, kiest de ruime achterban op 25 oktober een nieuwe leider die de stuurloze PD weer een duidelijke richting zou moeten uitsturen. Maar welke richting? De antwoorden blijven uit, allen verschuilen ze zich achter vage formules over vernieuwing, sociale rechtvaardigheid, een waardige justitie. Maar als regeerders (2005-2007 de meest recente keer) hebben ze bijzonder weinig werk gemaakt van sociale rechtvaardigheid en waardige justitie, ze hebben mede schuld aan de “flexibiliteit” die zoveel jonge Italianen in schandalige arbeidssituaties dompelt.
(Uitpers, nr. 113, 11de jg., oktober 2009)
