Howard Zinn: VS verliezen macht en invloed

Howar Zinn is auteur, Amerikaans historicus, sociaal criticus en activist. De Arabische tv-zender Al Jazeera sprak met hem over hoe de oorlog in Irak de attitudes tegenover de VS hebben verslechterd en waarom het Amerikaanse imperium op instorten staat. Howard Zinn’s boek ‘De Geschiedenis van het Amerikaanse volk’ werd recent besproken in Uitpers. (Noot vertaler)

HZ: America is al een tijdje, ook nu, aan het evolueren naar minder wereldmacht en minder invloed. Inderdaad, sinds de oorlog in Irak heeft de rest van de wereld afstand genomen van de VS en als het Amerikaans buitenlands beleid op dezelfde manier doorgaat – dat wil zeggen, agressief en ongevoelig voor de gevoelens en opinies van andere mensen – dan zal die invloed meer en meer afnemen. Dit is een imperium dat aan de ene kant het machtigste imperium is dat ooit bestond; aan de andere kant is het een imperium dat uit elkaar valt – dat geen toekomst heeft … gewoon omdat de rest van de wereld er van vervreemd is en omdat het topzwaar overladen is met militaire engagementen, basissen over de hele wereld, met de uitputting van de eigen hulpbronnen als gevolg. Dat leidt tot meer en meer onvrede op het thuisfront, dus ik denk dat dit imperium nu al de weg opgaat van alle imperia …

HZ: Als er hoop is,dan ligt die bij het Amerikaanse volk. Als het Amerikaanse volk genoeg afkerig wordt van en verontwaardigd over wat met hun land gebeurt, over het verlies aan waardigheid in de wereld, over het uithongeren van het menselijk potentieel in de VS, de afbraak van onderwijs en gezondheidszorg, over de overname van de politieke macht door de grote ondernemingen (‘corporate power’) en over de impact die dit heeft op het Amerikaanse volk. De steeds hogere voedselprijzen, meer en meer onveiligheid, het zenden van jonge mensen naar de oorlog. Ik denk dat dit kan evolueren tot een rebellerende beweging. We hebben dergelijke bewegingen al gezien in het verleden. De arbeidersbeweging, de burgerrechten, de beweging tegen de oorlog in Viëtnam. Als de VS dezelfde richting blijft uitgaan, denk ik dat zo een beweging de enige hoop is voor de VS.

HZ: Wel, ik denk dat het zover gekomen is, omdat … ik veronderstel dat het Amerikaanse volk dit laten gebeuren heeft omdat er genoeg Amerikanen waren die tevreden waren met hun leven, juist genoeg. Natuurlijk, heel wat Amerikanen zijn allesbehalve tevreden, daarom ook stemt de helft van de bevolking niet, ze zijn vervreemd. Maar er zijn net genoeg Amerikanen die het wel goed hebben, die – zou je kunnen zeggen – wat van de ‘goodies’ van het imperium krijgen, juist genoeg om het systeem in stand te houden, we zijn dus zover geraakt omdat het systeem er in is geslaagd net genoeg Amerikanen tevreden te stellen om zijn legitimiteit te bewaren. En ik denk dat die tijd op zijn einde aan het lopen is.

HZ: Wat ik vaststel is dat vele mensen in de rest van de wereld niet weten dat er wel degelijk een oppositie is in de VS. Dikwijls denken ze dat Bush zeer populair is ‘oh, hij was twee keer verkozen’. Ze verstaan de corruptie van het Amerikaanse politieke systeem niet dat Bush toeliet twee keer te winnen. Ze verstaan de ten gronde ondemocratische natuur van het Amerikaanse politieke systeem niet waarbij alle politieke macht geconcentreerd is in twee politieke partijen die niet ver van elkaar afwijken en waarvan de mensen het verschil niet gemakkelijk kunnen zien. Dus ik denk dat we in een situatie zijn waar we een aantal fundamentele veranderingen in de Amerikaanse maatschappij nodig hebben als we willen dat het Amerikaanse volk terug tevreden wordt met het soort maatschappij dat we hebben.

HZ: Wel, ik hoop op een herstelproces. Ik bedoel, tot nu hebben we daar niets van gezien. U vroeg naar wat de rest van de wereld niet weet over de VS en, zoals ik zei, ze weten niet dat er een oppositie is. Hier is altijd oppositie geweest, maar die werd doodgezwegen of verpletterd, gemarginaliseerd zodat hun stemmen niet werden gehoord. In de rest van de wereld hoort men de stemmen van de Amerikaanse leiders. Ze horen de stemmen van de gewone mensen niet die deze Amerikaanse leiders niet willen en die een ander beleid willen. Ik denk dat de rest van de wereld ook zou moeten beseffen dat wat we nu zien in Irak de voortzetting is van een lange periode van ‘imperial expansion’ in de wereld. Veel mensen in de rest van de wereld denken dat de oorlog in Irak een aberratie is, dat tot dan de VS een goedaardige macht was. Dat was het nooit, vanaf het begin, vanaf de Amerikaanse revolutie, vanaf de roof van het land der Indianen, vanaf de Mexicaanse oorlog, de Spaans-Amerikaanse oorlog (de verovering van Cuba op Spanje, noot vertaler). Het is gênant om zeggen, maar we hebben in dit land een lange voorgeschiedenis van geweld, niet alleen de meeste mensen in de rest van de wereld weten dat niet, ook de meeste Amerikanen zelf weten dat niet.

HZ: Wel, weet je, welke hoop er is ligt bij de vele Amerikanen die ‘decent’ zijn, die niet naar de oorlog willen, die geen andere mensen willen doden. Het is moeilijk om die Amerikanen te zien omdat ze volledig uitgesloten zijn van de media, je hoort hun stemmen dus nooit, je ziet ze niet op tv, maar ze bestaan. Ik heb in mijn leven heel wat sociale bewegingen meegemaakt (Zinn is 86, noot vertaler) en ik zag hoe telkens bij het begin van die sociale bewegingen, wanneer ze begonnen te ontstaan, dat er geen enkele hoop leek te zijn. Ik heb 7 jaar in het Zuiden geleefd in de jaren van de burgerrechtenbeweging en het leek hopeloos, maar die was er wel, onder de oppervlakte. En toen mensen zich organiseerden, begonnen te ageren, begonnen samen te werken, risico’s begonnen te nemen, tegen het establishment in opstand kwamen, burgerlijk ongehoorzaam werden, wel, toen werd die hoop zichtbaar … en er kwam verandering van.

HZ: Wel, daar hebben we nieuwe politieke leiders voor nodig die gevoelig zijn voor de noden van het Amerikaanse volk en oorlog en agressie horen niet bij die noden, gevoelig ook voor de noden van de rest van de wereld, gevoelig genoeg om te beseffen dat Amerikaanse hulpbronnen moeten gebruikt worden voor die noden en niet voor oorlog. Je hebt die aardbevingen en natuurrampen in de wereld, maar de Amerikanen waren er even erg aan toe als in andere landen. De natuurramp hier bracht weinig positieve reacties – kijk naar (de orkaan) Katrina. De mensen in dit land, vooral de armen, vooral de etnische minderheden waren evenzeer het slachtoffer van de Amerikaanse macht als de mensen in andere landen.

HZ: De macht en de invloed van de VS is snel achteruitgegaan sinds de oorlog in Irak omdat Amerikaanse macht historisch gezien nu in deze situatie meer openlijk wordt opgemerkt door de rest van de wereld dan in vorige situaties. Dus hun invloed, hun macht vermindert. Hoe sterk een militair apparaat ook is, macht hangt uiteindelijk niet van dat apparaat af. Macht is immers gebaseerd op de legitimiteit van een systeem en die legitimiteit speelt de VS kwijt. Mijn hoop is dat het Amerikaanse volk daar zelf iets zal aan veranderen, in hun eigen voordeel en dat van de rest van de wereld.

(Uitpers, nr 102, 10^de jg., oktober 2008)

Al Jazeera sprak met Howard Zinn