Als het aan de Amerikaanse president George W. Bush ligt, wordt een grondwettelijk verbod op het homohuwelijk het grote thema van de Congresverkiezingen in november. Zijn Republikeinen dreigen het in die verkiezingen immers moeilijk te krijgen door de oorlog in Irak – niet dat de Democraten het hun erg lastig maken want die voeren nauwelijks oppositie.
Maar Bush gaat er van uit dat de Republikeinen met hun algemeen verbod op het homohuwelijk de eigen achterban beter kunnen mobiliseren. Het is niet alleen in de VS dat conservatieve en uiterst-rechtse politici de homofobie aanwakkeren, we zien onder meer in sommige Europese landen hetzelfde.
Bush leed in de Senaat een nederlaag met het voorstel voor een amendement op de grondwet van de VS. Dat amendement zou het homohuwelijk op het ganse grondgebied van de VS verbieden, terwijl er nu enkele staten zijn die het wel erkennen. Maar voor Bush was het maar een halve nederlaag, want daarmee staat die kwestie in het midden van de politieke actualiteit, het voorstel tot amendement wordt immers niet opgeborgen, maar levendig gehouden. Daarmee hopen de Republikeinen het meest reactionaire deel van hun achterban, de christelijke fundamentalisten, bij de verkiezingen te mobiliseren.
De zogenaamde ‘neo-conservatieven’ werpen zich daarmee opnieuw op als de verdedigers van die traditionele christelijke familiale waarden, waarmee ze een deel van de bevolking van die familiale waarden uitsluiten. Enkele staten hebben aan deze vorm van discriminatie een einde gemaakt. Ook de nieuwe leiding van de (weliswaar kleine) Episcopale (Anglicaanse) kerk van de VS erkent het homohuwelijk en die is nochtans ook christelijk.
Erfenissen
De politieke homofobie slaat steeds meer toe in gewezen ‘communistische’ staten. Homofobie is er als maatschappelijk verschijnsel natuurlijk niet nieuw. Maar het stalinisme heeft ook zijn steen bijgedragen tot de politieke homofobie. Het is door de lange stalinistische periode meestal “vergeten” geraakt dat er na de revolutie van 1917 op vlak van cultuur en seksuele moraal grote vrijheid was. Na de triomf van het stalinisme werd daar begin van de jaren 1930 bruusk een einde aan gesteld; het traditionele huwelijk werd in eer hersteld, zowel kunstenaars als homo’s (en zeker als iemand beide was) werden slachtoffer van repressie. In sommige landen van het Sovjetblok kwam er in de jaren 1970 geleidelijk een verdraagzamer houding, zoals in Hongarije en Tsjechoslovakije, in andere landen – zoals de Sovjet-Unie en Roemenië – hadden homo’s tot in de jaren 1980 met repressie te maken.
Met de implosie van de bureaucratische Sovjetregimes, kwam er op dat vlak meer ademruimte, maar niet overal evenveel. In de Baltische staten, Polen en Rusland dulden de overheden homofobe gewelddaden of werken ze die zelfs in de hand. Sommige weigeren de regels van de Europese Unie tegen discriminatie omwille van seksuele voorkeur in wetten om te zetten. De toestand loopt zo uit de hand dat het Europees Parlement half juni een resolutie goedkeurde om lidstaten van de EU (vooral Polen en Letland) te waarschuwen dat ze de regels van de EU tegen discriminatie moeten respecteren. Daarbij viel het op dat de CD&V’ers en NVA-lid Frieda Brepoels zich onthielden – om hun Poolse geestesgenoten te sparen?
Polen, Letland …
De toestand is inderdaad bijzonder zorgwekkend in Polen. Minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht trad in de Kamer Stijn Bex (Spirit) bij in zijn protest tegen homofobe uitspraken van Poolse ministers. Bex had in Krakau deelgenomen aan de “Mars voor Verdraagzaamheid” georganiseerd door de holebibeweging. De deelnemers werden in de stad van wijlen paus Wojtyla met allerlei projectielen bekogeld. Er is verhoogde waakzaamheid geboden aangaande de homofobe uitspraken van sommige Poolse ministers, beaamde De Gucht.
Die uitspraken van Poolse ministers zijn geen versprekingen. De Poolse regering wordt geleid door drie partijen waarvan twee zeer conservatief: de Partij voor Recht en orde (PiS) van president Lech Kaczynski en de Liga van Poolse Families, een uiterst-rechtse partij. Kaczynski verbood eerder als burgemeester van Warschau al een holebimanifestatie. De jeugdmilitie van de Liga van Gezinnen, grotendeels bestaande uit skinheads, oefent zich al jaren in aanvallen op holebi’s.
De Poolse regering heeft de resolutie van het Europees Parlement naast zich neergelegd. Zo deed ook de regering van Letland die nog een stap verder ging. In 2004 had ze op aandringen van de EU een antidiscriminatie wetgeving ingevoerd waarbij ook de discriminatie van holebi’s werd vermeld. Letland heeft die bepaling nu gewoon geschrapt. Eind 2005 had het Letlandse parlement bijna eenparig een voorstel goedgekeurd waarin uitdrukkelijk wordt vastgelegd dat een huwelijk alleen kan tussen personen van een verschillend geslacht. Ook in de Letlandse hoofdstad Riga werd vorig jaar een optocht van gay pride aangevallen. De Nederlandse ambassadeur in Estland is na een jaar dienst weggegaan omdat hij en vooral zijn partner de beledigingen niet meer namen.
In Rusland neemt de openlijke homofobie overhand toe, aangemoedigd door leiders van de Russisch Orthodoxe kerk en door diverse autoriteiten, waaronder het stadsbestuur van Moskou. Een poging om op 27 mei een gay pride te houden in Moskou maakte veel duidelijk: mannen met kruisen, oma’s met iconen, skinheads en speciale politiemannen met knuppels zorgden ervoor dat de gay pride net op straat kwam. Poetins Rusland is hetero.
In Roemenië, waar homoseksualiteit pas sinds 2001 niet meer strafbaar is, werd onlangs een gay pride eveneens aangevallen door de voorpost van de Roemeens Orthodoxe kerk, nonnen en priesters. Maar daar trachtte de politie tenminste de deelnemers aan de optocht te beschermen.
West-Europa
In andere landen van de Europese Unie worden allerlei discriminaties tegenover holebi’s een voor een weggewerkt. Enkele landen, waaronder Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, hebben het huwelijk ook voor personen van hetzelfde geslacht opengesteld, andere landen gaven een aanzet – zoals het Pacs in Frankrijk.
Maar zelfs in die landen grijpen reactionaire groepen naar homofobie als politiek wapen. In Frankrijk voeren binnen de regerende UMP homofobe politici als parlementslid Christian Vanneste campagne tegen dat pacs en tegen de mogelijke openstelling van het huwelijk. Vanneste is tot 3000 euro veroordeeld voor zijn homofobe uitspraken (“homoseksualiteit is een bedreiging voor het voortbestaan van de mensheid, het is moreel minderwaardig” enz.). Zijn partijleider, Nicolas Sarkozy, noemde die uitspraken dom, maar Vanneste werd niet uitgesloten.
In Italië neemt de Lega Nord het voortouw in de homofobe campagnes. Naar aanleiding van een gay pride optocht van 17 juni in Turijn had Roberto Calderoli, een van de leiders van de Lega, dat homo’s ziekelijke mensen zijn en dies meer. Het probleem is dat ook binnen de regerende centrumlinkse coalitie nogal wat lieden zitten, vooral bij de Margherita van Francesco Rutelli, die op de lijn van het Vaticaan zitten en van meer rechten voor holebi’s niet willen weten. De regeringscoalitie neemt daardoor een zeer dubbelzinnige houding aan tegenover de openstelling van het huwelijk of zelfs tegenover een erkend partnerschap naar Frans model.
De invloed van de katholieke kerkleiding en van sommige sectoren van de islam voeden de politieke homofobie. Het Vaticaan heeft nog onlangs zeer uitdrukkelijk afgewezen en tracht in diverse landen waar het invloed heeft, al die invloed aan te wenden om het tij te doen keren – in homofobe zin.
(Uitpers, nr. 77, 7de jg., juli-augustus 2006)
