Dree Peremans sr, Dirk Van Esbroeck, reiziger, EPO, Berchem-Antwerpen, 2010. ISBN 978 90 6445 678 7. Paperback 17 x 21 cm, 424 blz., met meer dan 250 illustraties, met CD met zeldzaam en onuitgegeven werk (ca. 70 minuten), € 34,95.
Op 23 mei 2007, een week voordat hij 61 jaar zou worden stierf thuis in Berchem Dirk Van Esbroeck. De muzikant die met de folkgroep Rum, aan de zijde van Paul Rans en Wiet Van de Leest in de jaren 1970 furore maakte in binnen- en buitenland, had zijn vijf jaren durende strijd tegen de ziekte verloren.
Hij was veel meer dan Rum en zijn latere ervan afgeleide groepen. Faam verwierf hij ook door zijn Argentijnse muziek, door het op muziek zetten van Nederlandstalige gedichten en door een reeks spektakels, zoals bv. “Karel, man en paard”, naar aanleiding van de 500ste geboortedag van keizer Karel V in 2000. Kortom: een man die de voorbije veertig jaar een belangrijke en inspirerende rol speelde op de culturele scène
Drie jaar na het overlijden heeft zijn vriend Dree Peremans, oud-producer van Radio 1, die vele jaren met hem heeft samengewerkt, zijn biografie klaar. Een klepper van ruim 420 bladzijden, ruim geïllustreerd. Die pagina’s had Peremans nodig want Dirk, met wie hij 21 jaar geleden ook de nog steeds florerende Fundación Patagonista oprichtte, was een harde werker, voortdurende op zoek naar iets nieuws, naar teksten, naar projecten. “Minder dan twee maanden voor zijn overlijden maakt hij nog plannen. Het denken en praten over literatuur heeft oude dromen wakker gemaakt”, stelt Peremans vast. Maar: “Het zal bij dromen blijven want elke dag is er een van afscheid nemen”.
Dirk Van Esbroeck werd op 1 juni 1946 per toeval te Gent geboren. In 1949 besluit de familie te emigreren naar Argentinië. Daar komen ze eerst terecht in het pampadorp Norberto de la Riestra, zo genoemd naar een Argentijns 19de eeuwse politicus, die een tegenstander was van de gruwelijke dictator Juan Manuel Rosas (1793-1877). Gruwelijk is nog een understatement want volgens de Tablas de sangre (bloedlijsten) maakte hij meer dan 20.000 mensen van kant. Vijf jaar later verhuist het gezin naar Florencio Varela, een voorstad van Buenos Aires, om meer onderwijskansen te geven aan de kinderen – en waar vader Ward Van Esbroeck, een meubelmaker, meer hoopt te verdienen dan in het landelijke Norberto de la Riestra. In 1964 zijn ze terug in België onder druk, en met financiële hulp van de familie die te weten was gekomen dat het gezin in Florencio Varela in een kippenhok woonde… Het was niet zo erg als het lijkt: het was een tijdelijk onderdak in nooit gebruikte nieuwe gebouwen in afwachting tot het eigen huis klaar getimmerd was, maar toch.
Argentinië zal Dirk nooit meer loslaten. Het was het land van zijn jeugd met zijn twee broers, Marc en Pedro, die met elkaar alleen Spaans praatten. Maar het zal jaren duren vooraleer hij er in 1975, na het einde van het eerste Rum, voor het eerst zal naar terugkeren voor een uitgebreide rondreis. En sedertdien ging hij er geregeld heen. Hij lanceerde ook het idee om in Buenos Aires een tentoonstelling met absurde en surrealistische kunst van de artiesten van de Fundación Patagonista te organiseren. Het was slechts één van de vele ideeën die hij, achterhaald door de dood, niet heeft kunnen realiseren. Maar zijn foto hing op de ereplaats toen de tentoonstelling vorig jaar in hartje Buenos Aires, in het Centro Cultural Borges, in het voorjaar – hier het najaar – plaats had.
Tot grote ongerustheid van zijn moeder, Julia Vos, die hoopte dat haar zonen goede diploma’s zouden behalen, koos Dirk voor een artistieke carrière. Ook zijn vroeg overleden broer Pedro (1951-1990) werd kunstenaar, met name beeldhouwer. Hij volgde muzieklessen, leerde instrumenten spelen, begon op te treden met groepjes allerhande en behaalde ondertussen, tot tevredenheid van zijn moeder, toch nog een diploma van regie-assistent aan het
Rijks Instituut voor Toneel en Cultuurspreidin (RITCS). Niet in de film, maar in de muziek zou hij het maken. De doorbraak begon toen hij door Paul Rans en Wiet Van de Leest bij het in 1969 opgerichte Rum werd binnengehaald ter vervanging van de zeer flamboyante en enthousiasmerende maar voor repetities te weinig gedisciplineerde Dirk Lambrechts (1944-2006).
Na slopende triomftochten door binnen- en buitenland komt de weerbots en stopt de groep ermee – om later onder andere vormen en met andere muziek ook enkele keren te herrijzen. Het wordt dan de periode dat de Argentijnse muziek boven komt en Dirk gaat optreden met de Argentijn Juan Masondo, die zijn beurs voor een doctoraat landbouwwetenschappen in Leuven liet voor wat ze was en professioneel gitaar begon te spelen, en later ook met de Argentijnse bandoneon-speler Alfredo Marcucci (1930-2010). Ook dit wordt een succes. De eerste gezamenlijke plaat van Dirk en Juan Masondo, Canto de nadie, klinkt – zoals nog vele andere liederen van Dirk van latere datum – nog steeds door mijn oren.
Maar het is niet altijd maneschijn en rozengeur. Er zijn de tegenstellingen over het verder moet, die vriendschappen aan het wankelen brengen. Ook het publiek haakt soms af. Dirk sloeg zich daar vrij goed door en boorde nieuwe bronnen en wegen aan: van de folk, naar de tango, vandaar naar de gedichten op muziek en naar de grote spektakel zoals bv. naast het reeds genoemde Karel, man en paard, bv. Het Zwarte Goud met mijnwerkersliederen. En dan vergeten we nog heel wat van zijn activiteiten.
Heel veel had er nog moeten komen, maar daar heeft ziekte anders over beslist. “Zijn laatste adem was er eentje zonder refrein, een zucht zonder strofe, een wolkje lucht zonder gedicht. De stem die zoveel liederen heeft gezongen en verhalen heeft verteld moet nu zwijgen. De dichters wier zingende stem hij was geworden, moeten op zoek naar ander talent. Ze kunnen alleen maar hopen dat de schoonheid die Dirk hen heeft geschonken, misschien benaderd wordt”, schrijft Dree Peremans met enige melancholie. Maar zonder overdrijving. Dirk Van Esbroeck was een kunstenaar, een muzikant, een zanger en organisator van formaat. Hij verdient ten volle de hommage die Dree Peremans hem met dit boek brengt.
(Uitpers nr. 125, 12de jg., november 2010)
U kunt dit boek via de link hieronder rechtstreeks bestellen bij:
en wie via Uitpers bestelt, helpt Uitpers!
De link:
http://www.groenewaterman.be/anne/index.dll?webpage=index.htm&inpartcode=982266&refsource=uitpers
