Niets of niemand lijkt de Franse president François Hollande nog te kunnen tegenhouden in zijn val naar historische diepten. Zijn regering geleid door Manuel Valls schuift alsmaar meer naar rechts op, met als jongste product de nieuwe arbeidswet die de klok inzake arbeidersrechten ver terugdraait. “Historisch verraad”, vat Pierre Jaquemain, die ontslag neemt als medewerker van minister van Arbeid Myriam El Khomri, samen. PS-kopstuk Martine Aubry had enkele dagen eerder samen met anderen het regeringsbeleid zwaar aangevallen. De Franse PS ligt op apegaaien.
Neergang
Kan het nog erger? Twee jaar geleden was er al het ‘Pacte de responsabilité’, in feite een pact tussen regering en de patronale organisatie Medef dat bij links kwaad bloed zette. De overheid deed 41 miljard euro cadeau aan het patronaat met de belofte dat dit veel arbeidsplaatsen zou opleveren. Sindsdien is de werkloosheid alleen maar toegenomen.
Dan kwam de nieuwe minister van Economie Emmanuel Macron met zijn wet die de uitoefening van diverse beroepen ontregelde, meer ruimte schiep voor werk op zondag en allerlei verplichtingen voor bedrijven terugschroefde.
Na de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs kwam president Hollande op de proppen met zijn voorstel tot ‘déchéance de nationalité’, het ontnemen van de nationaliteit voor terreurfeiten. Bij de PS ging men daarover bijna op de vuist.
Rampspoed
Telkens weer steigerde de “linkervleugel” van de PS. De “frondeurs” binnen de partij dreigden vaak niet voor de regering te zullen stemmen, maar premierValls stelde de vertrouwenskwestie om die frondeurs in de pas te doen lopen.
Dat lukte al niet meer met de “déchéance”. Minister van Justitie Christiane Taubira stapte op, de regering werd zodanig herschikt dat alleen de rechtse minderheid er nog in vertegenwoordigd is samen met drie groene “dissidenten”. Intussen is binnen de PS geen meerderheid te vinden voor de déchéance van Hollande die daarmee recht op een schipbreuk afstevent.
En nu komt daar tot overmaat van rampspoed het voorstel van minister El Khomri en van de regering voor de wijziging van de arbeidswet. Het voorstel behelst onder meer een gevoelig lagere vergoeding bij onrechtmatig ontslag dan wat de arbeidsrechtbanken nu toekennen; verregaande versoepeling van de criteria om over ontslag om economische redenen te kunnen spreken; afbouw van de al zo zwakke syndicale macht in de bedrijven.
Aubry
Dit is voor velen in de PS een druppel teveel geweest. In een ongezouten tribune in de krant Le Monde (25 februari 2016) stellen Aubry en enkele andere grote namen (van de PS, groenen, economisten, sociologen…) het regeringsbeleid scherp aan de kaak. Het pact met Medef, één groot bedrog. De “déchéance de nationalite”: zet de weg open voor grove ontsporingen. De arbeidswet: nu zijn we niet meer ontgoocheld, maar kwaad. “En colère”. Gaat men de werkloosheid nu bestrijden door ontslag makkelijker te maken?
“Wat blijft er over van de idealen van het socialisme als men, dag na dag, de principes en de grondvesten ervan ondermijnt?” Aubry, ex-minister van Arbeid, burgemeester van Rijsel die het in 2011 moest afleggen tegen Hollande om kandidaat-president te zijn, hield totnogtoe de boot van de frondeurs af. Nu iet langer meer, ze gooit haar gewicht in de weegschaal: die arbeidswet, dat kan er niet meer door er is een lijn overschreden.
Aubry heeft eigen redenen om ongerust te zijn. Bij de recente regionale verkiezingen kwam haar PS in de noordelijke regio pas op de derde plaats. Ze trok zich terug voor de tweede ronde om te beletten dat de uiterst-rechtse Marine Le Pen zou winnen. Met als resultaat dat links geen enkele gekozene heeft in de regionale raad. Aubry verteert dat zeer moeilijk.
Syndicaten
Met het voorstel El Khomri is de Franse regering erin geslaagd de vakbonden op één lijn te krijgen. Dat is niet makkelijk, er zijn immers tien vakbondsfederaties die zeer uiteenlopende opvattingen over syndicalisme hebben – en die samen minder dan tien percent van het personeel in de privéondernemingen groeperen.
Ook al zijn ze het nu ook niet helemaal eens, Force Ouvrière speelt eerder cavalier seul, ze wil niet praten over wijzigingen maar eist totale terugtrekking, terwijl de linkse CGT samen met de anderen acties voorbereidt. Het is voor de regering vooral onaangenaam dat de bevriende vakbond CFDT ook in verzet gaat. De regering gaat nu toch met de vakbonden praten in de hoop het syndicaal front te breken.
2017
Sociale onrust zou zeer ongelegen komen nu Frankrijk al volop in verkiezingssfeer zit. Het lijkt soms alsof de presidentsverkiezingen niet over meer dan een jaar zijn, maar binnenkort.
Indien Hollande zich volledig van links afsnijdt, worden zijn kansen nog kleiner om volgend jaar een tweede ronde te halen. Herverkiezing lijkt steeds verder af.
Ter linkerzijde is het intussen verwarring troef. Jean-Luc Mélenchon, die in 2012 als kandidaat van het Front de gauche (de communistische PCF, Mélenchons Parti de gauche en kleinere groepen) 11 % haalde, heeft al aangekondigd kandidaat te zijn. Maar dan buiten het Front dat zogoed als uiteengevallen is. Mélenchon zou volgens peilingen toch op 10 % kunnen rekenen.
De groenen zagen hun voorzitster Emmanuelle Cosse tegen de wil van de partij in, minister worden, samen met twee groene dissidenten. De groenen hebben zich zowat zelf buitenspel gezet.
Zwart
Voor links dreigt 2017 een zwart jaar te worden. “Om uit de impasse te geraken moeten we resoluut weer een linkse weg inslaan”, aldus Aubry en haar medestanders. Ook PS-leider Jean-Christophe Cambadélis laat blijken dat hij het niet meer ziet zitten. Maar het ziet er niet naar uit dat de regering daar oren naar heeft.