De Amerikaanse economische en financiële situatie heeft zich nooit hersteld van de grote financiële inzinking van 2008. Het Republikeins Congres stemde vorig jaar een verplichte bezuiniging of automatische sekwestratie in een poging om de drastische stijging van de Amerikaanse overheidsschuld in toom te houden. Zonder dat dit veel heeft opgeleverd.
overheidstekorten
Zolang de wereld Amerikaanse dollars nodig heeft om onder meer de oliefactuur te betalen, kan Washington overheidstekorten zonder einde maken. Maar er staan andere tijden aan te komen. Buitenlandse centrale banken met name de bank of Japan in de jaren tachtig en sinds begin van deze eeuw de Chinese Volksbank konden weinig anders doen dan hun overtollige dollarwinsten in Amerikaanse effecten te investeren. Met dit pervers dollarsysteem kon Washington zich rustig veroorloven om oorlogen te financieren met het geld van anderen. Tijdens het presidentschap van George W.Bush, toen het jaarlijks begrotingstekort van Washington meer dan 1 biljoen dollar bedroeg, legde vicepresident Dick Cheney cynisch uit dat schuld er niet toe doet. Dat had Reagan al bewezen. Maar nu komen we bij het punt waar schuld er wel toe doet.
schulden
Er zijn over het algemeen drie belangrijke indelingen om schuld te meten: de staatschuld op zich, de bedrijfsschulden en de schuld van de particuliere huishoudens.
Dank zij tien jaar historisch lage rentetarieven na de grootste financiële crisis van 2007-2008 die na september 2008 een wereldwijde systeemcrisis werd, hebben deze drie sectoren geleend alsof er geen sprake was van financiële crisis. De bijna nul-rente was het gevolg van het beleid van de Federal Reserve en het opkopen van staats- en andere obligaties (“quantative easening”). Maar dat kon en kan niet eeuwig blijven duren.
Sinds 2008 is de Amerikaanse staatsschuld meer dan verdubbeld: van 10 biljoen naar meer dan 21 biljoen dollar.
Trump
De Trump Tax Act van 2017, heeft bepaalde belastingen op ondernemingen drastisch teruggebracht van 35% naar 21%, maar compenseerde dat niet met hogere opbrengsten elders. De belofte is dat goedkopere belastingen de economische groei zullen stimuleren. Dit is een mythe onder de huidige omstandigheden en de publieke schuldenlast. In de plaats daarvan zal de nieuwe belastingwetgeving, uitgaande van ideale omstandigheden, de verwachte inkomsten in de komende 10 jaar met een totaal van 1 biljoen verlagen. Mocht de economie in een ernstige recessie terechtkomen, dan zullen de belastinginkomsten sterk dalen en zullen de tekorten nog meer exploderen.
De nieuwe belastingwet van Trump betekent een dramatische toename van het Amerikaanse begrotingstekort. Het tekort voor het fiscaal jaar 2018 bedraagt ongeveer 955 miljard vergeleken met de 513 in 2017. Voor het FY 2019 en 2020 zal het tekort meer dan 1 biljoen bedragen. Tegen 2028, over tien jaar dus, zal de omvang van de Amerikaanse staatsschuld onder ‘milde’ economische aannames, oplopen tot een onhoudbare 34 biljoen dollar, (tegenover ongeveer 21 biljoen vandaag) en het budgettair tekort zal meer dan 1,5 biljoen bedragen. Alleen dit jaar 2018 – met historische lage rentetarieven – zullen de rentekosten enkel op de federale schuld, al 500 miljard bedragen.
zombie leners
Na bijna een decennium van ongekende lage rentetarieven om Wall Street te redden en nieuwe activa-inflatie te creëren in aandelen, obligaties en woningen bevindt de FED zich nu in een vroege fase van wat sommigen ‘Quantative Tightening’ noemen. Dit komt erop neer dat de Fed niet langer schulden zal opkopen, en dus de politiek van quatitive easening zal omkeren. De Fed heeft het afgelopen jaar slechts een zeer geleidelijke rentstestijging toegelaten. Maar ze blijft wel de rente verhogen.
Met een stijgende rente worden de laagste kredietsectoren, de zogenaamde non-investment grade ofte ‘junkbonds’, geconfronteerd met domino-standaarden. Het zal niet vanzelfsprekend zijn om terug te keren naar een ‘normaal’ niveau van voor 2008.
Moody’s Credit Rating heeft een voorzichtige waarschuwing gegeven. Afgezien van een soort wonder, wordt bij stijgende rentetarieven de toekomst bijzonder zwart voor zowat 22% van de Amerikaanse bedrijven die nu overleven dank zij leningen tegen historische lage rente. Het betreft niet alleen ondernemingen in schaliegas maar ook in de bouwsector en nutsbedrijven, de zogenaamde ‘zombie’ bedrijven. Ze zullen te maken krijgen met een lawine van wanbetalingen op hun schulden. Moody’s schrijft dat lage rentetarieven en de interesse van investeerders voor snel rendement, bedrijven ertoe heeft aangezet om schulden aan te gaan die een relatief lage bescherming bieden aan beleggers. In het Moody’s rapport worden enkele alarmerende cijfers genoemd: sinds 2009 is het niveau van niet-financiële bedrijven met een junkratio, met 58% gestegen, goed voor 3,7 biljoen aan uitstaande schulden, de hoogste ooit. Ongeveer 40% hebben een lagere rating dan in 2009. De Amerikaanse bedrijfsschulden zijn met 49% gestegen en hebben een recordtotaal van 8,8 biljoen bereikt. Een groot deel van de schulden worden gebruikt om de terugkoop van aandelen door bedrijven te financieren om zo hun aandelenkoers op de beurs te verhogen; de belangrijkste reden voor de ongekende Wall Street bubbel.
besluit
De federale uitgaven zijn voor 75% economisch niet productief, inclusief leger, schuldendienst en sociale zekerheid. In tegenstelling tot de tijd van de grote depressie in de jaren 1930, toen de niveaus van de federale schuld bijna nul waren, is de huidige VS-schuld 105% va het bbp en stijgt verder. Uitgaven aan economische infrastructuur resulteerden in grote economische bloei in de jaren 1950. De 1,5 biljoen uitgaven van deze tijd voor een disfunctioneel F35 jachtvliegtuig programma zal dat niet doen.
In deze precaire situatie doet Washington zijn uiterste best om ruzie te maken met landen die het nodig heeft om zijn tekorten te financieren en de Amerikaanse schuld te kopen, met name China, Rusland en zelfs Japan. Aangezien financiële beleggers hogere rentes eisen om in Amerikaanse schulden te beleggen, zullen die hogere rentetarieven de lawine aan bedrijven-in-problemen die Moody’s voorspelt, nog vergroten.
Dat is de ware achtergrond voor het Amerikaanse buitenlandbeleid. Niemand in Washington lijkt erom te geven en dat is juist het alarmerende feit.