Emmanuel Macron, president van Frankrijk, voert campagne voor de Europarlementsverkiezingen van 26 mei, en misschien ook al voor zijn referendums die dag of later. In het kader van zijn “groot debat” gaat hij de boer op en tracht hij zijn imago als “president van de rijken” af te schudden. Macron de minzame die open staat voor de klachten van zijn burgers. Maar intussen knaagt hij aan diverse vrijheden: de zogenaamde “anti-casseurwet” beperkt het recht op betogen, terwijl de flitsballen van de politie dat recht op het terrein zelf beknotten – het EU-parlement heeft het gebruik van die wapens met grote meerderheid veroordeeld. En daar bovenop tracht de regering ook de pers, althans het lastige deel ervan, aan banden te leggen.
Rechts aan zet
Er was eerder al een wet ‘anti-casseurs’. Die kwam er in 1970 in het zog van Mei 68, rechts wou beletten dat ‘la pègre’, het “uitschot” de orde nog in gevaar zou brengen. De socialistische president François Mitterrand trok die wet in. Vorig jaar kwam de rechtse ‘Les Républicains’ (LR) in de Franse Senaat met een nieuw voorstel voor een wet tegen ‘les casseurs’, gewelddadige relschoppers. Rechts heeft in de Senaat een meerderheid en kreeg die tekst goedgekeurd. Daar bleef het bij, tot premier Edouard Philippe, die zelf uit deze partij komt, en minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner, ex-PS, vorige maand dat voorstel overnamen.
De reeds in de Senaat goedgekeurde tekst raakte zo in de Assemblée waar de partijen van Macron, zijn La République en Marche (LRM) en de centrumpartij Modem, een ruime meerderheid hebben. De regering kreeg er ook de steun van rechts – het was immers haar tekst. Terwijl 50 parlementsleden van LRM zich onthielden. Ze hadden onder meer geluisterd naar advocaat en schrijver François Sureau, nochtans een vertrouweling van Macron. Hi noemde die wet ronduit ‘liberticidé’, vrijheiddodend. Dit is gewoon intimidatie van de burgers, aldus de jurist.
Deur open
Sureau heeft het vooral tegen de bepaling dat de prefect, vertegenwoordiger van de regering in de departementen, personen een verbod tot manifesteren kan opleggen. Totnogtoe kon dat alleen via gerechtelijke weg, nu zou dat dus een administratieve bevoegdheid worden. Denk maar eens welk misbruik een regering daar kan van maken, aldus Sureau. Het zou bij voorbeeld een makkelijk middel zijn om vakbondsmilitanten van de straat of van piketten weg te houden. Die mening wordt gedeeld door Charels de Courson, een centrum-parlementslid: “Word wakker, waarde collega’s. De dag dat uiterst-rechts aan de macht zou zijn, zult ge zien dat het waanzin is deze wet goed te keuren”.
En daar zijn minstens 50 parlementsleden van Macron’s partij het mee eens. Die wet, die nu nog terug naar de Senaat moet en dan in tweede lezing voor de Assemblée komt, bepaalt onder meer dat de prefect hoe dan ook, tot op de betoging, de betrokken persoon een betogingsverbod kan opleggen. De regering verwijst naar het stadiumverbod voor voetbalhooligans als voorbeeld. Sureau waarschuwt: “vandaag gaat het om het recht op betogen, morgen zal het om de vrijheid van vereniging en om de persvrijheid gaan.”
Oogverblindend
Intussen wordt dat betogingsrecht al flink aangepakt op het terrein zelf. “Dit is nooit eerder gezien politiegeweld”, aldus de journalist David Dufresne die sinds het begin van de beweging van de gele hesjes zeer zorgvuldig de lijst van slachtoffers bijhoudt. Dat de regering, minister Castaner voorop, zo hardnekkig blijft zwijgen en liegen over dat geweld, vindt Dufresne erg stuitend.
Dat terrein, dat zijn telkenmale dragers van gele hesjes met gebroken kaakbeen, een oog kwijt en andere zware verwondingen, meestal aan het hoofd. Dufresne heeft meer dan honderd gedocumenteerde gevallen, te vinden op twitter onder “Allo @Place_Beauvau – c’est pour un signalement” (Place Beauvau waar het ministerie van Binnenlandse Zaken huist). Naast meer dan honderd ernstige gevallen zijn er bijna 2000 andere gewonden. Veel mensen die voor het leven een verminking hebben door de LBD, de “lanceurs de balles de défense”.
Zoals het woord défense zegt, worden die ballen gebruikt ter verdediging. In theorie is dat zo: te gebruiken ter verdediging of om een misdrijf te beletten. Volgens overzichten houden de gendarmes van de CRS zich daaraan. Officiële cijfers spraken vorige week van 9228 afgevuurde flitsballen waarvan 1065 door de CRS. De rest afgevuurd door de politie die dezelfde regels niet volgt. Zoals bij een van de bekende gilets jaunes, Jerôme Rodrigues, die een bal in het oog kreeg terwijl daar geen enkele aanleiding toe bestond. Ondanks de evidente bewijzen, trachtte minister Castaner te ontkennen dat zijn politie er schuld aan had. De interen politiedienst heeft honderden klachten ontvangen en onderzoekt er voor zover bekend 116.
Het Europarlement heeft donderdag, 14 februari, het overmatig gebruik van deze LBD door “sommige lidstaten’ massaal veroordeeld, met 438 voor de veroordeling, 78 tegen en 87 onthoudingen. De tekst veroordeelt ook het gebruik op grote schaal van traangas – wat in Frankrijk de voorbije weken het geval was.
Verbied ze
Jacques Toubon, in een vroeger leven gaullistisch politicus en nu officieel “Défenseur des droits”, Verdediger van de rechten, vroeg een jaar geleden al het verbod op deze wapens “omdat ze gevaarlijk zijn en onverantwoorde risico’s inhouden”. Het is uitdrukkelijk verboden op het hoofd van iemand te richten, maar de honderden gevallen van hoofdverwondingen tonen aan dat de politie het daar niet nauw mee neemt. Toubon heeft onlangs aangedrongen op een moratorium op deze wapens, maar het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft toch een nieuwe lading besteld.
De duizenden en duizenden arrestaties knagen ook aan het betogingsrecht. Sinds president Sarkozy kan binnen een zeer ruime perimeter iedereen worden opgepakt die geacht wordt naar een manifestatie te gaan. Ook diens opvolger François Hollande, ‘socialist’, maakte daar gretig gebruik van tegen de vakbonden die tegen zijn arbeidswet betoogden.
Mond dicht
Vorig jaar kreeg Frankrijk een wet die ‘fake news” aan banden moet leggen. Dat zou dan vooral moeten gaan om de “sociale media”, maar ook andere media zijn er niet gerust in, want die wet kan gemakkelijk aangewend worden om voor de overheid of voor hogere zakenkringen onprettig nieuws tegen te houden.
Macron droomt van een “persraad”, een of andere instelling die waakt over de deontologie van de media. Maar over welke media? De zogenaamde “sociale” waar beroepsjournalisten zeldzaam zijn? Of alle media? We hebben in België vorige eeuw ook pogingen in ie richting gehad, en ik ben nog altijd blij dat we die met een groep journalisten konden saboteren. Er kwam wel een adviserende deontologische commissie van journalisten waar klachten worden onderzocht vooraleer juridische stappen zouden worden ondernomen. Maar van een ‘Orde van de journalistiek” waarvan sommigen droomden – naar het model van andere Ordes – is gelukkig niets in huis gekomen.
Er bestaat in Frankrijk al sinds 1881 een wet over de verantwoordelijkheid van de pers en de bescherming van het individu. Bovendien bepaalt de Franse grondwet dat alleen de wet regels kan vastleggen inzake persvrijheid en pluralisme. Macron heeft wel al het sulfureuze ‘Reporters sans frontières’ voor zijn kar kunnen spannen. Volgens Le Canard Enchainé heeft die groep daarvoor vorig jaar al 408.000 euro ontvangen.
Klop klop
Wat de regering van per vrijheid denkt, zagen we begin deze maand toen het parket van Parijs in de lokalen van Médiapart een huiszoeking wou doen. Welk misdrijf had Médiapart gepleegd? Ze hadden net nieuwe onthullingen gebracht over Alexandre Benalla, de gewezen veiligheidsmedewerker op het Elysée.
Na alle andere schandalen ging het deze keer onder meer over inbreuk op contactverbod met een medeverdachte en vooral over een veiligheidscontract gesloten met een Russisch oligarch die verdacht wordt van nauwe banden met de Moskouse maffia. Intussen kwam aan het licht dat het gaat om twee contracten ter waarde van 2,2 miljoen euro die Benalla bedisselde terwijl hij op het Elysée zat. En het vermoeden is groot dat Benalla tot voor kort op verdere bescherming uit het Elysée kon rekenen.
In plaats van die aantijgingen te onderzoeken, beval het parket – op aanstoken van premier Philippe – een huiszoeking bij degenen die een misdrijf onthulden. Médiapart weigerde toegang, de huiszoekers dropen af.
Verder naar rechts
Dat knagen aan vrijheden heeft mee tot doel om rechtse kiezers binnen te halen. Dat lijkt te lukken, Macron ziet zijn populariteit stijgen door groeiende bijval bij rechts. Tot schade van Laurent Waucqiez, de leider van Les Républicains die vreest dat veel van zijn potentiële kiezers bij de Europarlementsverkiezingen van 26 mei LRM boven LR verkiezen.
Tot spijt van verscheidene parlementsleden van LRM die hoopten dat Macron door de mobilisatie van de gilets jaunes naar links zou overhellen. De president zegt in zijn “groot debat” wel de zorgen van veel Fransen te begrijpen, maar tegelijk is al duidelijk gemaakt dat van de ultraliberale lijn niet zal worden af geweken.
Waarmee nogmaals aangetoond is dat er wel degelijk ene verschil is tussen links en rechts, ook in de Macronie.
