Het spook van 68

Gust De Meyer, Wim Schamp en Frank Thevissen, Het spook van mei 68, De ontsporing van een ideaal, Uitgeverij Pelckmans, Kapellen, 2008, 223 blz. ISBN 978 9028951570

Mocht je het nog niet weten: er waart alweer een spook door Europa: precies 120 jaar na het Communistisch Manifest van Karl Marx sloopten Parijse studenten straatstenen in de lichtstad en ontdekten daaronder het strand. Volgens Gust De Meyer, Wimp Schamp en Frank Thevissen waart nu ‘Het spook van 68’ door Europa. Dit auteurstriumviraat tekende voor deze publicatie. Het bestaat uit een hoogleraar communicatietechnologie (Gust De Meyer), een doctor in de communicatiewetenschappen (Frank Thevissen) en een reclameman en ex-studentenleider (Wim Schamp). Op de cover staat ‘Boerzwas buiten’ op een muur van de Leuvense Tiensestraat gekalkt. Dat is volgens De Meyer de laatste visuele reminiscentie in de progressieve spelling van toen aan ‘68 in Leuven.

Dit boek gaat over de gevolgen van ’68 en die zijn volgens de auteurs, die zelf uit die periode en die kringen kwamen, ongunstig. In het suggestief taalgebruik van hun inleiding luidt het: “Vrijheid werd verrijking, blije onbezorgdheid werd bloedige ernst, protesteren werd profiteren, de gebalde vuist werd het opgestoken vingertje en het oude gebod werd het nieuwe gebod.” (p. 23).

Het spook van 68 bestaat uit drie hoofdstukken waarvan het eerste en het langste ‘De grote vertekeningsshow’ geschreven werd door Gust De Meyer. Hij lanceert daarin de term representatiedenken die volgens hem zonder ‘de ideologie van 68’ niet te begrijpen is. De representatiedenkers zijn afkomstig uit de generatie van 68. Zij hebben de mythe weten te voeden dat de media in staat zijn de werkelijkheid getrouw te representeren. Dat is fout en – erger nog – ,vindt de auteur, is dat de media dat ook willens nillens de werkelijkheid moeten weerspiegelen. Dat leidt tot een gevaarlijk, moraliserend denken (‘politieke correctheid’) dat alleen maar in de kaart van het Vlaams Blok (Belang) heeft gespeeld. Zoals ook Wim Van Rooy in “De multiculterele malaise” deed, haalt De Meyer, naar mijn gevoel zeer terecht, uit naar ‘de radicaal chic-politieke correctelingen, zelf woonachtig in Antwerpse Cogels-Osy-achtige straten of de groenen suburbs’ (p. 36). Terecht wijst hij ook op het gevaar dat representatiedenken tot een multicultureel denken kan leiden waarin de wij/zij positie versterkt wordt. “…Je kunt iemand alleen als een gelijke partner beschouwen als hij zijn reinheid ook maar afzweert en bereid is onzuiver en zondig te creoliseren. Als hij zich maar bekeert tot het kamp van de bastaarden, die we tenslotte allemaal zijn en nog meer moeten worden.” (p. 45) Dat is mooi gezegd.

In “de realisatie van de modelstaat (1968-2008)” doet Frank Thevissen onderzoek naar wat hij noemt ‘ontsporingen uit de wereld van politiek, reclame, merken, communicatie, onderwijs en opinieonderzoek. Hij noemt die modelstaat ‘Het Land van Nooit’. Volgens hem symboliseert de opstandige generatie vandaag niet alleen het establishment, maar ook de droom van 68. Zij hebben dat zogenaamde Land van Nooit gerealiseerd. Volgens de auteur hebben de paars-groene regeringen in België voor het eerst communicatie en perceptie boven het beleid verheven. Oneliners, dipsausnieuws, quizprogramma’s, lichtvoetige zomertalkshows waaraan gretig wordt deelgenomen door politici – De Slimste Mens ter Wereld die iemand als Bart de Wever hoog doet scoren – is een uitingsvorm daarvan en de jaarlijkse VRIND-indicatoren, onderzoek naar de state of mind van de Vlaamse bevolking, geven aan dat de inwoners van de Modelstaat een tevreden volk zijn.

In het laatste stuk “De stem van Meensel-Kiezegem” houdt Wim Schamp een boeiend pleidooi voor een nieuw kiessysteem bestaande uit 200 overzichtelijke kiesdistricten. Hij stelt voor om het huidig federaal parlement, bestaande uit Kamer en Senaat, om te vormen tot een eenkamerparlement waarvan de volksvertegenwoordigers verkozen worden via een meerderheidskiesstelsel in twee stemrondes. In dat systeem is er van lijstvorming geen sprake meer. Elke partij kan slechts één kandidaat voordragen per kiesdistrict, want er is maar één zetel te begeven die naar de kandidaat gaat die (na twee stemrondes) de meeste voorkeurstemmen heeft behaald. De kandidaat staat er dus alleen voor. Zijn enige toeverlaat wordt de kiezer, dus wil hij die achter zich krijgen, zal hij zijn truitje moeten natmaken.

Er is met dit boek iets merkwaardigs aan de hand. Stuk voor stuk gaat het om leesbare bijdragen waarin pertinent kritische opmerkingen gemaakt worden over huidige maatschappelijke ontwikkelingen. Jammer genoeg worden al die op zich boeiende verhalen opgehangen aan dezelfde kapstok van ’68 die op een veel te ongenuanceerde manier als pispaaltje wordt gebruikt. De 68-beweging met alle zonden van Israël beladen, is intellectueel oneerlijk en onder het niveau van de auteurs, die zich daardoor als een Nicolas Sarkozy of een Leo Tindemans gedragen die de gestegen criminaliteit, drugsverslaving, echtscheidingen en noem maar op in de schoenen van de soixante-huitards schuiven. Vooral in hun gemeenschappelijke inleiding ‘Een spook waart door Europa’ gaan de auteurs zeer kort door de bocht. Hun spottend, neerbuigend toontje lijkt eerder op een afrekening dan op een zorgvuldige analyse. Lezers die het om begrijpelijke redenen daar al laten afweten, missen het interessantste gedeelte van het boek. Misschien was die inleiding beter weggevallen, want dit boek gaat niet over 68. Het zijn drie heldere verhalen waarin de auteurs wat al te gelijkhebberig en misschien ook wat al te modieus spoken hebben willen zien. Voor mij was het boeiende lectuur waarbij ik me toch ongemakkelijk voelde. Dat kan ook.

(Uitpers, nr. 108, 10^de jg., april 2009)

U kunt dit boek via de link hieronder rechtstreeks bestellen bij:

en wie via Uitpers bestelt, helpt Uitpers!

De link:

http://www.groenewaterman.be/anne/index.dll?webpage=index.htm&inpartcode=837818&refsource=uitpers