Michel Collon. Blufpoker. De grootmachten, Joegoslavië en de komende oorlogen.. EPO, 2000. 456 blz. 1.498 BEF
Oorlogspropaganda is van alle tijden. Zowel om kanonnenvoer aan te trekken als om de oorlog te rechtvaardigen. Het bestrijden van het "goddeloze communisme" werd met succes gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Korea- en Vietnamese oorlogen. En tijdens de Eerste Wereldoorlog lokten de Britten gekoloniseerde katholieke Ieren ter bevrijding van "poor catholic Belgium". Over de oorlogspropaganda zijn heelder boeken vol geschreven.
De voorbije tien jaren mochten we, naast reële oorlog, weer twee propagandaoorlogen van topniveau meemaken. Eerst in 1991 tegen Irak. Nu tegen Servië. Van de eerste zijn inmiddels alle leugens doorprikt en is er, op wellicht hier en daar nog een uitzondering, niemand meer die de destijds verkochte officiële waarheden aanneemt. De tweede duurt nog steeds voort, wegens de voortdurende aanwezigheid van tienduizenden Navo-soldaten op de Balkan.
Iedereen met een beetje gezond verstand voelt wel aan dat het een en ander daar langs geen kanten klopt. Maar het zijn enkel doorwinterde waarnemers die min of meer weten waar in het in feite om gaat. Iedereen die het wil weten, kan het nu lezen in een monumentale studie – 456 bladzijden op A4-formaat! – van Michel Collon.
De auteur is niet aan zijn proefstuk. Al in 1992, toen het nog taboe was, bracht hij een boek uit over de leugens die de media verspreidden over de Golfoorlog onder de titel: Attention, médias! Médiamensonges du Golf. Manuel anti-manipulation. Daarna richtte Michel Collon zijn aandacht op de gebeurtenissen in (ex-)Joegoslavië. In 1998 verscheen Poker Menteur. Les grandes puissances, la Yougoslavie et les prochaines guerres en in maart 2000 Monopoly. L’Otan à la conquête du monde. Het hier besproken boek is de vertaling van Poker Menteur en Monopoly, samengebracht in één boek.
De schitterendste hoofdstukken – maar daarin ben ik bevooroordeeld als journalist die het moeilijk had met de propaganda die werd gemaakt door collega’s journalisten tijdens de crisissen en oorlogen in de Golf en op de Balkan – zijn die waarin Michel Collon de ene na de andere propagandaleugen in de media aan de kaak stelt. Het zijn er honderden, zoniet duizenden.
Ook maakt hij komaf met het door de propaganda opgeklopte imago van hoofdrolspelers op de Balkan. Van de inmiddels overleden Kroatische president Franjo Tudjman, die in feite een fascist was, een epigoon van de in de Tweede Wereldoorlog om hun wreedheid en massamoorden beruchte uiterst rechtse oestasji’s. Van Alija Izetbegovic, de president van Bosnië, die met succes door een Amerikaans public relations bureau werd gepromoot als de man die stond voor een verdraagzaam en multicutureel Bosnië. Niets is minder waar: de man is een islamitisch fundamentalist die het als zijn taak ziet van Bosnië een islamitische staat te maken – en daarvoor etnische zuiveringen organiseerde om een meerderheid van moslims te bereiken in "zijn" staat. Hij is een niets ontziend cynicus, die bloedbaden onder eigen mensen aanrichtte, die hij dan aan de Serviërs toeschreef, in de hoop internationale sympathie en steun te krijgen. Dat deed hij met succes. Maar noch Tudjman, verantwoordelijk voor de verdrijving van honderdduizenden Serviërs uit Kroatië, noch Izetbegovic werden/worden zelfs niet eens verdacht door het Internationaal Tribunaal voor ex-Joegoslavië in Den Haag. Dat is niet te verwonderen: het Tribunaal wordt gefinancierd – en dus gecontroleerd – door de Verenigde Staten!
Wat de Servische "boeman" Milosevic betreft, inmiddels ex-president, zal menig lezer zeker verwonderd zijn dat hij alles behalve de communist is, zoals hij door de propaganda werd afgeschilderd. Milosevic was lange tijd bankier, zelfs een tijd in de Verenigde Staten, en een goede neoliberaal!
De redenen waarom Joegoslavië moest verdwijnen wordt even uitvoerig uit de doeken gedaan. Dé grote boosdoener is hier Duitsland. Dat lang niet de enige speler is. Ook onder de Navo-bondgenoten zijn er er heel wat meningsverschillen. En de Verenigde Staten proberen door hun optreden het monopolie van Duitsland in de regio te ondergraven.
Men hoeft het niet met alle analyses in het boek eens te zijn, maar het bevat een schat aan gegevens die het iedereen mogelijk maken een eigen oordeel te vormen over wat er zich heeft afgespeeld en zich nog afspeelt op de Balkan. De grote lijnen van Michel Collon’s visie vallen niet te betwisten: economische en ideologische belangen zijn de voornaamste redenen waarom Joegoslavië diende te worden kapotgemaakt. Alhoewel misschien wat te lang uitgesponnen – vele argumenten en redeningen komen meer dan eens terug zonder dat het echt nodig is – blijft het boek hoogst aanbevelingswaardig omwille van zijn genadeloze kritiek op de propaganda en de propagandisten, onder wie helaas maar al te veel journalisten.
Paul Vanden Bavière
(Uitpers, februari 2001)
