Toen de VS-senaat eind oktober ’99 debatteerde over de ratificatie van het Algemeen Teststopverdrag liepen de discussies hoog op. De rechtse republikein Helms zei dat door dit verdrag de VS hun nucleaire suprematie zouden verliezen, en dat het een rem vormde voor de ontwikkeling van een ruimteschild. Bovenden “zullen de anderen vals spelen”, was zijn argument. Met 51 tegen 48 stemmen werd de ratificatie verworpen.
De buitenlandse en defensiepolitiek van de Verenigde Staten lijkt wel weer volop in Koude-oorlogswateren te varen. Want niet alleen beschouwt men er de nucleaire afschrikking en de nucleaire slagkracht nog altijd als essentiële hoeksteen van de defensie, men opent ook dossiers die een nieuwe nucleaire wapenwedloop dreigen te lanceren.
Als senator Helms groot pleitbezorger is van een ruimteschild, dan zet hij moedwillig oude afspraken op de tocht. De regering-Clinton heeft dat eigenlijk ook al met zoveel woorden gezegd: ze wil dat Moskou instemt met de herziening van het Anti-Ballistic-Missile-Verdrag van 1972. Dit oude verdrag plafonneert de capaciteit van een defensiesysteem tegen raketten. De redenering die aan de grondslag ligt van dit ABM-Verdrag is de volgende. Elke verbetering van de defensieve anti-raketsystemen zal willens nillens een zoektocht starten naar de verbetering van de aanvallende raketsystemen. Anders gezegd, een duidelijke afspraak over de defensieve capaciteit neemt de ‘noodzaak’, de stimulans weg tot verdere wapenwedloop. Maar dat zint het militair-industrieel complex van de VS duidelijk niet. Er zijn nieuwe plannen voor een Theater High Altitude Aerea Defense (THAAD), zeg maar een vernieuwde versie van Reagan’s ruimteschild, dat we ons nog herinneren als zijn “star wars”. Alleen moet daarvoor nog het obstakel van dat oude verdrag uit de weg worden geruimd. Republikein Helms is er de grote voorvechter van. De regering Clinton zal in principe volgende zomer beslissen hoe het nu verder moet.
Over beide ontwikkelingen zijn de Europese bewindslui niet te spreken. De dag die de senaatsstemming over het Teststopverdrag voorafging verscheen er in de New York Times een gezamenlijke brief van Chirac, Blair en Schröder. Ze beschouwden de ja-stem van de senaat als essentieel in de strijd tegen de verspreiding van het nucleair wapen. De niet-ratificatie zou “aarzelende” staten niet langer beïnvloedbaar maken. Bovendien zou een negatief stemresultaat de “spanning binnen de NAVO opdrijven”, stelde het Europees driemanschap nog.
In de preambule van dat andere grote verdrag, met name het Non-proliferatieverdrag (NPT), wordt er inderdaad expliciet verwezen naar een akkoord over het Algemeen Teststopverdrag. Nu de VS-senaat de ratificatie van dit laatste geweigerd heeft, zal menigeen dwars gaan liggen op de toetsingsconferentie van het NPT in april 2000. Zoveel is wel zeker.
Maar ook de ontwikkeling van het ruimteschild THAAD, doet de Europeanen de neus optrekken. Joshka Fischer, minister van buitenlandse zaken van Duitsland, vreest dat dergelijk ruimteschild de transatlantische inspanningen van Washington zou verminderen. “Ongetwijfeld leidt dit tot splitsing van de verdedigingsnormen in het bondgenootschap”, heet het daar. Washington wil alleen zichzelf een atoomparaplu geven, is de redenering kennelijk. Volgens de Nederlandse Volkskrant liet Fisher verstaan dat in dergelijk geval de Europese Unie niet anders zal kunnen dan haar eigen nucleaire verantwoordelijkheid op te nemen. Of ook wel het verhaal van hoe Groene realo’s fort en grootmacht Europa helpen vorm geven???
Hoe zullen de andere nucleaire spelers nu reageren?
In Rusland wijzen de eerste signalen op een opbod. “Als het ABM-verdrag wordt gewijzigd zullen wij ons programma rond aanvalsraketten uitbreiden. Het zal voor ons veel goedkoper zijn meer Topolraketten te bouwen, dan voor de Noord-Amerikanen het prijskaartje te betalen dat aan een ruimteschild hangt”, zegt men in Russische militaire kringen. Daarbij komt nog dat de bekrachtiging van het al wat oudere START II-akkoord over atoomwapenvermindering, nu nog minder makkelijk door het Russisch parlement zal geraken.
De Indiërs verklaarden de laatste tijd al verscheidene malen dat ze zich gelukkig prijzen het atoomwapen te bezitten, om aldus niet de willekeur van Washington volop te moeten ondergaan. Trouwens, als de grootste supermacht ter wereld zo haar kernwapenarsenaal als essentieel beschouwt, hoe zouden regionale grootmachten dat dan niet doen? De huidige regering van India verklaarde dat ze haar nucleaire capaciteit wil perfectioneren en zowel atoomtuigen wil installeren op het land, in de lucht als op de zee. Pakistan zal dan wel volgen.
De Chinezen hebben het vooral niet voor het ruimteschild. Ze vrezen met name dat een mogelijk ruimteschild in Alaska zeer ernstige gevolgen zou hebben voor de veiligheidssituatie in de regio. Sommige commentaarschrijvers menen dat een eventuele transfer van dergelijk afweersysteem naar de Aziatische vrienden van Washington, de militaire krachtsverhoudingen in die regio totaal zou wijzigen. De activering van een ruimteschild zou een nieuwe (nucleaire) wapenwedloop als het gevolg kunnen hebbben, waarin ook Japan en Taiwan hun rol zullen spelen.
Dit alles is zich aan het ontwikkelen in weerwil van het internationaal recht. Op 8 juli 1996 verklaarde het Internationaal Gerechtshof van Den Haag immers dat het atoomwapen onwettig is. Enkel in het uiterste geval dat de overleving van een staat zelf op het spel staat, kon het Hof zich niet uitspreken. Bovendien stelde het Hof dat elk land de plicht heeft om ter goeder trouw onderhandelingen over atoomontwapening aan te vatten en ze te tot een goed einde te brengen.
Maar helaas, wie maalt er om het internationaal recht?
Enkele landen toch.
Acht landen waaronder Ierland en Zweden, dienden reeds vorig jaar tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie in, die opriep om onmiddellijk atoomontwapeningsonderhandelingen op te starten: de coalitie voor een nieuwe agenda. Verschillende etappes zijn voorzien. Hier wil men o.m. dat de bestaande nucleaire wapens eerst gedeactiveerd worden, dat het aantal atoomwapenvrije zones in de wereld wordt opgevoerd, dat ontwapening begint bij de grootste nucleaire machten
Net zoals vorig jaar werd deze resolutie nu ook in 1999 voorgesteld. Opnieuw is er een grote meerderheid voor. Maar de niet-nucleaire NAVO-lidstaten onthouden zich, net zoals vorig jaar. Op dit vlak brengt de nieuwe Belgische regering dus ook geen verandering.
Sommige waarnemers zagen in het persbericht van AFP van enkele weken geleden, – dat de VS misschien hun tactische atoomwapens uit verschillende Europese landen zouden willen terugtrekken – een proefballonnetje om de bondgenoten minstens in het kamp van de onthouders te houden op deze nieuwe-agenda-resolutie. Het zou een zet geweest zijn om ze niet te laten overlopen naar de pro’s maar ze eerder naar de tegenstanders te lokken uit schrik dat Washington Europa “onverdedigd” zal achter laten. Intussen heet het dat dit persbericht een kwakkel was.
Kleine Brogel
Het gedrag van onze democraten blijft toch verwonderlijk?
Sedert geruime tijd hebben de opeenvolgende Belgische regeringen zich voorstander verklaard van atoomontwapening. Het regeerakkoord van de huidige blauw-rood-groene coalitie is op dit gebied eerder lauw, maar toch: “De atoommogendheden aansporen tot vermindering”. België heeft echter nog nooit een actieve positieve stap gezet hieromtrent op internationale fora. België heeft bijvoorbeeld tegen de vraag in de Algemene Vergadering van de V.N. gestemd destijds, voor advies bij het Internationaal Gerechtshof. Zo heeft ze tegen de registrering gestemd van dit Advies, zoals ze ook tegen de in overwegingname was van het technisch verslag van de Wereldgezondheidsorganisatie over de “gevolgen van een atoomoorlog op de volksgezondheid en de gezondheidsdiensten”.
Vandaag wil premier Verhofstadt de fractieleiders in de Kamer, onder belofte van geheimhouding, informeren over de aanwezigheid van atoombommen in Kleine Brogel. Het lijkt toch wel een beetje grotesk allemaal: over de raketten wist gans de wereld dat ze in Florennes zouden worden geïnstalleerd, maar dat onze Belgische F-16 piloten met B-61 bommen vanop Kleine Brogel kunnen vertrekken (om pak weg van hier tot in Praag of Warschau te kunnen vliegen), dat is een groot militair geheim.
Trouwens het lijk mij helemaal niet zo essentieel of er nu 10 of op dit zelfde ogenblik geen enkele B-61 bom op Limburgse grond liggen. Waar het om gaat is dat België de nucleaire NAVO-taak moet weigeren, zoals Denemarken dat doet. Uit principieel respect voor onze handtekening onder het NPT-verdrag dat zegt dat een niet-atoomwapenstaat geen atoomwapens mag ontvangen.??
Maar zoals ik zei, op het nucleaire vlak zijn onze bewindslui nooit erg moedig geweest.
?? Nonproliferation Treaty /art II
“Each non-nuclear-weapon State Party of the Treaty uneertakse not to receive the transfer from any transferor whatsoever of nuclear weapons or other nuclear explosive devices or of contgrol voer such weapons or explosive iveces directly, or indirectly; not to manufacture or otherwise acuire nuclear weapons or other explosive devices; and not to seek or receive any assistance in the manufacture of nuclear weapons or other nuxclear explosive devices.”
Bron:
Vrede vzw heeft zopas een nieuw vredescahier uitgebracht onder de titel: ‘NAVO. 50 jaar is genoeg’. 120 blz. U kan het Vredescahier bestellen door overschrijving van 200 fr. + 50 fr. portkosten op het rek.nr 000-0956015-80 van Vrede met duidelijke vermelding ‘Vredescahier 1/99 – NAVO’.
