De mediaberichten over de crisis in Oekraïne wekken de indruk dat het land in een chaotische toestand verkeert en dat niemand er de controle over heeft. Maar is dat wel zo? Laat ons de actoren wat nader bekijken, dan pas kunnen we begrijpen wat de oorzaken zijn, wie achter coulissen aan de touwtjes trekt en wat hun intenties zijn voor het land.
Er kan absoluut geen twijfel over bestaan dat de grote meerderheid van de Oekraïners zeer ongelukkig waren met het regime van Janoekovitsj, en breder, met het politieke beleid dat sinds jaren in het land gevoerd werd. De kern van§ de zaak is dat het land in handen is van verschillende oligarchen, zoals Rusland in de jaren negentig van vorige eeuw. De meerderheid van de Oekraïense politici op alle niveaus laten zich door de meest biedende onder hen omkopen. De media zijn in handen van de oligarchen, ze controleren het rechtssysteem, de politie, de banken en de rest. Het resultaat is dat de economie van het land sinds jaren bergafwaarts gaat en verkommerd in puin ligt. Dat de staatsschuld sinds 2003 alsmaar groter wordt blijkt uit de vrijgegeven tabel van het IMF.
De Staatsschuld van Oekraïne in miljarden euro
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
5,6 6,1 5,6 5,8 6,3 13,9 23,1 31,4 34,3 37,7 43
Bron:IMF
Het moet dan ook niemand verbazen dat de burgers van het land ontevreden en ongelukkig zijn, dat ze eenvoudig meer welstand verlangen, zekerheid, meer rechten, meer mogelijkheden in hun persoonlijk dagelijks leven. Sommige burgers zien de EU als de beste hoop voor hun toekomst. Anderen geven de voorkeur aan een economische samenwerking met Rusland, Wit-Rusland en Kazakstan. Het aantal in beide groepen speelt eigenlijk geen rol omdat ze alleen maar als pionnen misbruikt worden door de oligarchen van beide kampen.
Theoretisch willen Janoekovitsj, Timosjenko, Klitsko en Jazenjuk verschillende dingen, maar in werkelijk hebben ze dezelfde agenda: hun opdrachtgevers plezieren en een politieke carrière maken. Het geval van Tiagnibok (van de ulrarechtse partij Svoboda) is anders. Hij streeft ernaar om een belangrijk politiek personage te worden in het westen van Oekraïne. Hij weet dat de VS noch de EU hem in het hart dragen, maar dat hij hen voorlopig van nut kan zijn om hun strategie te helpen realiseren van machtsuitbreiding in dat deel van Europa tegen Rusland. Zolang dat duurt probeert hij zich politiek zo sterk mogelijk te maken. Zowel voor de leiders van de oppositie als de pro-regime aanhangers is het beeld gelijklopen: ze zijn marionetten in de handen van machtige oligarchen. Zelfs wanneer Tiagnibok hierop een uitzondering mag zijn, speelt dit gegeven niettemin geen rol, omdat zijn ambities vooral gericht zijn op het westelijk deel van het land.
De Oligarchen
De meesten uit de groep van oligarchen geloven dat de EU hen geen strobreed in de weg zal leggen en hun gang zal laten gaan zolang ze een anti-Russische koers aanhouden. Voor hen is de ondertekening van het onbetekenende associatie-akkoord met de EU hun erkenning als trouwe dienaren van de EU-leiding, waarbij ze verwachten een goed graantje mee te kunnen pikken van nieuwe economische relaties. Ze hebben er geen probleem mee om de westerse economische actoren de mogelijkheid te bieden Oekraïne te plunderen als zij maar in het schema voor komen.
Maar er is in de kringen van oligarchen ook een kleine groep die meer kan verliezen dan winnen mochten de betrekkingen met Rusland verslechteren, en Rusland handelsbeperkingen zou opleggen wanneer Kiev het handels associatie verdrag met de EU ondertekent. Deze oligarchen geloven dat ze meer geld met Rusland zouden verdienen dan met de EU. Het is de groep die Janoekovitsj steunde toen hij de ondertekening van het voorgestelde EU akkoord uitstelde. De breuk in Oekraïne is de breuk in de Oekraïense oligarchie, elk zet z’n politieke pionnen uit.
De EU
De Eu bevindt zich in een reeks van diepe crisissen, die het systeem zelf in opspraak brengen : economisch, sociaal en politiek. De Unie zoekt vertwijfeld naar een nieuwe gelegenheid om zich uit het slow motion debacle te redden. Voor de EU is Oekraïne een markt om haar goederen te exporteren en diensten te verkopen. De uitbreiding van haar invloedsfeer naar de Oekraïne is een weg voor de EU om groter en relevanter te schijnen in de geglobaliseerde machtsverhoudingen. Sommige geloven dat Oekraïne de EU goedkope arbeidskrachten kan leveren. Maar de EU arbeidsmarkt is al ‘overspoeld’ met arbeiders uit Oost-Europa die hun land hebben verlaten op zoek naar een beter leven in het westen. Waar de EU in werkelijkheid naar zoekt, is het maximaal profiteren van Oekraïne zonder zelf de negatieve consequenties te moeten dragen. Dit wordt duidelijk bij het lezen van het voorgestelde handels associatie akkoord van de EU.
De Verenigde Staten
De doelstellingen van de VS zijn volledig verschillend van deze van de EU. Dat blijk duidelijk uit de spanningen tussen diplomaten, zoals de uitlating van vice-minister van buitenlandse zaken, Victoria Nuland, toen ze over de steun aan de Oekraïense oppositie reageerde met een “Fuck the EU”. Bovendien heeft de VS, anders dan de krap bij kas zijnde EU, 5 miljard dollar geïnvesteerd om haar doelstellingen in Oekraïne te realiseren.
Hierbij is het interessant om de uitlating van Hillary Clinton van december 2012 na te lezen waar ze het volgende verklaarde:” Er is een tendens in de regio van nieuwe sovjetisering. Het wordt zo niet genoemd, men spreekt van een douane-unie of Eurazië of iets anders…, maar laten we ons niet misleiden. We weten wat de bedoeling is en we pogen effectieve wegen te vinden om dat te verlangzamen of te verhinderen”.
Het is absoluut irrelevant om erover te discussiëren of Hillary Clinton gelijk heeft of niet met haar interpretatie over een mogelijke Euraziatische unie, wat van belang is dat zij en haar politieke aanhang werkelijk geloven dat Poetin een nieuwe Sovjet-Unie wil tot stand brengen. Hoe absurd deze veronderstelling ook is, we moeten steeds in gedachte hebben dat Hillary Clinton en haar aanhang werkelijk zo redeneren. Ook moeten we de verklaring van Zbigniev Brzezinki niet uit het oog verliezen. Hij schreef in zijn boek: “Zonder Oekraïne is Rusland geen grootmacht meer, toen de tsaar het gekocht en onderworpen had is het automatisch een imperium geworden … “. Zijn redenering volgend moet de nieuwe wereldorde onder de hegemonie en leiding van de VS tegen Rusland tot stand gebracht worden uit de fragmenten van de geïmplodeerde Sovjet-Unie. Oekraïne wordt de rol toebedeeld van Westerse buitenpost om te verhinderen dat er nieuwe Sovjet-Unie ontstaat.
Het is niet belangrijk of Brzezinski gelijk of ongelijk heeft. Wat wel in het oog springt is dat Brzezinski en Clinton de sleutel voor de huidige Amerikaans politiek voor de Oekraïense leveren. Rusland mag geen grootmacht worden. Voor Washington, anders dan voor de EU, moet alles ondernomen worden opdat Oekraïne niet in de handen van Moskou komt. De VS wil chaos en zelf een mogelijke burgeroorlog in Oekraïne riskeren om te verhinderen dat een vorm van economische en politieke unie met Rusland tot stand zou komen. Wat voor Washington telt is hoe groter het verlies voor Rusland is, des te groter de winst voor het westers imperium.
Rusland
Hier moet men zijn gezichtsveld totaal wijzigen en moet men het volgende beschouwen hoe dit ook moge indruisen tegen de intuïtie en het door onze media voorgeschoteld beeld. Met name, hoe nauw de Russische en Oekraïense taal en cultuur met
elkaar verwant zijn, hoe de beide volkeren samen nazi-Duitsland hebben overwonnen en de jarenlange, enge economische banden van beide landen. Rusland heeft Oekraïne niet nodig, hier hebben Zbigniev en Clinton volledig ongelijk. Bovendien heeft Rusland en Poetin niet het voornemen om de Sovjet-Unie terug tot stand te brengen, nog minder om een imperium te worden. Dat alles is nonsens en een stupide propaganda om de burgers van het Westen te misleiden. Koude oorlog clichés zijn volkomen niet toepasselijk voor de huidige realiteit. Poetin zoekt wel een Rusland te bouwen dat sterk staat en gerespecteerd wordt in de wereld. Trouwens Rusland is nu al een supermacht die nu al in staat is om de EU en de VS samen uit te dagen, wat we kunnen vaststellen in het Syrische conflict.
Waarom zou het Rusland van vandaag Oekraïne nodig hebben? De Oekraïense economie is een puinhoop, het land wordt geplaagd met immense interne sociale en politieke spanningen en het heeft geen natuurlijke grondstoffen die door Rusland gewenst zijn. Wat Rusland nodig heeft is vooral stabiliteit en welstand voor Oekraïne. Niet alleen omdat een niet te onderschatten deel van de Russische economie banden heeft met Oekraïne, maar een totale debacle heeft onwillekeurig zijn repercussie op de Russische economie. Daarenboven leven er miljoenen Russen in Oekraïne en miljoenen Oekraïners in Rusland. Het laatste wat Rusland wenst is een burgeroorlog in het buurland.
Wat het totale beeld betreft, ligt de toekomst van Rusland in het noorden en het oosten, zeker niet in het zuiden. Arctica, Siberië en het verre oosten, China en de Grote Oceaan. Dat is de richting die de Russische strategen voor de toekomst van hun land voor ogen hebben, zeker niet de EU in crisis of het geruïneerd en onstabiel Oekraïne.
De toekomst?
Het is praktisch ondenkbaar dat de EU haar strategische doelstelling voor het binnenhalen van Oekraïne zal bereiken. Om de eenvoudige reden dat de Oekraïense nationalisten en de zogenoemde oppositie allemaal door de VS gekocht zijn. De EU bureaucraten kunnen Oekraïne zoveel bezoeken en verklaringen afgeven als ze willen, dat speelt geen enkele rol.
Het gaat veel meer om de VS tegen Rusland. De VS wil chaos, hetgeen gemakkelijk tot stand te brengen is en goedkoop te financieren is. Terwijl Rusland – uit eigenbelang – stabiliteit en welstand wil om de belabberde Oekraïnse economie uit het puin te halen en de nodige hervormingen op gang te brengen. Hiervoor is het nodig om de ruggengraat van de Oekraïense oligarchen te breken. Of Rusland dat werkelijk wil is te betwijfelen en zeker niet met de corrupte Janoekovitsj als partner. Wil hij het Moskou-model voor Oekraïne? Met name dat oligarchen ruimte krijgen op voorwaarde dat ze zich niet met de politiek inlaten?
Simplistisch uitgedrukt kan men stellen. De EU wil zijn invloedsfeer uitbreiden en heeft onderdanige vazallen nodig, de VS streeft er naar om pionnen op hun imperiaal schaakbord te hebben om het machtsbehoud van hun imperium te garanderen, de enige die stabiliteit in de regio nodig heeft is Rusland. Dat is een simpele geopolitieke strategie.