In Oostenrijk maakt sinds begin februari een extreem-rechtse, antisemitische partij deel uit van de regering. Een partij die doelt op discriminatie en uitsluiting van minderheden, die het nationaalsocialisme nog steeds bagatelliseert en die zich nooit losgemaakt heeft van het "Deutschnationalismus". De regeringsdeelname van de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) betekent in Oostenrijk weliswaar een duidelijke verrechtsing, maar niet het begin van een fascistisch systeem.
Het beleid van de FPÖ heeft niet tot doel om het Oostenrijkse maatschappelijk systeem te laten instorten en in plaats daarvan een fascistisch systeem op te richten, maar beweegt zich binnen het kader van de burgerlijke democratie. Wie dat beleid fascistisch noemt, verwacht teveel van de kapitalistische democratie. Haider is met het begrip "nazi" niet adequaat omschreven, maar dat maakt hem niet minder gevaarlijk. Hij brengt er mensen namelijk toe om voor hem te kiezen, hoewel zijn beleid zich net tegen de meerderheid van die mensen richt: privatiseringen in het gezondheidswezen en onderwijs, het verdringen van vrouwen op de arbeidsmarkt, opheffen van de Oostenrijkse neutraliteit (aansluiting bij de NAVO, nvdr) en vooral de rigoureuze inkrimping van de sociale dienstverlening. De FPÖ maakt de zogenaamde "kleine man" nog kleiner en belooft hem tegelijk opname in de gemeenschap van de "Anständigen und Tüchtigen". Het programma is tot in de kern neoliberaal en doordrongen van extreem-rechtse en antisemitische elementen waarop de FPÖ altijd terugvalt wanneer het politiek nuttig blijkt. Haiders geflirt met het nationaal-socialistische gedachtengoed en zijn racistische uitlatingen lijken er op te wijzen dat het taboe over het verleden is doorbroken. Nochtans werd in het officiële Oostenrijk na 1945 nooit over de vreugdevolle begroeting van Hitler en de Duitse troepen gesproken en een grondwet geschreven die nationaal-socialistische uitlatingen en organisaties verbiedt. Haiders uitlatingen lijken gericht tegen de heersende toestanden. Hij wordt gezien als "iemand die hardop durft zeggen wat anderen alleen maar denken". De verontwaardiging over zijn uitspraken (bijvoorbeeld over het tewerkstellingsbeleid van de nazi???s) versluiert echter het feit dat Haiders politieke principes in geen geval ver van alle andere partijen staan. Haider is het symptoom, en zeker niet de enige veroorzaker van het racistisch klimaat in het land. Bijvoorbeeld: repressieve wetten tegen buitenlanders werden door Haider geëist, door een rooms-rode parlementaire meerderheid ingevoerd en door een sociaal-democratische minister van Binnenlandse Zaken uitgevoerd! Over deze minister van Binnenlandse Zaken sprak Haider nog een jaar geleden als zijn "beste man in de regering". Daaruit blijkt meteen dat de traditionele partijen mee verantwoordelijk zijn voor de opkomst van de FPÖ. Want wie kiest voor een slechte kopie als hij het origineel kan hebben?
De mensen in Oostenrijk kiezen schijnbaar voor het radicaalste dat de politieke markt te bieden heeft. Al 15 jaar lang wordt hen door een rooms-rode coalitie het ene besparingspakket na het andere opgelegd. Ze zijn terecht ontgoocheld en woedend. Ze hebben nooit geleerd voor hun eigen belangen te vechten. De typische bureaucratische ???plaatsvervangerspolitiek??? is in Oostenrijk alomtegenwoordig en wordt ondersteund door het sociale-partner-model en de ???klassenstrijd??? aan de onderhandelingstafel. Haider heeft dat begrepen. Hij appelleert nooit aan de kracht van de mensen, maar zegt: "Stem voor mij, ik breng het wel in orde voor jullie!". We mogen niet vergeten dat de normale gang van zaken om te walgen is, deformerend en onderdrukkend. Het feit dat extreemrechts op dit ogenblik het enige alternatief lijkt is alleen mogelijk omdat er geen echt alternatief geboden wordt. In een wereld waar de wedijver tussen ideeën alleen nog gereduceerd wordt tot de vraag wie het best omgaat met het neoliberale model, profilereert extreemrechts zich als een drijvende kracht achter het verzet tegen dit systeem. ???Besparen??? is al lang een vastgeroeste verplichting geworden die niet meer in vraag wordt gesteld. De gevestigde partijen hebben hieraan vlijtig meegewerkt. Haider oogst in Oostenrijk wat een neoliberaal beleid, vermindering van de sociale dienstverlening en hoffelijke omgang met racisme in Europa gezaaid heeft. Haider is het logische gevolg van het burgerlijke systeem. D.w.z. dat Nieuw-Rechts niet op basis van een systeem kan worden bevochten dat het zelf heeft voortgebracht. We moeten aan echte alternatieven werken, en de strijd voeren om de hegemonie op straat, evenals de hegemonie in de hoofden van de mensen. En dat moeten we op internationaal vlak doen.
Wat is er in Oostenrijk sinds de regeringsvorming in februari allemaal gebeurd? Al maandenlang trekken regelmatig duizenden mensen de straat op om tegen de regering van conservatieven en extreem-rechts te protesteren. Elke week nemen alleen al in Wenen al ongeveer vijfduizend mensen deel aan demonstraties. Arbeidsters en arbeiders, bedienden, studenten, scholieren, gepensioneerden, gezinnen met kinderen en ontelbare deelnemers van de meest diverse organisaties. Allemaal zijn ze in politiek verzet tegen de ???zwart-blauwe??? regering, tegen een beleid van racisme en afbouw van de sociale voorzieningen.
Ook de kritiek vanuit het buitenland nam massale vormen aan. De zogenaamde ???maatregelen van de veertien???, de overige regeringen van de Europese Unie (EU), domineren al wekenlang de berichtgeving in de pers. Het is in elk geval niet gemakkelijk om met die EU-kritiek tegen de regering in te gaan. De meeste van die EU-landen zijn nochtans ondertekenaars van het Schengen-akkoord. Sinds de inwerkingtreding van dat akkoord zijn duizenden mensen aan de buitengrenzen van de EU om het leven gekomen! Het zou té mooi zijn om te geloven dat de regeringsleiders van de EU-lidstaten hun eigen anti-racistische motieven ernstig nemen. De uitgeoefende kritiek is weinig geloofwaardig als zij van dezelfden komt die al jarenlang ijverig aan ???fort Europa??? bouwen, asielzoekers de dood in jagen en een steeds restrictiever beleid voeren. Uiteraard hebben de Europese regeringsleiders gelijk als ze de FPÖ als extreem-rechts bestempelen, maar ze verzwijgen dat Jörg Haider net zo goed gelijk heeft als hij beweert dat hij één van hen is. Haider heeft niet het systeem doen instorten, hij heeft het gerealiseerd. Het regeringsprogramma dat FPÖ en ÖVP overeengekomen zijn is volledig in overeenstemming met de richtlijnen van de EU. Het is in zekere zin de perfectie ervan. Aan de budgetnormen van Maastricht wordt gewetensvol voldaan, zoals er ook naar deelname aan een Europese veiligheidsarchitectuur wordt gestreefd. De basisprincipes van het Schengenland worden met plezier toegepast. Wat het economische beleid betreft is Oostenrijk binnenkort ongetwijfeld de braafste leerling van de EU-klas.
Wij, die zich in Oostenrijk tegen deze regering verzetten, zijn niet solidair met de Europese regeringen, maar des te meer met het protest van de antifascistische bewegingen, de Euromars en de sociale bewegingen. Dat is "ons" Europa. Vooral de demonstraties in vele Europese landen hebben de verzetsbeweging in Oostenrijk veel geholpen en gesteund – ook door de internationale media-aandacht. Die steun is nog altijd dringend nodig. Bijna dagelijks sterven asielzoekers in Oostenrijkse gevangenissen. De repressie van de politie tegen demonstranten, die geslagen en opgesloten worden, neemt overhand toe. Door de gevestigde Oostenrijkse media worden zulke dingen doodgezwegen. Alles bijeen wordt al sinds enkele weken geprobeerd om het verzet bewust te negeren. Maar dat verzet is nog steeds aanwezig. Dat is niet alleen bij demonstraties merkbaar, maar ook in bedrijven, aan de universiteiten, in de cultuurscène en in het straatbeeld. Oostenrijk heeft nooit eerder een dergelijk brede politieke beweging buiten het parlement gekend. Nu krijgt een nieuwe politieke cultuur voet aan de grond. Uiteraard is iedereen er zich ter dege van bewust dat de regering niet door een stuk of wat demonstraties en acties ten val kan worden gebracht. Maar er ontstaat een nieuw zelfbewustzijn, een versterkte politieke stellingname. De daden van de regering worden door veel meer mensen dan voordien met argusogen gevolgd en dankzij het Internet is het gelukt een beperkt maar actief verzetsforum te creëren en een netwerk voor het uitwisselen van activiteiten uit te bouwen. De groepen mensen die zich op die manier verbinden zijn heel heterogeen: ontgoochelde burgers, vakbondsleden, communisten, groenen, sociaal-democraten, liberalen, migranten en feministen. Allemaal vinden ze zich terug in de gemeenschappelijke ???Widerstand??? en hun eis naar de val van de blauw-zwarte regering. Over wat daarna moet komen wordt hevig gediscussieerd, maar voor de meerderheid geldt: wij komen niet vóór bepaalde partijen op straat, maar tégen een beleid dat de sociale voorzieningen vermindert, dat racistisch, antisemitisch, militaristisch en sexistisch is. Dat verlangen is internationaal, deze strijd gaat ons allen aan. Als we succes willen boeken, mogen we niet alleen strijden onder de noemer antifascisme en antiracisme. Hij moet zich ook tegen het Europa van de banken en concerns richten, tegen een beleid dat extreem-rechts een concrete voedingsbodem geeft voor hun succes! Kortom, men is niet alleen verantwoordelijk voor hetgeen men doet, maar ook voor hetgeen men verzetsloos aanvaardt.
