Rawya Ash-Shawwa woont in Gaza-stad. Zij is politica, maar haar wortels liggen in de basisbeweging. Zij is naast parlementslid ook voorzitster van de Raad van Bestuur van PARC in Gaza, een landbouworganisatie en partner van onder andere Oxfam Wereldwinkels. Zij is een van de progressieve kritische stemmen in de Palestijnse politiek. Ook Arafat wordt niet gespaard. Een delegatie van het Actieplatform Palestina had een onderhoud met haar.
Van alle plaatsen in Palestina is het toch wel in de Gazastrook dat de gevolgen van de bezetting het zwaarst doorwegen. Op een kleine strook land van 6 op 42 km leven 1,35 miljoen Palestijnen. T.t.z. op een goede helft daarvan, want op 42 procent leven 5.000 kolonisten in nederzettingen die goed beschermd worden door een legermacht van 7.000 soldaten. Rond elke nederzetting zijn immense veiligheidszones gecreëerd waar Palestijnse landbouwgrond en huizen werden voor vernietigd. Gaza is door de bezetting economisch compleet ontwricht. De werkloosheid bedraagt door de afgrendeling 65 procent. 82 procent leeft onder de armoedegrens (d.w.z. moet rondkomen met minder dan 2 $ per dag). Voor de Intifada was dat 30 procent.
Rawya Ash-Shawwa is een onafhankelijk lid van de Palestijnse Wetgevende Raad (PLC) uit Gaza-stad. Zij behoort tot de progressieve stroming in de Palestijnse politieke wereld die geregeld in de clinch durft gaan met Arafat en co. Voor haar is de huidige impasse een gevolg van Oslo. Rawya Ash-Shawwa: "We weten dat Europa het moeilijk heeft om te moeten ervaren dat vooral veel Palestijnse intellectuelen Oslo van in het begin niet gunstig gezind waren. We hebben gelijk gekregen. In 1992, aan de vooravond van Oslo beschikten de Palestijnen nog over een gemeenschappelijke droom: vrede. Maar tijdens de onderhandelingen in Madrid bleek al gauw dat Israël weigerde om ons als gelijke partners te beschouwen. We zagen dat de afspraken niet in overeenstemming waren met de vele VN-resoluties. Essentiële dingen zoals de vluchtelingenkwestie, de teruggave van het volledige grondgebied, de kwestie Jeruzalem en de grenzen werden allemaal uitgesteld. Toch stemden we ermee in, we wilden het vredesproces een kans geven"
Resultaat van Oslo is dat er een aantal politieke instellingen in het leven worden geroepen, die al gauw gedomineerd worden door een kleine kliek rond Fatah. Rawya Ash-Shawwa: "We probeerden desondanks de Parlementaire democratie zoals ze was te aanvaarden. Wij slaagden erin om 60 tot 70 wetten te maken. Maar we zaten met een groot obstakel. President Arafat weigerde een grondwet te aanvaarden. Hij vond dat de tijd daarvoor niet rijp was. Wij oppositieleden vonden dit evenwel een logisch beginpunt. Na een paar maanden werd snel duidelijk dat het moeilijk was om onder Oslo gewone democratische spelregels te krijgen. Wetten die worden gestemd passeren nog eens via Arafat. Zonder zijn goedkeuring is amper iets mogelijk, een ramp voor de PLC. De PLC stelt als wetgevend lichaam dan ook weinig voor. Ondertussen is de PLC door de oorlog al twee jaar niet meer bijeen gekomen."
Shawwa maakt brandhout van Oslo, omdat het "ons in stukken heeft gehakt." Rawya Ash-Shawwa: "Reizen tussen Gaza en de westelijke Jordaanoever is nagenoeg onmogelijk. In de hele Gazastrook zijn er misschien 1.000 mensen die een vergunning hebben om van de Gazastrook naar de westelijke Jordaanoever te reizen. Voor alles wat we doen moeten we via de Israëli’s passeren. Onze economie is volledig van hen afhankelijk gemaakt. Onze landbouwers kunnen alleen nog via contractteelten met de Israëlische agro-industrie exporteren. Palestijnse aardbeien worden vermarkt door het Israëlische Gresco. Vandaar ook dat aardbeien verder de grenspost konden passeren terwijl dat voor andere goederen niet het geval was. We zijn dus verplicht om met Israëlische bedrijven te werken. De economische sectoren die niet nuttig zijn voor Israël of concurrerend zijn, hebben de deuren moeten sluiten of zijn vernietigd. Voor de Intifada bedroeg de werkloosheid in de Gazastrook 11 procent. Die is nu gestegen tot een dramatische 62 procent. Dat komt omdat velen in Israël werkten. Daarnaast is de werkloosheid het gevolg van de vernietiging van onze infrastructuur. Ik ben net terug van een bezoek aan een klein ambachtelijk metaalbedrijfje dat platgebombardeerd werd. Het Israëlische leger gebruikt geregeld het voorwendsel van ‘bommenfabrieken’ om verschillende bedrijven te vernietigen."
Oslo maakte het Westen blind. Rawya Ash-Shawwa: "De buitenwereld is veel zand in de ogen gestrooid. Europa heeft de corruptie die het nu bij de Palestijnse Autoriteit (PA) aanklaagt zelf lange tijd aangemoedigd en via Oslo mee mogelijk gemaakt. Tijdens het totstandkomen van het Oslo-proces waren er in Israël twee scholen. De Rabin-school wilde meer transparantie en ook wel garanties tegen corruptie. De Peres-school was gehaast en wilde zo vlug als mogelijk het vredesproces opstarten. Hij zorgde ervoor, samen met de Mossad, dat de Palestijnse Autoriteit geld kreeg gestort en economische macht kreeg toegewezen zonder dat daar condities tegenover werden gesteld. De PA kreeg zo het economisch monopolie over verschillende essentiële sectoren: olie, tabak, cement… De PA werd een belangrijke speler op de markt. Wij hebben dit aangeklaagd en vroegen meer transparantie. Wij vroegen naar de boekhouding, naar budgetten, maar kregen niets te zien. Het werd een groot gevecht tussen de PA en de oppositie in de PLC. We zijn daarover bij de Europese Unie geweest, maar daar werd niet eens gereageerd. Die wilden gewoon doorgaan met de PA en het Oslo-proces."
Er is een groot gebrek aan democratie binnen het Palestijns politiek bestel maar over de bemoeizucht van de Amerikanen die van nieuwe verkiezingen een punt hebben gemaakt en Arafat van het toneel willen zien verdwijnen wil Shawwa niet weten. "Wij willen verkiezingen, maar het Palestijnse volk is niet gek. Verkiezingen organiseren onder bezetting is het idiootste dat er bestaat. Trouwens toen wij eerder verkiezingen vroegen weigerde Israël en dus ook de VS. Nu Arafat in de weg loopt moeten er wel verkiezingen komen. Dat vuile spel spelen we niet mee. Ik heb trouwens een Amerikaanse journalist die me daarover aansprak een tegenvraag gesteld: wat als Hamas wint? Daar kon ie niet op antwoorden. Wij willen in elk geval geen tweede Algerije worden."
Het is niet gemakkelijk om tegelijk Israël, de VS en de Palestijnse Autoriteit te bekritiseren. Je kunt immers gemakkelijk van verraad worden beschuldigd. Maar voor Rawya Ash-Shawwa moet de vrijheid blijven bestaan om ook Palestijnse wantoestanden aan te klagen. Zo is ook het houden van lokale verkiezingen al lange tijd een twistpunt tussen de Palestijnse Autoriteit en de oppositie. "Er was lang een discussie over het houden van lokale verkiezingen, maar tot vandaag is daar nog altijd niets van in huis gekomen. De huidige burgemeesters zijn aangeduid door de centrale regering, zeg maar president Arafat. Er is dus geen onafhankelijke lokale autoriteit."
Progressieve politieke groeperingen hebben het niet gemakkelijk. Er is een initiatief voor een politiek alternatief gestart rond Haidar Abdul Shafi en Mustafa Barghouthi, maar Shawwa is sceptisch. "Het is moeilijk om een alternatieve democratische massabeweging te starten in de huidige omstandigheden. We hebben de mogelijkheid en middelen niet om zomaar in de plaats te komen van de politieke partijen die binnen de Palestijnse Autoriteit aan de macht zijn. Bovendien is het nu niet wenselijk om intern spanningen te veroorzaken. Hamas is een politieke kracht van betekenis met veel aanhang vooral hier in Gaza. Wij kunnen dat niet negeren. Wij moeten Hamas aanvaarden. Maar er is ook een grote stille meerderheid. Ik kom uit dezelfde groep als Shafi en Barghouthi, maar vind het op dit ogenblik geen goede timing om een nieuw initiatief te starten."
(Uitpers, nr. 33, 4de jg., september 2002)
