Maia Sandu herkozen in Moldavië
Duizenden Georgiërs gingen maandag opnieuw de straat op in Tbilisi om de pro-Russische verkiezingsuitslag aan te vechten. De oppositie roept op tot dagelijkse protesten tegen ‘Georgische Droom’, de regeringspartij die nauwe banden onderhoudt met Moskou. De situatie in Georgië doet denken aan Moldavië, waar president Maia Sandu zopas herkozen werd ondanks Russische inmenging.
Aanklachten
De oppositie riep op om vanaf deze dinsdag dagelijks op straat te komen. “Georgia is not Russia” stond op een grote spandoek te lezen, want daar gaat het volgens de oppositie om. Moskou heeft zijn invloed in Georgië, dat tussen Turkije, Armenië, Azerbeidzjan en Rusland geknepen zit, met de parlementsverkiezingen van 26 oktober vergroot. In een verkiezing die werd verkocht als een keuze tussen Brussel en Moskou, haalde de pro-Russische partij Georgische Droom het van alle concurrentie. De partij zou net geen 54 procent van de stemmen hebben binnengehaald, fors meer dan de 38 procent voor de oppositiecoalitie.
De resultaten zijn niet onbesproken. Oppositieleden spraken, nog voor de telling volledig was afgerond, reeds van vervalste verkiezingen. Rusland zou onder meer verantwoordelijk zijn voor grootschalige intimidatie, het omkopen van kiezers en het vullen van stembussen. Ook internationale waarnemers, de Europese Unie en de Verenigde Staten hebben kritiek geuit op electorale onregelmatigheden en een volledig onderzoek geëist.
Een groep van lokale waarnemers zegt controles te hebben gedaan in 1131 van de 3000 stembureaus en daar talrijke onregelmatigheden te hebben vastgesteld. Het geheim van de stemming werd geschonden, er waren identiteitswisselingen, kiezers die meerdere malen stemden en kiescommissies die niet onpartijdig waren.
De pro-Europese president, Salome Zoerabisjvili, die vooral een ceremoniële functie bekleedt, vindt dat de verkiezingsresultaten onwettig zijn en heeft het in haar toespraken over een “Russische speciale operatie” om de stemming te ondermijnen. Toch houdt Georgische Droom vol dat de verkiezingen volgens het boekje zijn verlopen. Een gedeeltelijke hertelling van de stemmen vorige week heeft de uitslag niet veranderd.
Vreemde agenten
Vervalste verkiezingen of niet, de invloed van oligarchen en subtiele druk uit Moskou bedreigen steeds meer de Georgische onafhankelijkheid. De gecontesteerde verkiezingen zijn daar slechts een voorbeeld van. In mei kondigde de regering nog de ‘foreign-agent’-wet aan, die vereist dat organisaties met buitenlandse financiering zich registreren als ‘buitenlandse agenten’, wat velen als een poging zagen om ngo’s en onafhankelijke media het zwijgen op te leggen. De massale demonstraties tegen deze wet brachten tienduizenden op de been, maar zonder resultaat.
Het was genoeg voor de EU om de versnelde toetredingsprocedure van het land, die op gang werd getrapt toen Rusland Oekraïne binnenviel, te bevriezen. En zo komt Georgië opnieuw steeds meer onder de Moskouse invloedssfeer te staan.
De protesten in Tbilisi zullen daar weinig aan veranderen. Zo vertelde een manifestant me maandag: “Een groot aantal Georgiërs streeft integratie in de Europese Unie na, zo getuigen ook de vele EU vlaggen in het hele land, maar van verandering is geen sprake zolang de Georgische Droom van de oligarch Bidzina Ivanisjvili, een man met diepe banden met Rusland waar hij fortuin maakte, aan de macht blijft. En het lijkt erop dat de partij er, met Russische steun, alles aan zal doen om aan de macht te blijven.”
Moldavië
De politieke situatie in Georgië is tekenend voor de groeiende invloed van Rusland in enkele voormalige Sovjetstaten. De uitslag van deze verkiezingen weerspiegelt niet alleen de interne politieke strijd, maar ook de bredere geopolitieke spanning in de regio. In Moldavië, waar Moskou trachtte steun te geven aan pro-Russische groeperingen en desinformatie te verspreiden om de Moldavische koers naar Europese integratie te ondermijnen, waren er de afgelopen weken soortgelijke spanningen. Het pro-EU kamp haalde er in een referendum maar nipt een meerderheid, maar president Maia Sandu heeft het in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen wel gehaald op de uitgesproken pro-Russische kandidaat Alexandr Stoianoglo.
Maar misschien is Moldavië net het land waar Georgië inspiratie kan opdoen. Ondanks vergelijkbare problemen met Russische inmenging weet Chisinau daar beter mee om te gaan dan Tbilisi. De regering wist er tijdens de verkiezingen actief desinformatiecampagnes bloot te leggen en de bevolking te waarschuwen. Door transparantie en waakzaamheid kon Moldavië zijn democratische instellingen versterken, iets waar Georgië een voorbeeld aan kan nemen.
De vraag blijft of Georgië erin slaagt zich los te maken van de Russische invloed. Met een verdeeld electoraat en sterke politieke invloeden vanuit Moskou, is er nog een lange weg te gaan. De komende maanden zullen uitwijzen of de EU bereid is haar nek daarvoor uit te steken.
