In de Amazoneprovincie Sucumbíos kwam een groot deel van de gelovigen op straat om zich te verzetten tegen de aanstelling door Rome van een ultraconservatief kerkleider. Sociale organisaties steunen het verzet en ook president Rafael Correa mengde zich in het debat door het ongenoegen van de sociale bewegingen en de basiskerk te steunen.
Een maand eerder waren er ook al spanningen tussen de regering en de Kerk, naar aanleiding van de geplande campagne om tienerzwangerschappen tegen te gaan. Volgens veel pastorale werkers gaf het Vaticaan de opdracht het organisatorisch proces van de bevrijdingstheologie tegen te houden en de Kerk te verrechtsen. De volkskerk is acties aan het voorbereiden en de basis aan het mobiliseren om te eisen dat de “Heraldos” Ecuador verlaten.
Het Vaticaan had reeds in oktober van vorig jaar beslist Ibarguren Schindler aan te stellen als nieuwe bestuurder van het apostolisch vicariaat (bisdom in wording) Sucumbíos. De ISAMIS-raad, een soort parlement van de katholieke gemeenschap in deze provincie, besliste’ in januari met 80% van de stemmen het ontslag van Ibarguren Schindler te vragen. Isamis wordt gevormd door 120 afgevaardigden van de basiskerkgemeenschappen, pastorale diensten, missieposten, diocesane clerus en sociale bewegingen in Sucumbíos. M.a.w., een grote meerderheid van de gelovigen wou het vertrek van de nieuwe plaatselijke kerkleider.
Herauten van het Evangelie
Rafael Ibarguren Schindler (°1952) is een buitenlander en werd pas in 2005 tot priester gewijd. Hij is een van de leiders van de Herauten van het Evangelie, een groep van hoofdzakelijk jonge maar ultraconservatieve katholieken die in meer dan 50 landen actief is. Er zijn 32 priesters in de wereld, waarvan er in november 7 naar Sucumbíos werden gestuurd.
Wat de basiskerk vooral stoort is dat in Sucumbíos Ibarguren bisschop Gonzalo López Marañón opvolgde, die op pensioen gestuurd werd. Gonzalo López was een van de weinige progressieve bisschoppen in Ecuador, wiens werk gekenmerkt was door een sterke sociale inslag.
Maritza López, secretaris van Isamis (de vereniging werd door de voormalige bisschop opgericht en wordt nu niet langer erkend door de nieuwe kerkelijke autoriteit): “De maanden sinds de wissel hebben aangetoond dat de Herauten van het Evangelie en de nieuwe administrator een einde willen maken aan het hele pastorale proces dat zich hier de voorbije veertig jaar heeft ontwikkeld”.
“De stichter van de Herauten (Heraldos in het Spaans) was militant en secretaris van de uiterst rechtse groep “Traditie, Familie en Eigendom”, die ontstaan is om zich te verzetten tegen de “linkse” bevrijdingstheologie en de eigendom te beschermen tegen de landhervormingen die in de jaren zestig in heel Latijns-Amerika bezig was”, zegt Maritza López. Vergeten we niet dat een groot deel van de conservatieve vleugel van de kerk in dat continent zelf grootgrondbezitter is. Ook de aartsbisschop van Ecuador is een terrateniente.
Veto president Correa
Het verzet tegen Ibarguren Schindler is zo groot dat president Correa, die zelf een praktiserend maar progressief katholiek is, eraan heeft herinnerd dat hij zijn veto kan stellen tegen de aanstelling van de apostolisch administrator door gebruik te maken van een clausule in het “Modus Vivendi”, een verdrag dat de Ecuadoraanse staat en het Vaticaan in 1934 sloten. Correa zei: “Men heeft nooit gebruik gemaakt van die mogelijkheid, en ik hoop dat ze ons niet verplichten dat nu wel te doen”. Hij voegde er scherp aan toe: “Als men blijft vasthouden aan dit soort fundamentalisme om ordes te sturen met middeleeuwse gewaden in het midden van de Amazonejungle, dan zullen we gebruik maken van dit recht dat het Modus Vivendi-verdrag biedt”. Correa benadrukte dat Ecuador een lekenstaat is met grondwettelijk respect voor de religieuze vrijheid, maar vindt het onaanvaardbaar dat “men met één pennentrek de aanwezigheid van Ongeschoeide Karmelieten in Sucumbíos uitwist en het vicariaat aan de Herauten van het Evangelie uitlevert”.
De president deed deze uitspraak bij de huldiging van Mgr. López Marañón, die behoort tot de Ongeschoeide Karmelieten, een orde die al tientallen jaren actief is in het Amazonegebied.
Deze orde heeft enkele van de opvallendste progressieve prelaten van Ecuador geleverd, onder wie de zeer progressieve bisschop van Cuenca, Alberto Luna Tobar (ook door Rome op pensioen gestuurd) en de bekende “Bisschop van de Indianen”, Leonidas Proaño (1954-1985), die meer dan een kwart eeuw na zijn overlijden in Ecuador nog altijd levendig is in de nagedachtenis van de Ecuadoranen en sterk gewaardeerd wordt. President Correa herinnerde ook aan de strijd van Mgr. López Marañón tegen de oliemaatschappijen die het milieu in Sucumbíos aan het vernietigen zijn.
Het is niet de eerste keer dat president Correa aanvaringen heeft met de Kerk. Ook tijdens de debatten over de nieuwe grondwet in 2008 waren er controverses. Bepaalde bisschoppen beschuldigden de regering ervan abortus en promiscuïteit te promoveren, terwijl president Correa de grondwet “de meest christelijke Constitutie” uit de geschiedenis noemde. Toen noemde Correa het een inmenging van Rome in interne aangelegenheden, nu noemt de Kerk het een inmenging van Correa in een exclusief ecclesiastische aangelegenheid. De top van de Ecuadoraanse kerk plaatste de wrijvingen in het kader van de politieke campagne voor de Volksraadpleging en betreurde dat de regering “de zaak in het openbaar ventileerde in plaats van het debat via diplomatische weg (via de nuntius) te voeren”.
Het is uiteraard delicaat van op afstand een standpunt in de discussie te nemen, wellicht hebben beide partijen hun gelijk en ongelijk, toch is het nuttig een paar bedenkingen te maken ten gunste van de Ecuadoranen die tezelfdertijd participeren in de zgn. burgerrevolutie die bezig is en die door de progressieve kerk gesteund wordt, en lid zijn van de katholieke gemeenschap. Men kan niet anders dan achter het democratische proces te staan van de verkiezing van een Grondwettelijke Assemblee via een volksraadpleging en de goedkeuring van het werk van deze Assemblee door een nieuwe volksraadpleging om de grondwet aan te nemen. Daarin worden de garanties van een lekenstaat (scheiding van de macht van Kerk en Staat) herbevestigd, evenals de volledige godsdienstvrijheid. Met tweederde meerderheid werden op democratische wijze andere gevoelige thema’s behandeld die met individuele moraal te maken hebben. Bij heel dat proces slaagden de vertegenwoordigers van de civiele maatschappij er in op vrij evenwichtige manier principes en criteria te bepalen. Men moet er aan herinneren dat ook toen sommige sectoren van de kerktop campagne voerden om de bevolking te desinformeren en op een niet te rechtvaardigen manier de gelovigen angst aanjoegen. Zoals onlangs trouwens ook een paar bisschoppen de gelovigen lieten verstaan dat het een doodzonde zou zijn op 7 mei “ja” te stemmen op bepaalde vragen van de consulta.
Herinneren we ook aan de bloedige strijd die er een eeuw geleden was tussen de liberalen en de katholieken na de theocratie (religieuze dictatuur) van García Moreno (die de Staat had verkocht aan het Heilig Hart). Toen werden niet-kerkgangers geëxecuteerd. Maar zover zal het natuurlijk niet escaleren. De tijden zijn veranderd en de kerk zou dat moeten inzien. Misschien was het niet nodig dat president Correa onlangs nog verwees naar de gelijkenissen uit de tijd van de Liberale Revolutie van Eloy Alfaro en de pers en bepaalde conservatieve sectoren van de Kerk als zijn twee grootste politiek vijanden bestempelde.
In het geval van Sucumbíos koos de regering van Correa van meet af aan partij voor de gelovigen die zich tegen het dictaat van Rome verzetten door de aankondiging van een mogelijk “veto”. Dit werd gewaardeerd door de progressieve gelovigen en niet-gelovigen, maar door de aartsbisschop Antonio Arregui verketterd als een grillige interpretatie van de Modus Vivendi en een onverstandige en onvoorzichtige manipulatie door het staatshoofd.
Ook opposanten of scherpe critici van Correa, zoals de beweging “Montecristi Vive” (een front ter verdediging van de grondwet: zie www.montecristivive.com) zijn niet gelukkig met de houding van Rome en de Bisschoppenconferentie in Ecuador: “We moeten in deze zaak wijzen op de autoritaire, intolerante en regressieve ingesteldheid van de conservatieve stroom binnen de Kerk. De behoudsgezinde vleugel van de clerus probeert sinds decennia op systematische manier de verworvenheden van de christelijke gemeenschappen te ontmantelen die ontstonden uit de hervormingen na het Tweede Vaticaans Concilie evenals het warme onthaal in Latijns-Amerika van de Bevrijdingstheologie die de ultraconservatieve bisschoppen bestempelt als vervreemd van de basiskerk en wereldvreemd. We hebben het niet met religieuze noch met politieke monarchieën. Even erg is het klerikalisme dat de religie met politiek doeleinden gebruikt als het ‘constatinismo’ dat de politiek met religieuze doeleinden gebruikt”.
(Uitpers nr. 132, 12de jg., juni 2011)
(Maandblad Esmeraldas nr. 237 mei 2011)
