De politieke leiders van de wereld uiten hun verontwaardiging over de hoge bonussen die financiële ondernemingen aan hun toplui uitkeren. Instellingen die deze leiders een jaar eerder van de totale ondergang redden. Bij verzekeraar AIG was er een put van om en nabij de 170 miljard dollar die de Amerikaanse belastingbetaler noodgedwongen moest dempen. En wat doet AIG nu? Net zoals vroeger hoge bonussen aan zichzelf uitdelen. Waartoe hebben de topconferenties van dat nieuwe topoverleg, G 20, dan gediend? Is die G 20, met lieden als Barack Obama, Nicolas Sarkozy, Gordon Brown, Angela Merkel en co niet bij machte haar conclusies aan die financiële reuzen op te leggen? Of zijn die conferenties schertsvertoningen die de indruk moeten wekken dat er een nieuwe wereldorde in de maak is?
New York, Londen, Parijs…het beeld is overal hetzelfde: de premies rijzen de pan uit. Banken en andere financiële instellingen leven in een nieuwe roes, de zeepbel wordt weer groter en groter – tot er weer een bel openspat. Op Wall Street zullen de premies eind dit jaar gemiddeld 40 procent hoger liggen dan vorig jaar. Dat was weliswaar een crisisjaar, maar dat is ook 20 procent meer dan topjaar 2007. De financiële crisis lijkt in die middens wel vergeten. Volgens de Wall Street Journal zullen de grote Amerikaanse banken en effectenhuizen eind dit jaar 140 miljard dollar (93 miljard euro) extra vergoedingen uitbetalen – in 2007 was dat 129 miljard dollar. Onder de gulste banken vinden we Bank of America en Citygroup twee instellingen die zwaar in opspraak kwamen voor hun risicobeleggingen en verdachte bonussen.
In Londen voorziet het Center for Economics and Business Research dat de grote Britse banken dit jaar bijna voor 7 miljard euro aan bonussen zullen uitbetalen, een stijging van 50% tegenover vorig jaar.
De bankdirecties hebben geen enkele les getrokken uit de crisis, besluit professor Peter Kennen van de Princeton universiteit. Obama had wel een toezichter aangesteld, “maar de staat heeft de middelen niet om in te grijpen”, aldus Kennen. Nochtans zegt een van de topmedewerkers van Obama, Robert Shapiro, dat de banken nu enorme winsten maken “omdat ze speculeren op risicoproducten op kort termijn”. Precies wat aan de oorzaak lag van de crisis vorig jaar!
Dode letters
Met de crisis ontstond vorig jaar de G 20, een uitbreiding naar de “opkomende mogendheden” van de G 8, ooit de G 7. Die G 20 moest ervoor zorgen dat de gevestigde kapitalistische mogendheden hulp en bijstand kregen van India, China, Brazilië enz. om uit hun crisis te raken. De opeenvolgende conferenties – Washington in november 2008, Londen in april 2009 en Pittsburgh in september 2009 – leverden lange verklaringen op zonder ook maar tot één dwingende maatregel te komen. Al die verklaringen stonden dus vol dode letters.
Dat lijkt dus sterk op gewilde onmacht in de zogenaamde zoektocht naar een nieuwe wereldorde, want ondertussen is een nieuwe zeepbel aan het groeien zonder dat er ergens wordt ingegrepen.
Dat komt omdat de meeste leiders van die mogendheden niet willen ingrijpen op de grondreden voor de crisis: de groeiende ongelijkheden in de wereld, ook binnen die landen zelf. Dat is gewoon een taboe. Nochtans ligt het slinkend aandeel van de inkomens uit arbeid aan de basis van de crisis. Zeker in de Verenigde Staten waar die relatieve achteruitgang van de lonen werd “gecompenseerd” door de gezinnen massaal krediet te doen opnemen om toch maar de economische groei en de bedrijfswinsten in stand te houden. Jarenlang gaven de Amerikaanse burgers daardoor meer uit dan ze binnenkregen, ook om woningen te kopen en te bouwen. De hypothecaire leningen werden omgezet in de zogenaamde ‘subprimes’ die dan massaal, met alle eraan verbonden risico’s, werden verhandeld.
Het vervolg is bekend: de jarenlang door de groeiende schuldenberg gevormde Amerikaanse zeepbel spatte open, de banken die de meeste risico’s hadden genomen gingen overkop of werden met overheidsgeld gered, die crisis sloeg over naar de rest van de wereld en naar de zogenaamde “reële economie”, vooral dan in landen die het Amerikaans model hadden gevolgd (het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Ierland….).
Hoge werkloosheid, enorme overheidsschulden, recessie zijn de gevolgen die zoveel mensen aan den lijve ondervinden. Maar de financiële bazen die de zeepbel maakten, zijn nu bezig er een nieuwe op te blazen.
G 192
Er is wel een G waar een beetje aandacht wordt besteed aan de oorzaken van de crisis: de Verenige Naties, een groep van 192 landen. De voorzitter van de Algemene Vergadering, Miguel d’Escoto van Nicaragua, had voor juni een conferentie van de VN bijeengeroepen over de financieel-economische crisis en de weerslag ervan op de samenleving. Joseph Stiglitz, Nobelprijs Economie, leidde een commissie die voor een voorbereidend rapport instond. Maar alle leiders van de G 20 stuurden hun kat naar die conferentie.
De VN een praatbarak? Grotendeels. Maar zijn de andere G’s, de 8 en de 20, meer?
(Uitpers, nr. 114, 11de jg., november 2009)
