Het onderscheid tussen links en rechts is niet meer van deze tijd, we moeten dat overbruggen, vindt de Franse minister van Economie Emmanuel Macron. De regering waarvan hij deel uitmaakt, doet alleszins haar best om dat in de praktijk te brengen: de arbeidswet van minister El Khomri zou zo het werk van een rechtse regering kunnen zijn, met vooral goedkoper en sneller personeel ontslaan. De Franse rechterzijde is aan het “radicaliseren” om toch nog het verschil te maken met de regerende PS. Die gebruikt een autoritair achterpoortje – 49.3 van de grondwet – om haar “arbeidswet” brutaal op te dringen.
Overbruggers
De patronale organisatie Medef is niet helemaal tevreden, er zijn onder syndicale druk toch nog kleine wijzigingen aangebracht. Maar in grote lijnen is de Medef in haar nopjes met premier Valls, en zeker met zijn minister Macron die zeer populair is bij dat patronaat. Diens beweging ‘En :marche’ wil de tegenstelling links-rechts wegwerken, wat in de praktijk steeds neerkomt op de eliminatie van links. Dan is de tegenstelling inderdaad weg.
Alsof dit een nieuw idee zou zijn. “Noch links noch rechts maar vooruit” luidde het een halve eeuw geleden bij de Volksunie in Vlaanderen. Het idee van die zogenaamde overbrugging duikt permanent op. Het onderscheid is actueler dan ooit. Maar als men als socialist, en zo noemt de Franse PS zich nog altijd, een “bedrijfsvriendelijk beleid” voert zoals normaal een rechtse regering het zou doen, ligt het in de lijn om dat onderscheid te willen vervagen.
Valls heeft jaren geleden al een eerste stap gezet met zijn pleidooien voor “une gauche moderne, décomplexée”, waarbij al wat rest van ideologie en terminologie wordt opgedoekt. Macron wil nog een stap verder. Valls gebruikt nog het etiket sociaal-liberaal, Macron vindt dat sociaal onnodig. Alhoewel hij minister van Economie is, laat hij geen gelegenheid voorbijgaan om te benadrukken dat hij veel verder wil gaan in het neoliberale beleid. Toegevingen aan het patronaat? Er moeten er veel meer komen, vindt Macron.
Afslankers
Nu steeds duidelijker wordt dat president François Hollande bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar bitter weinig kans op herverkiezing maakt, ligt de weg open voor een “overbrugging”. Met Macron als kandidaat-president”? Of als kandidaat-premier van een rechtse president, bijv. ex-premier Alain Juppé? Dit is natuurlijk geen overbrugging, dit betekent alleen dat “links” over de brug is gesprongen – naar rechts.
Zowel Juppé als de vele andere kandidaten die de kandidaat van rechts willen worden, voelen echter de behoefte om zich intussen steeds rechtser te profileren. Er is een wedloop aan de gang om elkaar te overtroeven in het aantal mensen die ze in de overheidsdienst willen ontslaan. Afslanken en nog meer afslanken, aldus de eufemismen. De boodschap lijkt wel: we zijn toch nog altijd rechtser dan de PS-leiding.
Brutaliteit
Intussen doet de regerende PS haar best om zeer brutaal de restanten van vertrouwen in de democratische instellingen verder te ondermijnen. Veel Fransen zijn nog niet vergeten hoe ze in 2005 met een duidelijke meerderheid, 55 %, het voorstel voor “EU-grondwet” verwierpen om later toch een opgekalefaterd Lissabon te krijgen. Nu pakt de regering alweer uit met 49.3. Dit betekent dat het voorstel zonder parlementair debat over o.m. de 5000 amendementen wet wordt. Wie het daar niet mee eens is, moet maar trachten de regering maar via een motie van wantrouwen ten val te brengen. Het Front National wrijft zich in de handen.
Daarmee zitten de frondeurs’ van de PS met hun eeuwig dilemma. Ze willen met hun 30 tot 50 parlementsleden dat de regering het roer naar links omgooit, maar ze slikken bittere pil na bittere pil. De regering ten val brengen levert uiteraard het verwijt op dat ze rechts in de kaart spelen, dus blijven ze op de vlakte. Hun voorzichtigheid heeft ook te maken :met het feit dat de partij nu al de kandidaten aan het aanwijzen is voor de parlementsverkiezingen van volgend jaar. En wie teveel protesteert, zou wel eens kunnen geschrapt worden. Er blijft dus niets anders over dan verbitterd te slikken, wachtend op de volgende pil.
Zelfmoord
Het zijn zelfmoordpillen. De wet El Khomri gaat in dezelfde richting als de hervormingen die de Duitse sociaaldemocratische kanselier Gerhard Schröder in 2003 doorvoerde. De SPD heeft daar nog altijd onder te lijden. We hebben een vergissing begaan, gaf partijleider Sigmar Gabriel deze week toe toen een vrouw hem verweet schuld te hebben aan al die precaire arbeidssituaties. In de peilingen zit de SPD onder de 20 %.
En dat staat de Franse PS ook te wachten. Ze rekent erop dat na de coup van de 49.3 de tegenstanders ervan moedeloos worden en de strijd opgeven. De vijf vakbonden die zich tegen de wet verzetten en studenten en scholieren hebben voor dinsdag 17 mei en donderdag 19 mei dagen van stakingen en betogingen aangekondigd. De PS-leiding rekent op de vijf vakbonden die zich bij de wet neerleggen en vooral op de ontmoediging tegenover haar brutaliteit. Zoals ze rekent op slijtage en vermoeidheid om Nuit Debout te laten uitdoven.
De verbrokkeling en numerieke zwakte van de syndicale wereld is jammer genoeg een troef in handen van Valls, Macron en co. Frankrijk heeft een van de laagste syndicalisatieniveaus van Europa, hooguit tien percent van al wie in loondienst werkt. En dan zijn die nog verdeeld over tien vakbondsorganisaties die er zelden in slagen samen te werken.
Gedrum
De vertwijfeling ter linkerzijde is een andere troef voor de PS. Het Front de gauche (communistische PCF, Parti de gauche en kleinere groepen) hangt nog nauwelijks aaneen. Jean-Luc Mélenchon, die in 2012 elf percent haalde, heeft het Front achter zich gelaten en heeft zich op eigen initiatief kandidaat gesteld. De trotskistische partijen Lutte Ouvrière en NPA gaan onder eigen vlag naar 2017. Het groene EELV is door de onderlinge ruzies op sterven na dood. En de grootste, de PCF, wil de electorale afspraken met de PS niet in gevaar brengen. Want zonder die afspraken dreigt de PCF gewoon uit het parlement te verdwijnen.
Het enige heil zou van de mobilisaties van 19 en 21 mei moeten komen. Alleen als de woede over de brutaliteit van Hollande, Valls en co massaal genoeg is, kan er een schok komen die het verdere afglijden naar rechts tegenhoudt. Dat is meer dan dringend. Peilingen zijn verre van heilig, maar verzameld links (PS incluis) haalt in geen enkele peiling meer dan een derde van de stemmen. En dat is een onheilspellend teken aan de wand.
