De Franse president Emmanuel Macron heeft rechts binnengehaald door zelf steeds meer naar rechts op te schuiven. Maar daardoor heeft hij publiek verloren naar links, en vooral de jongeren zijn massaal overgelopen naar EELV, de groene partij. Die domineert nu ter linkerzijde, en dat is een sterke uitgangspositie naar de presidentsverkiezingen van 2022. Een groene president over drie jaar? Het behoort tot de mogelijkheden.
2022
2022, dat is waar president Macron al volop mee bezig is, de tweede helft van zijn ambtstermijn is gericht op een herhaling van het duel uit de tweede ronde van 2017: Macron tegen Marine Le Pen. “Tussen ons en het RN staat er bijna niets meer” zei Macron tevreden na de Euroverkiezingen van 26 mei. Daar is het hem dus om te doen: rechts volledig overnemen en zo 2022 winnen.
Nu, het rechtse LR (Les Républicains), heeft zichzelf verschrompeld tot ‘Sens Commun, de opvolger van de reactionaire Manif pour Tous, de beweging tegen het homohuwelijk. LR-chef Laurent Wauquiez hoopte met de verdediging van de christelijke wortels en waarden kiezers weg te halen bij het uiterst-rechtse Rassemblement National (RN) van Le Pen. Maar hij verloor kiezers naar alle kanten, vooral een LRM van Macron en RN. Zelfs oud-president Nicolas Sarkozy weigerde zijn lijst te steunen. Sarkozy is tenslotte nu privé-adviseur van Macron.
Links-rechts
En zo hielp Wauquiez de groenen. Want bij LRM is niet iedereen blij met die uitgesproken rechtse wending van Macron en zijn rechtse premier Edouard Philippe. Na de verkiezingen van 26 mei kwamen zes ministers van linkse origine ten huize van minister Annick Girardin (Overzeese gebieden) samen om te klagen dat alles de rechtse ministers naar voor worden geschoven en om te zoen wat ze daar kunnen aan doen. Het antwoord is: niets, de baas beslist.
De “linksen” van LRM stellen vast dat kiezers die van links kwamen afhaken. Veel van hen hebben deze keer voor het groene EELV gestemd dat tegen alle verwachtingen en peilingen in, 13,5 % haalt. Terwijl links globaal genomen, van Lutte Ouvrière tot en met EELV, 32 % haalt. Maar buiten EELV is links enorm versnipperd, zodat de groenen er met kop en schouder boven steken. Daar speelt ongetwijfeld het effect Hulot mee, Macron’s minister van Milieu en Duurzame Ontwikkeling die in augustus vorig jaar emotioneel opstapte omdat de regering veel te weinig deed inzake klimaat en milieubescherming.
LRM deed nochtans erg zijn best om in de laatste dagen van de campagne groen over te komen, met allerlei gedurfde voorstellen voor strijd tegen klimaatopwarming. Maar het was te laat en te weinig om de vlucht naar EELV af te remmen.
Spreidstand
Nu, groen doet het in Frankrijk in Europese verkiezingen altijd opvallend veel beter dan in presidents-en parlementsverkiezingen.
De Europese verkiezingen:
9.72 % in 1999, aangevoerd door Daniel Cohn-Bendit, die nu volop Macron steunt.
7.41 % in 2004. 16.28 % in 2009! En 8.95 % vijf jaar geleden.
Dat zijn telkens dus sterke cijfers.
De presidentsverkiezingen geven een totaal ander beeld.
In 2017 heeft EELV de kandidatuur van Yannick Jadot ingetrokken om de kandidaat van de PS, Benoit Hamon, te steunen. Die haalde nauwelijks 6.5 %.
In 2012 haalde magistrate Eva Joly slechts 2.3 %. Net iets meer dan Dominique Voynet met 1.6 % in 2007. Minder dan Noël Mamère die in 2002 nog 5.25 % haalde.
Maar het is duidelijk: groene kandidaten leden totnogtoe onder het presidentieel kiessysteem in twee ronden. Er is de neiging om in die eerste ronde “nuttig” te stemmen, voor een kandidaat die kans maakt om in de tweede ronde te geraken. Groen bleef marginaal.
Kansen
Groen heeft deze keer kans om het bij een presidentsverkiezing beter te doen. In de verbrokkelde ontmoedigde linkerzijde, staat EELV er als enige succesrijke overlever. Een deel van links vindt wel dat EELV niet echt links is, en lijsttrekker Jadot vermeed in de campagne zich links te plaatsen. Wat EELV het verwijt oplevert een groene variante van het liberalisme te zijn. Maar het zal veel kiezers worst wezen hoe hoog het links gehalte van EELV wel is, als groen het maar kan halen van Macron of Le Pen.
Het zit er in. Op voorwaarde dat groen het elan kan vasthouden en vooral ophoudt met de verscheurende interne ruzies die al zo vaak tot splitsingen leidden. De jongste grote breuk kwam er in 2015, toen de leiding van EELV besliste te breken met het rechtse beleid van president François Hollande. Enkele kopstukken bleven inde regering, onder wie François de Rugy, nu minister van Milieu en Duurzame Ontwikkeling.
Uit peilingen – die dan toch een richting aangeven – blijkt dat groen zeer goed ligt bij de jonge kiezers: 25 % van de kiezers tussen 18 en 24 en 28 % bij 25 tot 34 jaar, stemden EELV. Het zijn zeer vlottende keizers, maar dat geldt meer en meer voor alle kiezers. EELV heeft dus absoluut de wind in de zeilen. Nu maar afwachten of de Franse groenen die kans ook gebruiken.
