De nucleaire dimensie van de nieuwe koude oorlog, de rol van de NAVO en de samenhang met de VS-plannen voor het stationeren van onderdelen van zijn rakettenafweersysteem in Oost-Europa.
Reeds in 2004 werd er onderhandeld over het opstellen van een onderdeel van het Amerikaanse rakettensysteem in Oost-Europa, namelijk over het plaatsen van een lanceringsbasis ( Ground-Based Interceptors – GBIs) in Polen en de installatie van een X-Band radar in de Tsjechische Republiek.
Nadat deze plannen begin 2007 geconcretiseerd werden, dreigt Rusland, dat zich door de Amerikaanse plannen onmiddellijk bedreigd voelt, om tegenmaatregelen te treffen. Deze ontwikkelingen kunnen in het ergste geval tot een nieuwe wapenwedloop leiden, wat in de eerste plaats voor Europa zeer negatief zou uitkomen.
Om de Russische bezwaren zogezegd te ontkrachten, wordt steeds meer en meer het voorstel naar voren geschoven om het rakettenafweersysteem bij de NAVO onder te brengen. Hetgeen trouwens aan de kern van het probleem volledig voorbijgaat. Want de plannen van Washington zijn een zuiver nationaal voornemen. Daarom is de veronderstelling dat de Verenigde Staten aan hun bondgenoten inspraak zouden geven over aard, vorm en omvang, volledig ondenkbaar. In de ogen van Washington kan een NAVO rakettenafweersysteem alleen maar in overweging genomen worden als een supplement van het VS-systeem. Bovendien stelt zich de vraag waarom Moskou minder bezorgd zou moeten zijn, in het onwaarschijnlijkste geval, dat Washington zijn installatie in Oost-Europa aan het Westers bondgenootschap zou overdragen. De NAVO zelf wordt immers in Rusland in toenemende mate als een bedreiging beschouwd.
Dit voorstel lijkt wel een soort propagandatruc om de publieke opinie te overtuigen van de zin en de noodzaak van een NAVO afweerrakettensysteem. De beslissing is al genomen, weliswaar is het op dit ogenblik nog onduidelijk om hoeveel geld het gaat. Volgens uitgelekte NAVO-studies lopen cijfers op tot zelfs over de 20 miljard. Een public relations campagne is dan natuurlijk nodig om de steun voor dit gigantisch bewapeningproject te krijgen.
************
“Deze installaties dienen vier doelstellingen: de andere buitenlandse radars beschermen; verbeterde bescherming van de reeds bestaande interceptiemogelijkheden; deze bescherming uitbreiden tot onze bondgenoten; en internationale steun betuigen voor het rakettenschild.”Aldus het Missile Defense Agency.
*************
Rakettenafweer en Amerikaanse interventieoorlogen.
Het duurste bewapeningsproject van de Bush-administratie is het National Missile Defense (NMD). Het moet met de nieuwste wapentechniek de op de VS gerichte atoomraketten ( CBMs) in hun vlucht in de ruimte of bij het binnenkomen in de atmosfeer, vernietigen. Dit ruimteschild moet aankomende raketten met de hulp van de radarstations en infra-rood camera’s satellieten herkennen.
Midden 2004 al werd bekend dat de VS toen reeds acht maanden onderhandelden om onderdelen van het Amerikaanse afweerschild in Oost-Europa te bouwen. Hoewel de meerderheid van de bevolking tegen was en nog is, begroetten de Tsjechische en Poolse regering het voornemen van Washington. Praag verklaarde zich zelfs bereid om 100km² als soeverein Amerikaans gebied te verklaren. Nu, na bijna twee rondes geheime gesprekken, concretiseerde de VS-regering haar plannen. Tegen 201 of ’12 zal in Polen een raketbasis ” Ground-Based Interceptor” gebouwd worden van het zelfde type als in Alaska (Ft Greely 38 raketten) en in California (Vandenberg AFB) . Daarenboven is gepland om in Tsjechië een radarinrichting ( X-band) te installeren. De geschatte kosten hiervoor bedragen 1,6 miljard dollar.
Officieel moeten de installaties in Oost-Europa raketaanvallen van Iran afweren. Wanneer we de zaak nader bekijken dan hebben we een ganse reeks twijfels. Iran bezit geen intercontinentale raketten, bijgevolg kan ze deze ook niet met kernkoppen bewapenen. Zelfs wanneer men zou aannemen dat Iran atoomraketten zou hebben, dan zou het op zelfvernietiging neerkomen mocht Teheran een aanval op de VS en zijn geallieerden starten. Deze zou onmiddellijk beantwoord worden met het ganse nucleair wapenpotentieel van de Verenigde Staten. Hetgeen een volledige vernietiging van Iran tot gevolg zou kunnen hebben.
De waarschijnlijkheid dat een “schurkenstaat” een intercontinentale raket tegen de VS zou afschieten is bijgevolg niet echt volledig uit te sluiten, maar de kans daartoe is uiterst beperkt.
Anderzijds zijn er geen technische garanties dat dit systeem ook werkelijk functioneert. Een land dat zou aanvallen met intercontinentale raketten zou al bijzonder coöperatief moeten zijn om deze aanval te beperken tot het niveau dat dit rakettenschild technisch aankan, menen bepaalde critici.
Offensief.
Waarom vertekent de VS met opzet dat gevaar dat zogezegd vanuit Noord-Korea en Iran zou komen?
Het antwoord is dat deze antiraketsystemen absoluut – in tegenstelling tot wat steeds beweerd wordt – geen defensief karakter hebben. De belangrijkste taak van het afweerschild is dat het de VS de verdere mogelijkheid biedt om op te treden, zonder bevreesd te moeten zijn voor een tegenaanval, zoals twee neoconservatieven volmondig toegaven. Het raketafweersysteem is het sine qua non van de Amerikaanse strategische hegemonie. Alleen een goed afgeschermde VS heeft de mogelijkheid om ‘schurkenstaten’ af te schrikken, en indien nodig tegen hen militair op te treden als ze de ‘stabiliteit’ in de regio verstoren. Ook al gaat het hier om een belangrijke motivatie van de VS, dan is het nog de vraag of de geplande installatie in Oost-Europa in deze context zin heeft. Er zijn meer plausibelere plaatsen mocht het echt daar om gaan.
De Russische minister van Buitenlandse zaken, Sergei Lavrov, stelt de officiële VS motivatie in vraag: ” We zien momenteel geen bedreiging die de stationering van het rakettenafweersysteem in Polen en van de radarinstallatie in Tsjechië zou rechtvaardigen.”
De regio is niet de juiste om op een eventuele bedreiging van Iran te reageren. Ook de Russische president Poetin gaf duidelijk aan dat het neerhalen van een eventuele Iraanse aanvalsraket praktisch zeer moeilijk is. Vanuit het standpunt van Moskou is de verdenking groot dat deze raketbasis en radarinstallatie tegen Rusland zijn gericht. De Amerikaanse nucleaire strategie draagt weinig bij om deze bedenkingen weg te nemen, integendeel.
- Washington en zijn aanspraak op suprematie
- VS wapent zich voor de First Strike
- Het schild als wapen tegen Rusland
- Een nieuwe wapenwedloop?
De Russische vrees is verstaanbaar als men een en ander tegen de achtergrond stelt van de openlijk gekende ambitie van de VS om hun militaire hegemonie ad infinitum in stand te houden, ze zelf verder uit te bouwen. Rusland wordt openlijk als een rivaal genoemd, wiens wederopstanding als grootmacht moet worden verhinderd. Wanneer men de documenten over de Amerikaanse nucleaire politiek aandachtig leest, dan wordt duidelijk dat men hier niet alleen een conventionele maar ook een nucleaire superioriteit ten opzichte van Rusland bedoelt.
Zo kan men in de voorstudie over ” Nucleair Posture Review” van 2001 lezen: ” Washington kan op dit ogenblik niet met zekerheid weten of Rusland en ook China verder zullen evolueren tot bondgenoten dan wel deel van een vijandig verbond zullen zijn. Daarom is het niet verstandig de aard of de kwaliteit van het Amerikaanse nucleair arsenaal op een evenwichtige pariteit vast te leggen met Russische strategische middelen.” Men wil uitgerust zijn voor een eventuele confrontatie en zich nu reeds een behoorlijke voorsprong verschaffen. “Het instandhouden van een getalsmatige overmacht kan nuttig zijn om de aanvalsbereidheid van de VS aan te tonen tegen iedere mogelijk rivaal. Een groot aantal kernwapens kunnen tegen een vijandig China, Rusland of in het slechte geval tegen een Russisch–Chinese alliantie nodig zijn.”
De draagwijdte van deze regels mag men niet onderschatten. Het is feite de opzegging van het tot nu bestaande pariteitprincipe in de bewapeningsverdragen. Men legde een min of meer gelijk niveau vast voor de Russische en de Amerikaanse kernarsenalen, waarmee expliciet verhinderd werd dat een van beide partijen een nucleaire suprematie zou krijgen. Moskou ziet in de recente ontwikkelingen een doelgerichte poging om Rusland haar slagkracht te willen ontnemen. De VS-politiek wil bij een verslechtering van de bilaterale betrekkingen met een enorme ‘First Strike’ een groot deel van de Russische kernwapens kunnen uitschakelen; wat overblijft willen ze met hun afweerschild neutraliseren.
De raadgevers van het Pentagon Reference Science Board stelden het als volgt: ” Wanneer de VS over een First Strike capaciteit tegenover gelijk welk ander land beschikken, dan kunnen we deze landen als schurkenstaten behandelen met onze nucleaire vernietigingswapens. Wie onze spelregels niet aanvaardt kan door onze massavernietigingswapens geneutraliseerd worden.” Rusland wordt een potentiële schurkenstaat in deze redenering, die via een realistische nucleaire dreiging in toom moet worden gehouden. De laatste jaren zijn de Russisch-Amerikaanse betrekkingen duidelijk vertroebeld. Het volstaat de rede van Poetin op de Veiligheidsconferentie van Munchen (2007) na te lezen. Ondertussen wordt overal duidelijk over een nieuwe koude oorlog gesproken.
Reeds in 2001 kwam er een allesomvattende studie uit die zegt dat Washington de mogelijkheid heeft om een First Strike tegen Moskou te ondernemen. Sedertdien veranderden de militaire krachtsverhoudingen en het militaire evenwicht ten nadele van Rusland.
Volgens de berekeningen van het gerenommeerde ‘Bulletin for Atomic Scientists’, zou het Russische arsenaal in de komende jaren aanzienlijk moeten inkrimpen door financieringsproblemen. Sommige experts voorspellen reeds een inkrimping met ca 3400 kernkoppen.
Dan begrijpt men de Russische interesse voor een ontwapeningsverdrag met de VS, dat beide partijen zou verplichten tot een beperkt aantal strategische kernwapens. Het start I verdrag, dat de bovengrens voor strategische draagraketten heeft bepaald, loopt in 2009 af. Weliswaar kwamen Moskou en Washington in 2002 het ” Strategic Offensief Reduction Treaty” overeen, dat een vermindering van de operationele kernkoppen tot elk zo’n 1.700 à 2.000 bepaalde tegen 2012. Nochtans schrijft het SORT, in tegenstelling tot alle vroegere Russisch-Amerikaanse verdragen, niet de verplichte vernietiging van de kernkoppen voor. In de plaats konden ze opgeslagen worden en blijven ze dan voor later gebruik ter beschikking.
Dat betekent – en alles wijst in die richting – dat Washington zijn eigenlijke capaciteit behoudt die, indien nodig, snel weer volledig operationeel kan worden gemaakt. Theoretisch kan Moskou dat ook, maar zoals al gezegd lijken er hier duidelijke financiële grenzen te liggen.
Onder Bush is de tritiumproductie nog veel groter dan de bovengrens die door Sort is vastgelegd. Kort samengevat zal er in 2012, op het ogenblik dat het geplande Amerikaanse rakettenschild massaal zou moeten zijn uitgebouwd met delen ervan in Oost-Europa, geen bindende begrenzing zijn van strategische draagsystemen en kernkoppen.
De VS kan alzo massaal de bewapening opdrijven en het strategisch evenwicht fundamenteel veranderen, zonder dat Rusland door zijn financiële problemen in staat is daar iets tegenover te stellen.
Vanuit deze achtergrond is de kategorieke weigering om na 2012 een bovengrens te aanvaarden van bijzondere betekenis, daar ze de verdenking voedt dat Washington er op uit is om haar First Strike mogelijkheid te maximaliseren. Dit alles wordt door de monderniseringsplannen van het VS nucleair wapenarsenaal verder onderbouwd.
Belangrijk is hier het ‘Enhanced Effectiveness’ programma tot verbetering van de doelgerichtheid van de W76 kernkoppen, die in staat zijn om de Russische rakettensilo’s te vernietigen. In dit beeld past ook het actuele nucleaire operatieplan van de VS (SIOP) van oktober 2003, met als fundamentele opdracht de vernietiging van de Russische en Chinese raketten, dus via een First Strike operatie. Hierdoor wort het vermoeden versterkt dat de First Strike een prioritaire strategie is van de Amerikaanse kernwapenpolitiek. Een artikel van het tijdschrift ” Foreign Affairs” onder de titel “Opkomst van de Amerikaanse superioriteit” (Lieber, Keir A./Daryl G. Press: The Rise of U.S. Nuclear Primacy, in: Foreign Affairs, March/April 2006.) laat aan duidelijkheid niets te wensen over: de VS streeft doelbewust naar een nucleaire dominantie. Met andere woorden, de huidige en toekomstige nucleaire strijdkrachten van de VS zijn geconcipieerd om een preventieve First Strike tegen Rusland en China uit te voeren.
Het artikel in Foreign Affairs laat geen twijfel over de ware zin en het nut van het Amerikaanse rakettenafweersysteem. Het is alleen maar in een offensieve context zinvol, niet in een defensieve. Na een nucleaire aanval zou het aangevallen land maar een klein arsenaal meer overhouden of helemaal geen meer. Zelfs een bescheiden rakettenafweersysteem zou dan volstaan voor de verdediging tegen mogelijke vergeldingsacties, daar de zwaar aangeslagen vijand nog maar over een beperkt aantal kernkoppen en dummys zou beschikken.
De consistente weigering van Washington om de First Strike uit te sluiten en de verdere ontwikkeling van rakettenafweersystemen, krijgen zo een nieuwe betekenis en vormen een grotere dreiging.
Nadat het Amerikaanse programma oorspronkelijk reeds als een gevaar werd waargenomen, is de aankondiging om delen ervan in Oost-Europa te stationeren, de druppel die het vat doet overlopen.
Zelf wanneer de VS politici onophoudelijk beweren dat de installaties geen bedreiging voor Rusland zijn, zien de experts dit volledig anders. Zo kon men in der Spiegel het standpunt van de atoomexpert Jurgen Altmann lezen: “Het is best mogelijk dat de in Polen gestationeerde raketten, Russische intercontinentale kernraketten op weg naar de VS kunnen onderscheppen. Belangrijk hierbij is de geplande stationering van de X-band radar in Tsjechië. Hiermee kan men de raketten van bij hun start vanuit Rusland volgen. Bovendien kunnen de zogenoemde afweerraketten in Polen ook tot offensieve tuigen omgeschakeld worden en indien nodig met een kernkop uitgerust worden.”
De Russische militaire experts zien wegens de geografische nabijheid een groot gevaar voor de eigen kernwapenopslagplaatsen. De Russische stafchef van de luchtmacht, Boris Tschelzow, zei het als volgt: “Door de uitbreiding van onderzoek voor raketafweersystemen, door het testen van deze en andere technologieën, door de initiatieven van de nieuwe NAVO-lidstaten Polen en Tsjechië voor het opstellen van delen van het globale Amerikaanse ruimteschild, verwerven het Pentagon en zijn verbonden NAVO-partners de mogelijkheid om onze strategische kernwapens van bij de lancering te vernietigen.” Nog duidelijker werd de Russische minister van Buitenlandse zaken, Sergei Lavrov: “We kunnen niets anders vaststellen dat de installaties in Polen en Tsjechië de mogelijkheid bieden om de raketten die vanuit Rusland afgevuurd zouden worden te onderscheppen. Dat hierbij de VS speculeert om bijkomende delen van hun globaal rakettenschild in de Kaukasus te installeren, verscherpt en vergroot de bedreiging voor Rusland. Bijgevolg zien we ons verplicht om de nodige tegen maatregelen te treffen”.
Tijdens een ontmoeting tussen Vladimir Poetin en zijn Tsjechische ambtsgenoot Vaclav Klaus eind april 2007, verklaarde de Russische president, dat de problematiek van de raket-en radarbasissen in Oost-Europa dezelfde draagwijdte heeft als indertijd het stationeren van de Pershing atoomraketten in Duitsland (NAVO dubbelbesluit). Als tegenmaatregel kondigde Poetin aan, het door de NAVO-lidstaten niet geratificeerd verdrag over conventionele strijdkrachten in Europa (CFE), in de koelkast te zullen steken. Als bijkomende reactie op de plannen van Washington zal Rusland de productie van een nieuw kernwapenarsenaal versnellen, de Topol-M. Deze is speciaal voor dit doel ontworpen en moet Rusland de mogelijkheid (counter measure) bieden om het gevaar van het Amerikaanse rakettenafweerschild te overwinnen. Omdat de productie van dergelijke wapens zeer veel geld kost, worden ook andere mogelijkheden overwogen. Zo stellen meer en meer Russische politiekers het INF (intermediate nuclear forces) verdrag, een van de belangrijkste ontwapeningsverdragen, in vraag.
Het INF-verdrag dat tussen Moskou en Washington werd afgesloten in 1987, voorzag in de vernietiging van de middellange- en korteafstandraketten met een reikwijdte van 500 tot 5.500 km, alsook een productieverbod van nieuwe wapens van deze aard. De Topol-M is duurder dan dit type raket, en volgens Moskou is het precies daarom dat Washington poogt om het strategisch evenwicht te wijzigen.
Dit zou voor Europa heel ersntige gevolgen kunnen hebben. Als Rusland het INF verdrag opzegt, dan worden Europa, de NAVO en de VS geconfronteerd met opstelling van een compleet nieuwe generatie van zeer moderne korte en middellangeafstandraketten, waarbij Europese steden weer het doelwit worden voor een nucleaire vernietiging.
Het gevaar is dus reëel dat Europa direct in het kielzog van de agressieve nucleaire strategie van de VS gezogen wordt.
In plaats dat deze bedreigende escalatiespiraal een halt wordt toegeroepen en elke medewerking aan raketafweersystemen in Europa geweigerd, vindt het voorstel voor een NAVO raketschild steeds meer aanhangers.
Is een NAVO raketafweersysteem een alternatief?
Het is meer dan grotesk om de opname in de NAVO van de installaties in Oost-Europa als een vertrouwenwekkende maatregel te presenteren. Alleen al omdat het systeem een zuiver Amerikaans nationaal initiatief is. Washington heeft steeds duidelijk gemaakt, dat de controle over het Amerikaanse defensiebeleid in Amerikaanse handen blijft. Pogingen om het Amerikaanse beleid op dit vlak door de NAVO te controleren of te bepalen zijn compleet onrealistisch.
Het is duidelijk dat een eventueel NAVO raketafweersysteem alleen een aanvulling kan zijn van het Amerikaanse. Daarenboven moeten we ons de vraag stellen waarom een NAVO raketafweersysteem de VS zou doen afzien van zijn eigen strategie op dit vlak. Bijgevolg kan het zeker niet bijdragen om de vrees van Moskou weg te nemen.
Door de aanvalsoorlog tegen Joegoslavië in het voorbije decennium en de forse uitbreiding naar Oost-Europa, heeft de NAVO bewezen dat het niet bereid is rekening te houden met de fundamentele veiligheidsbelangen van Rusland. De NAVO zelf wordt daar ondertussen meer en meer als een bedreiging gezien. De Russen maken zich zorgen over het feit dat westerse alliantie alsmaar dichter tot haar grenzen oprukt.
Het proces van de oostwaartse uitbreiding heeft niets te maken met modernisering van de alliantie of met de veiligheid van Europa. Integendeel het is een ernstige factor die het wederzijds vertrouwen ondergraaft.
De stationering van delen van het NAVO raketafweersysteem in Europa zou eens te meer een woordbreuk zijn in de lange reeks van niet nagekomen afspraken. Het zou een verdere stap zijn in de militaire omsingeling van Rusland door de alliantie. De NAVO had bij de uitbreiding in 1997 beloofd om op territorium van de nieuwe lidstaten geen belangrijk militair pote ntieel te stationeren. Deze belofte zou met de installatie van een raketafweersysteem gebroken worden.
Besluit
Het oprichten van een NAVO raketafweersysteem is niets anders dan een propagandatruc, om de publieke opinie te overtuigen van het nut van dit initiatief. Op de NAVO-top in Praag 2002, gaf de alliantie de opdracht voor een haalbaarheidsstudie (Missile Defense Feasibilty Study). De bevolking heeft tot op heden niets over de inhoud van deze studie mogen vernemen.
Met het oog op de mogelijke ernstige strategische gevolgen van een dergelijk project is een publiek debat over de zin en onzin meer dan nodig. De weinige informatie die naar buiten is gekomen dat de kosten geen peanuts zijn. De low cost oplossing wordt geschat op 6 tot 8 miljard euro, de high end oplossing zou een kostenplaatje van zowat 20 miljard euro bedragen. Vast staat dat de alliantie besloten heeft tegen 2010 een tactisch raketafweerschild (Active Layered Theatre balistic Missile Defense) voor de bescherming van haar interventietroepen op te bouwen.
Raketafweersystemen brengen geen veiligheid, zeker niet voor Europa: omgekeerd, ze brengen een nieuwe wapenwedloop op gang, hetgeen we nu reeds kunnen vaststellen aan de hand van de Russische tegenmaatregelen.
In de plaats van miljarden voor offensieve wapenprojecten en raketafweersystemen te investeren zouden deze middelen beter gebruikt kunnen worden voor allesomvattende nucleaire ontwapeningsinitiatieven.
(Uitpers, nr 88, 8ste jg., juli-augustus 2007)
Bronnen:
Linksnet
