Fillon, extreem-rechts, rechts-extreem

‘Gewoon rechts’ trekt in Frankrijk dan toch naar de presidentsverkiezingen van volgende maand met François Fillon. Ondanks de potten en pannen die hij meesleept, ondanks zijn geradicaliseerd programma waarmee hij Marine Le Pen, authentiek extreem-rechts, op sommige terreinen rechts voorbijsteekt. Fillon is de geliefkoosde kandidaat van de ‘cathosphère’, de katholieke integristen die in 2013 met honderdduizenden betoogden tegen ‘le mariage pour tous’, het homohuwelijk. En hij is de kandidaat van al wie de sociale zekerheid wil ontmantelen. En de kandidaat van ‘identitairen’ die een dam willen opwerpen tegen ‘de islamisering van la France’.

Sens commun

Het wordt voor rechtse radicalen lastig om te kiezen tussen Fillon en Marine Le Pen van het Front National (FN). Deze Le Pen is niet te zien op bijeenkomsten van ‘Sens commun’, opvolger van de ‘Manif pour tous ‘ – het reactionaire antwoord op het homohuwelijk. Haar nicht, volksvertegenwoordiger Marion Maréchal-Le Pen, daarentegen wel.
Sens commun speelde een zeer grote rol in het succes van Fillon bij de primaires van rechts in november. Fillon was geen favoriet, maar op het terrein mobiliseerden die van Sens commun voor de man die zoals zij tegen vrouwenrechten en homorechten is. De grote favoriet, Alain Juppé, was in hun ogen veel te liberaal, veel te verdraagzaam voor zowel homo’s als moslims. Het was ook Sens commun dat nationaal mobiliseerde om op zondag 5 maart de Place Trocadéro in Parijs met 40.000 supporters te vullen om Fillon toe te juichen.
Die manifestatie op Trocadéro deed ook rechtse Fransen huiveren. “Het volk” tegen de gekozenen, het volk als rechter in de plaats van de rechterlijke macht om te oordelen over “een politieke moord”. Fillon tegen de politieke elite, justitie en media… Trump krijgt navolging.

Identiteit

Zodra Fillon in moeilijkheden kwam door het “Penelopegate” – de fictieve vetbetaalde jobs voor vrouw en kinderen – werd zijn discours nog rechtser dan tijdens zijn campagne voor de ‘primaires’. Hij milderde wel zijn radicale voorstellen voor de afbouw van de ziekteverzekering, maar verlegde het accent naar ‘sécurité”, veiligheid, en ‘identité’, op een toon die nog weinig verschilt van die van het FN.
Fillon moet kandidaat blijven, anders lopen zijn kiezers massaal naar het FN over, aldus een van de argumenten bij rechts om Fillon te blijven steunen. Fillon doet dan ook zijn uiterste best om die achterban ervan te overtuigen dat hij niet moet onderdoen voor Le Pen, of zelfs beter is. Marine Le Pen bewaart immers afstand tegenover Sens commun. Ook binnen het FN verwijten ze haar dat ze zich op sleeptouw laat nemen door een homolobby, waarbij gewezen wordt naar de nummer 2 van het FN, Florian Philippot die helemaal niet tegen het homohuwelijk is.

Soeverein

Deze Philippot was even een medestander van de linkse politicus Jean-Pierre Chevènement, ooit leider van de linkervleugel in de PS die zich opwerpt als een “soevereinist”. Ook het sociale luik van het FN draagt deels Philippots stempel: Frankrijk moet soeverein zijn om zijn sociale welvaartstaat te kunnen behouden. Om die te verdedigen moet Frankrijk ook zijn grenzen kunnen afsluiten voor ongewenste immigratie. Daarom moet Frankrijk dus uit de Europese Unie stappen.
Die houding botst op weerstand binnen het FN. Die weerstand heeft een leidster: Marion Maréchal-Le Pen, nicht van Marine, die veel meer bij haar grootvader, Jean-Marie Le Pen, aanleunt, terwijl Marine Le Pen haar vader in het kader van haar beleid voor respectabiliteit uit de partij heeft gezet. De groep rond Marion vindt dat sociaal luik van het FN maar niets, zij zweren à la Trump bij een liberaal economisch beleid. En zij zijn wel prominent aanwezig op de manifestaties van Sens commun, de kern van Fillons achterban… Die strekking heeft het voor het zeggen in het zuidoosten, bolwerk van Marion. Marine Le Pen en Philippot staan dan weer sterk in het noorden, vooral in gebieden geteisterd door industrieel verval en afbouw van de collectieve voorzieningen.

Origineel

Het FN rekent er op dat veel radicaal-rechtse kiezers het origineel (FN) verkiezen boven Fillons asociale kopie. Die kiezers zouden het voorbeeld kunnen volgen van de sinistere burggraaf Philippe de Villiers (op foto met Marion Maréchal-Le Pen), leider van Mouvement pour la France, die in zijn boeken raaskalt over de christelijke wortels van zijn land, dat uiteraard bedreigd wordt door de islamisering.
Hier geen verdediging van ‘la laïcité”, de scheiding van kerk en staat, zoals bij Marine Le Pen, maar eerder de visie van nicht Marion Maréchal-Le Pen. De Villiers verweet Marine Le Pen onlangs dat zij als enige van haar familie nog niet naar het grote pretpark Puy-du-Fou in zijn Vendée, departement in het westen van Frankrijk, was geweest. Het is in de Vendée dat na de Franse Revolutie van 1789 ‘une armee catholique et royale” een opstand leidde. Het stond nadien lang bekend als een bolwerk van reactionair rechts. De Villiers en co, dit is de Franse rechterzijde die in 1871 de communards uitmoordde, die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaborateurs leverde, die met hand en tand vocht voor l’Algérie Française en nu nog altijd het Franse kolonialisme als een beschavingswerk ziet.

Huurling

Het heeft er alle schijn van dat deze verdedigers van de christelijke wortels deze keer het FN boven rechts van Fillon verkiezen. In het zog van De Villiers duikt de al even sinistere uiterst-rechtse ideoloog Patrick Buisson op, gewezen raadgever van ex-president Nicolas Sarkozy. In 2014 noemde Marine Le Pen hem nog een huurling van het politieke establishment die schurkachtige methodes gebruikt. Nu is hij ineens lid van “dezelfde grote patriottische familie”. Buisson leidde in 2007 de campagne van Sarkozy, die toen werd verkozen. Marine Le Pen heeft alvast haar sociaal luik afgezwakt om zo kiezers van Fillon af te snoepen.
De rechtse kiezers die de twee extremen, Le Pen en Fillon, niet zien zitten, hebben weinig keus. François Bayrou, drie keer eerder zelf presidentskandidaat voor het centrum, geeft verstek en steunt Emmanuel Macron, ex-bankier en tot mei vorig jaar ex-minister van president Hollande. Macron teert op zijn imago van jong en ondernemend, maar zijn uiterste vaagheid inzake programma doet veel kiezers aarzelen. Macron? Of toch Fillon? Of thuisblijven.

Wat als?

Wat als Macron en de twee linkse kandidaten, Benoit Hamon en Jean-Luc Mélenchon, de twee topplaatsen voor de definitieve ronde toch aan Le Pen en Fillon moeten laten? In 2002 was er het duel tussen de rechtse uittredende president Jacques Chirac en Jean-Marie Le Pen. Veel Fransen knepen hun neus dicht en kozen in de tweede ronde met meer dan 80 % voor Chirac.
Maar wat als het in de tweede ronde een duel Fillon –Le Pen wordt? Rechts-extreem en extreem-rechts tegen elkaar. Met Le Pen die “socialer” en iets minder kwezel lijkt dan Fillon. Maar beide even hard roepend over de dreigende islamisering. Met Le Pen die bovendien pleit voor een Frexit.
En nadat Hollande op het Elysée de nieuwe president(e) zal hebben begroet, komen er parlementsverkiezingen. Het lijkt redelijk onwaarschijnlijk dat het nieuwe staatshoofd in de nieuwe Assemblée zomaar een meerderheid zal vinden voor een regering. We krijgen wellicht een onuitgegeven vorm van ‘cohabitatie’.