De Europese Unie houdt afstand van Catalonië. De EU houdt het erbij dat ze zich niet moet mengen in binnenlandse aangelegenheden van een lidstaat. Maar ze heeft wel de bevoegdheid nationale overheden op de vingers te tikken, of zelfs te sanctioneren, als fundamentele rechten uit haar Handvest worden geschonden. Ze deed dat al met Hongarije en Polen. Iets voorzichtiger met de Hongaarse regeerders, want die zitten bij de Europese Volkspartij (EVP). De EU ondergaat het gewicht van die partij, de grootste fractie van het EU-parlement die zowel de voorzitter van de Commissie als van het Parlement levert.
Een van haar belangrijkste leden is hier betrokken partij: de Partido Popular (PP) van de Spaanse premier Mariano Rajoy die er met geweld tegenaan gaat en belet dat de Catalanen zich kunnen uitspreken. Alhoewel, de Spaanse socialisten gaan als medeplichtigen niet vrijuit. De Partij van Europese Sociaaldemocraten (PES) blijft ook op de vlakte, hun partij, de PSOE, houdt Rajoy de hand boven het hoofd.
CDU en PP
De Spaanse PP is al jarenlang een van de grote pijlers van de EVP – waarvan ook CD&V deel uitmaakt. Het is nooit een probleem geweest dat heel wat uiterst-rechtse groepen, erfgenamen van het franquisme, in die PP onderdak vonden. De PP is altijd al gekoesterd geweest door de Duitse CDU-CSU die geen middelen spaarde om via de PP vooral de socialisten van de PSOE te dwarsbomen.
De PP kan dus traditioneel rekenen op de CDU-CSU om gespaard te blijven van kritiek. Ook in deze crisis zal de Duitse machtspartij ervoor zorgen dat Rajoy buiten schot blijft, dat noch de EU noch de EVP enige afstand zouden nemen van “de grondwettelijke orde”. Rajoy kan op beide oren slapen. Zelfs van de andere grote EU-partij, de socialistische, hoeft hij niets te vrezen. De Spaanse PSOE geniet er door haar verzwakte positie wel minder Europese invloed, maar zij houdt de minderheidsregering Rajoy overeind en staat principieel achter Rajoy. Haar politieke verwanten in de EU vechten bijna allemaal om te overleven, zij laten Catalonië liever links liggen.
Forza
Dat de EVP niet vies is van zeer rechtse elementen in eigen rangen, is in Italië al zeer lang duidelijk. Nadat de grote Democrazia Cristiana in 1994 ter ziele was gegaan, nam Silvio Berlusconi een groot deel van de erfenis over. Hij kwam in 1994 met zijn Forza Italia aan de macht, samen met zijn bondgenoten: de postfascistische Nationale Alliantie en de Lega Nord die zich snel ontpopte van een rechts-regionalistische partij tot een uiterst-rechtse partij.
Ondanks de vele bezwaren van o.a. Vlaamse christendemocraten tegen de komst van Forza Italia, drukte Wilfried Martens de intrede van Forza Italia in de EVP door. De uitleg die ik daarvoor indertijd kreeg was doodsimpel: “met Berlusconi erbij zijn wij gegarandeerd de grootste fractie in het parlement van de EU”. Dat die Forza Italia een bijzonder ondemocratische partij was die scheep ging met de postfascisten, was van geen tel.
Die partij, Forza Italia, maakt nog steeds deel uit van de EVP. Meer zelfs, in de aanloop tot de verkiezingen van volgend jaar benadrukt ze dat steeds meer. Daarmee wil ze het verschil beklemtonen met haar partner, de uiterst-rechtse Lega (Nord) van Matteo Salvini die kandidaat-premier van een rechtse alliantie wil worden. Terwijl Berlusconi zelf nog aast op een comeback. Daarvoor gebruikt hij voluit het etiket van de EVP. Maar intussen werken Forza Italia en Lega innig samen op lokaal en regionaal vlak en is een nationale alliantie nog verre van uitgesloten. Maar de EVP verpinkt niet.
Fidesz, Kroaten
En dan hebben wij de EVP nog de partij Fidesz van de Hongaarse premier Viktor Orban. Onder zijn beleid zijn nogal wat regels van het Handvest onder de mat geveegd. In de regeringsploeg zitten talrijke uiterst-rechtse nationalisten die de leerprogramma’s in de scholen in “patriottische zin” hebben aangepast. De media zijn van tv-stations tot kranten volledig in handen gekomen van Orbans ideologen. Zij zorgen er onder meer voor dat het fascistisch regime van Miklos Horty (1920-1944) wordt gerehabiliteerd.
De campagne tegen de Central Europe University van George Soros heeft antisemitische ondertoon. Er is de gewelddadige aanpak van vluchtelingen en de weigering er op te vangen. Orban biedt etnische Hongaren in de buurlanden een Hongaars paspoort aan. Maar de EVP heeft daar duidelijk geen grote problemen mee. Fidesz is en blijft thuis in de EVP.
De HDZ, de Kroatische Democratische Unie, is in hetzelfde bedje als Fidesz ziek. Ook hier is plaats voor figuren die het door de nazi’s geïnstalleerde oestasji-regime in eer herstellen, negationisten die de misdaden van de oestasji ontkennen. Toen werden in de Kroatische uitroeiingkampen honderdduizenden joden, zigeuners en Serviërs omgebracht. In honderden dorpen werden de bewoners uitgemoord, dat alles met de zegen van de katholieke kerk. Er zijn HDZ-leiders die steeds luider de lof zingen van de Kroatische staat tijdens de Tweede Wereldoorlog, ze hebben er trouwens talrijke symbolen van overgenomen.
Welkom
De EVP heeft dus duidelijk geen moeite met uiterst-rechtse invloeden in haar rangen, het helpt allemaal in haar machtsspel binnen de EU. Met de huidige neergang van de sociaaldemocratie moet ze zich daar geen zorgen over maken, de eerste plaats is voor een tijdje veilig. Ze zou zich dus best kunnen ontdoen van rotte appels. Maar het gaat niet alleen daar om: die rotte appels zijn welkom.
