De EVP beschermt haar Hongaars lid, de Fidesz van premier Viktor Orban, niet langer. Totnogtoe kon Orban binnen de EU rekenen op de Europese Volkspartij om hem af te schermen tegen de kritiek op zijn illiberalisme. Bij de stemming in het EU-parlement over het mogelijk starten van een sanctieprocedure, heeft de meerderheid van de EVP hem laten vallen. Een gewetenskwestie? Of een politieke berekening?
Berekening
Orbans autoritair illiberalisme ging wel zwaar op de maag liggen, het werd bedreigend voor de EVP. Zijn flirt met de Italiaanse vice-premier Matteo Salvini opent het gevaar van een nieuwe as binnen de EU en het EU-parlement, die de hegemonie van de EVP kan aantasten. Orban en zijn Fidesz zouden best wel enkele partijen uit Midden-Europa en de Balkan kunnen meeslepen. Een Oost-exit uit de EVP.
En dan is er de ambitie van Manfred Weber, leider van de EVP-fractie in het parlement. Die hoopt na de EU-verkiezingen volgend jaar Jean-Claude Juncker als voorzitter van de EU-Commissie op te volgen. Weber hield tot nu toe Orban de hand boven het hoofd, maar dat schaadt zijn ambities en hij sloeg om. Maar hij slaagde er niet in zijn eigen Beierse CSU bij de stemming over de streep te trekken. De CDU-ers stemden wel tegen Orban.
Niet kieskeurig
Intussen blijft Fidesz nog (even?) in de EVP. Ook al stemden de meeste EVP-ers voor het mogelijk starten van een sanctieprocedure, toch heeft Orban binnen die EVP veel gelijkgezinden. De Oostenrijkse ÖVP stemde wel tegen hem maar regeert onverdroten en zonder kritiek van de EVP verder met de uiterst-rechtse FPÖ, die uiteraard wel voor Orban stemde.
In Italië blijft het wegkwijnende Forza Italia van Silvio Berlusconi partner van Salvini’s Lega waarmee het tal van regio’s en steden bestuurt. Forza stemde voor Orban. En wat met de Croatische HDZ waarbinnen negationisten van de oorlogsmisdaden een grote zeg hebben? Of de Spaanse PP die van de Catalaanse leiders politieke gevangenen maakte. En de Bulgaarse GERB die eveneens met uiterst-rechts regeert. De EVP is ook na de stemming over Orban absoluut niet kieskeurig.
Macron-Orban?
De Franse president Emmanuel Macron hoopt zijn voordeel te doen bij de spanningen binnen de EVP. Hij heeft de ambitie om van de EU-verkiezingen een duel tussen hemzelf als vaandeldrager van de liberalen en de nationalisten tond Orban te maken. Alsof de keuze enkel zou bestaan tussen het autoritaire liberalisme van hemzelf en het autoritaire illiberalisme. Macron ziet geen enkele rol voor links in de brede betekenis, van sociaal-democratie tot radicaal links. Een merkwaardige visie.
Macrons verlangen om rond hem een Europees front te vormen, wekt voorlopig alleen belangstelling bij Guy Verhofstadt die al eerder trachtte zijn fractie te verruimen met de Italiaanse Vijfsterrenbeweging. Die nu met Salvini regeert. Macron zal eerst wel moten bewijzen dat hij bij de EU-verkiezingen in eigen land succes boekt, wat met zijn huidige lage populariteit zeer onzeker wordt.
