Europese Centrale Bank speelt economische crisis uit tegen de werknemers

Het salaris van de toekomstige Europese president wordt pas bekendgemaakt na het referendum over het Verdrag van Lissabon in Ierland op 12 juni. De Europese leiders nemen geen enkel risico. Ondertussen geeft het beleid van de Europese Centrale Bank een idee van wat ons te wachten staat eenmaal de institutionele hervorming van de Europese Unie rond is.

De paradox is dat de basis van de huidige financiële crisis gelegd werd door de wereldwijde daling van het aandeel in het nationaal inkomen van de lonen(1). Deze daling leidt tot een structureel onevenwichtige groei(2). Het spiegelbeeld van de daling van het loonaandeel is immers de exponentiële stijging van de financiële inkomens(3), die nergens naartoe kunnen: de consumptiecapaciteit van de rijken is (ondanks alle inspanningen) beperkt. De financiële inkomens vonden evenmin hun weg naar productieve investeringen, juist omdat de globale vraag te zwak is. Zo ontstonden buitenproportionele zelfvoedende financiële markten en speculatieve zeepbellen.

De vastgoedspeculatie met de rommelhypotheken in de VS is daar het laatste voorbeeld van. De rommelhypotheken werden aangesmeerd aan kopers met weinig financiële middelen en hadden juist daarom hoge rentevoeten(4). Zij werden verpakt in risicovolle maar hoogrentende financiële producten, gesneden koek voor de rondzwervende financiële kapitalen. Men deed daarbij alsof de prijzen van het vastgoed in de VS altijd zouden blijven stijgen, en het was de bedoeling deze meerwaarde af te romen naar het financiële kapitaal. Toen de huizenmarkt ineenstortte gebeurde echter hetzelfde met dit inmiddels wereldwijd uitgebouwd financieel kaartenhuisje.

Het is niet de eerste financiële zeepbel die uiteenspat, denk maar aan de internethype van enkele jaren gelden. Telkens reageerde de Amerikaanse centrale bank met financiële injecties en lage rentevoeten, om vers geld in de economie te pompen(5), wat de basis legde voor de volgende zeepbel. De structurele onevenwichten werden ongemoeid gelaten.

De massale invoer van goedkope producten uit China en de lage prijzen voor grondstoffen gaven tijdelijk soelaas. De inflatie bleef onder controle en de Amerikaanse werknemers konden ondanks de loonblokkering nog naar de winkel. De economie bleef draaien. De Chinese producten waren niet alleen goedkoop, de Amerikanen moesten er zelfs niet voor betalen: China leende haar dollaroverschot terug aan de VS door het kopen van schatkistcertificaten en dergelijke(6).

Nu spat echter de financiële zeepbel uiteen, vertraagt de groei, en tegelijk gaan de prijzen van grondstoffen en Chinese producten omhoog(7). Een combinatie van stagnatie en inflatie dreigt, stagflatie zoals het veertig jaar geleden werd genoemd. Terug naar af, zo lijkt het wel.

Het antwoord van de Amerikaanse president Georges Bush en de Centrale Bank op de dreigende recessie is meer van hetzelfde: lage rentevoeten(8), vers geld pompen in het financiële systeem, meer militaire uitgaven. Maar hoe langer men de crisis voor zich uit schuift zonder de achterliggende onevenwichten aan te pakken, hoe harder de crisis zal toeslaan eenmaal het keerpunt bereikt is. Op de achtergrond is een grondige verschuiving in de verhoudingen tussen China en Amerika in de maak(9).

Wat doet de Europese Unie in die context?

Volgens Jean-Claude Trichet, de voorzitter van de Europese Centrale Bank, is er van een economische recessie in de Europese Unie nog geen sprake. Jean-Claude Juncker, de Luxemburger die de Eurogroep voorzit, bevestigt: “Er is geen vooruitzicht op enige recessie“.

De export van Duitsland, de grootste Europese economie en de wereldkampioen export, biedt inderdaad nog weerstand aan de wereldwijde groeivertraging en aan de gevolgen van de sterke euro. De metaalverwerkende industrie groeit er nog steeds. Toch hoort men er ongeruste stemmen, en zoals voor Frankrijk worden de prognoses met de dag pessimistischer(10). In Spanje, Italië en Ierland is de ommezwaai van de conjunctuur een feit. Ook in Groot-Brittannië is het hek van de dam, door de combinatie van een vastgoedcrisis en de crisis in de financiële sector, die een belangrijke plaats in neemt in de Britse economie. De Britse centrale bank heeft haar rentevoet verlaagd tot 5%, overigens nog steeds de hoogste in de Westerse industrielanden(11).

De details van het Europese conjunctuurplaatje mogen verschillen van lidstaat tot lidstaat, maar het staat vast dat de Europese Unie moeilijk zal ontsnappen aan de wereldwijde groeivertraging. Het Internationaal Arbeidsbureau voorspelt dat er in 2008 wereldwijd 5 miljoen werklozen bijkomen. Het monetaire beleid zou op deze dreigende ontwikkelingen moeten vooruitlopen, want het duurt een tijd voor een renteverlaging in de economie doorsijpelt.

Waarom dan dat officiële Europese optimisme? De uitleg moet niet ver gezocht worden. Dank zij hun rooskleurige vooruitzichten konden de Europese Ministers van Financiën in het Sloveense Brdo op 4 en 5 april eensgezind verklaren dat het grootste gevaar in Europa nog steeds de inflatie is. Eurocommissaris Joaquin Almunia had voor één keer zelfs kritiek op het IMF: hij vond de groeiverwachting van het IMF van 1,4% in 2008 en 1,2% in 2009 voor de eurozone “eerder aan de lage kant”. Enkele dagen later verklaarde het IMF dat de ECB best haar rentevoeten verlaagt.

De Europese Centrale Bank blijft zich echter concentreren op “de strijd tegen de inflatie”, die met 3,5% een stuk boven de beoogde 2% uitsteekt. Daarom blijven de rentevoeten hoog: reeds tien keer op rij sinds de crisis in de Amerikaanse vastgoedsector begon heeft de ECB haar belangrijkste rentevoet op 4% gehouden(12).

Trichet draait er geen doekjes om: hij wil vooral loonsverhogingen in Europa vermijden. Opgejaagd door de stijgende energie- en voedselprijzen eisen de werknemers in Europa betere lonen. De Europese vakbonden organiseerden in de Sloveense hoofdstad Ljubljana op zaterdag 5 april een Europese betoging voor meer koopkracht(13).

In Duitsland volgen de stakingen elkaar op, en worden voor het eerst sinds lang weer loonsverhogingen afgedwongen. Dus deden de ministers en gouverneurs in Brdo al het mogelijke om deze Duitse loonsverhogingen als een uitzondering voor te stellen. Trichet: “Het zou een enorme vergissing zijn Duitsland na te volgen want alle andere landen verkeren in een totaal verschillende situatie“(14). Ook voor Junker zijn de Duitse loonakkoorden enkel aanvaardbaar omdat de lonen er al 16 jaar lang geblokkeerd waren. Maar het aantal stakingen voor betere lonen in Europa neemt toe.

Een vertraging van de economische groei komt Trichet daarom niet slecht uit. De inzet is: wie gaat de gebroken potten van de crisis betalen? Iemand zal de op de financiële markten vervluchtigde rijkdom moeten uitzweten, en iemand zal het deel van de koek moeten ophoesten dat opgeëist wordt door China en de grondstofexporterende landen.

De hoge rentevoeten van de ECB remmen echter niet alleen de economische activiteit af, zij jagen ook de euro tot recordhoogten: terwijl de euro ooit minder waard was dan de dollar krijg je nu voor een euro al 1,6 dollar. Dat scheelt voor Europese bedrijven die op de wereldmarkt staan tegenover concurrenten waarvan de kosten zijn uitgedrukt in dollar. EADS, het moederbedrijf van Airbus, klaagt steen en been over de dure euro, en heeft zijn verkoopprijzen in dollars al moeten optrekken. Business Europe, de organisatie van het Europese patronaat, trekt eind april aan de alarmbel: de metaalbouw en de scheikunde kunnen de dure euro niet meer dragen(15).

De Europese leiders verwijten Amerika dat het bewust mikt op een lage dollar: zo exporteren de VS hun crisis, maar werken wereldwijd de inflatie in de hand. Maar kan de sterke euro herleid worden tot de zwakke dollar? Ook tegenover de Chinese Yuan stijgt de euro immers. Zit het probleem dan ook niet bij het monetaire beleid van de EU zelf, meer bepaald de hoge interestvoeten?

Europese bedrijven kunnen zich op allerlei manieren proberen in te dekken. Het ene bedrijf profiteert van lage inkoopprijzen op de wereldmarkt(16), het andere compenseert hoge verkoopprijzen op de wereldmarkt door een stijging van de productiviteit. Alle proberen ze de inflatie door te rekenen in de eigen prijzen.

Wie niet kan volgen moet echter de plaats ruimen voor sterkere concurrenten. Misschien is dat wel een deel van de verborgen agenda: het harde muntbeleid van de ECB zet het bedrijfsleven onder druk, en alleen de sterkeren overleven. Zo blijft de Europese Unie fit en krachtig. Is de Duitse bondskanselier Angela Merkel daarom een uitgesproken voorstander van het beleid van de ECB? Andere landen hebben echter meer moeite met de sterke euro: Frankrijk, maar ook Italië, dat al jaren kreunt omdat de lire aan een te hoge koers tegen de euro werd ingeruild. Silvio Berlusconi zoekt steun bij Nicolas Sarkozy, Angela Merkel geeft tegengas.

Maar over één zaak zijn ze het allemaal eens: de lonen mogen de prijzen en de productiviteit niet volgen, opdat het Europese kapitaal versterkt zou komen uit de wereldwijde crisis en de verschuivende mondiale verhoudingen.

Dit Europese beleid staat net als het Amerikaanse haaks op wat nodig is om de structurele problemen van de wereldeconomie aan te pakken: een evenwichtige groei door herstel van de koopkracht van de werknemers, investeringen in de openbare diensten en de gemeenschapsgoederen, samenwerking met het zuiden.

Op woensdag 9 april betoogden zowat honderd boerenleiders, vakbondslui en activisten uit de hele wereld in Brussel tegen het vrijhandelsbeleid van de Europese Unie, de EPA’s(17) en FTA’s(18). Van 6 tot 10 april zaten zij samen voor een week van verzet tegen de zgn. “Global Europe”-strategie(19) van de EU. De Millenium doelstellingen van de Verenigde Naties om tegen 2015 de armoede uit de wereld te bannen komen volgens deze organisaties door het vrijhandelsbeleid van de EU in gevaar.

Dot Keet van het Africa Trade Netwerk: “De beloofde hulp of de dreiging hulp te weigeren wegen meer op de Afrikaanse regeringen dan de beloofde toegang tot de Europese markt. Daarom voelden velen onder hen zich verplicht deze akkoorden te ondertekenen. Leden van de betrokken regeringen hebben openlijk erkend dat zij niet zullen profiteren van de markttoegang. Hun onmiddellijke zorg is de dreiging geen hulp meer te krijgen“. Ook de algemeen secretaris van de ACP-landen, John Kaputin, verklaarde dat de EU de landen uit het Zuiden onder druk had gezet om EPA’s te tekenen die schadelijk zijn voor hun ontwikkelingskansen.

Volgens de juridische diensten van het Europees Parlement kan de inhoud van de interim-akkoorden(20) heronderhandeld worden, eenmaal de onderhandelingen starten over de definitieve EPA’s. Een aantal landen ondertekende onder druk deze interim-akkoorden, zonder voldoende ruimte om over de inhoud te onderhandelen (aldus ondermeer Oxfam). Eurocommissaris voor de handel Peter Mandelson meent dat de inhoud van deze interim-akkoorden als zodanig moet opgenomen worden in de definitieve EPA’s. Onderhandelingsruimte is er volgens hem enkel over materies die door de interim-akkoorden niet worden gedekt (diensten, investeringen, intellectuele eigendomsrechten, …). De juridische dienst van het Europarlement spreekt hem dus tegen.

Tot nog toe ondertekenden 35 van de 77 potentiële partnerlanden interim-akkoorden of volledige EPA’s met de EU.

Natuurlijk willen de Europese leiders zich graag profileren met initiatieven “om de financiële speculatie aan banden te leggen”. In Brdo (zie hoger) kwamen ze echter niet verder dan de afspraak hun beleid beter te coördineren. Zelfs een Europese regulator kon niet door de beugel.

Op de ontmoeting enkele dagen later van de ministers van de financiën van de G-7 sloot de Europese Unie zich aan bij maatregelen om de financiële markten transparanter te maken, maar het blijven druppels op een hete plaat(21).

Eind maart traden de ‘Open Skies’-akkoorden tussen de EU en de VS in werking. Daarmee worden een aantal beperkingen op het intercontinentaal vliegverkeer opgeheven. Men verwacht dat dank zij dit akkoord het vliegverkeer tussen beide continenten deze zomer met 8 % zal stijgen.

‘Niet goed voor het klimaat’ zal je denken, maar daar heeft Europa een oplossing voor: het ‘Clean Sky’-project. Met 800 miljoen euro overheidsgeld en eenzelfde bijdrage van de industrie wil Europa onderzoek ontwikkelen dat de CO2-uitstoot van nieuwe vliegtuigen met de helft vermindert. De geluidsproductie moet eveneens met 50 % omlaag, en de uitstoot van stikstof zelfs met 80 %.

Volgens het NRC groeit de luchtvaart momenteel echter met 5 % per jaar, terwijl ze per jaar maar 2 % milieuvriendelijker wordt…(22) De optelsom is snel gemaakt. Maar minder vliegen is allicht strijdig met het doel de meest competitieve kenniseconomie ter wereld te worden.

Milieucommissaris Stavros Dimas verklaarde zich akkoord dat niet alle nieuwe auto’s tegen 2012 de norm moeten halen van een CO2-uitstoot van minder dan 120 gram per kilometer. Het volstaat dat dit gemiddeld gehaald wordt, bijvoorbeeld doordat grote auto’s meer en kleine auto’s minder uitstoten. Hij komt daarmee tegemoet aan de eisen van de Duitse auto-industrie, die vooral zwaardere luxeauto’s produceert.

Volgens een studie steeg de uitstoot van Duitse auto’s in 2006 nog met 0,6%, terwijl die van Franse en Italiaanse auto’s daalde met 1,6%. Dat de 120 gram nog lang niet gehaald worden moge blijken uit het feit dat een auto van PSA Peugeot Citroën 142 gram per kilometer uitstoot, een Fiat 142 gram, een Renault 147 gram, en aan het andere eind van het spectrum een DaimlerChrysler 188 gram. Toch is het verminderen van het aantal auto’s nog steeds geen beleidsdoelstelling.

Duitsland heeft dan weer een brief geschreven naar de Europese Commissie omdat het meent dat haar plan kernenergie af te bouwen recht geeft op extra emissierechten van koolstofdioxide.

Volgens een studie van Point Carbon in opdracht van het WWF(23) maken energiefirma’s in de EU grote winsten omdat zij gratis emissierechten krijgen, die zij wel doorrekenen in de prijs alsof zij ervoor betaald hebben.

Volgens een studie van James Hansen, hoofd van het NASA Goddard Institue for Space Studies die een hele reputatie heeft als klimaatdeskundige, zijn de klimaatdoelstellingen van de EU, nochtans de meest ambitieuze ter wereld, onvoldoende. Volgens eerdere studies zouden deze doelstellingen de opwarming beperken tot 3 graden, maar volgens een nieuwe studie van Hansen zou de temperatuur in die hypothese stijgen met 6 graden.

Na de uitspraken in de zaken Laval en Viking kregen de vakbonden nogmaals een klap met het arrest van het Europees Hof van Justitie in de zaak Rüffert(24). Een Poolse onderaannemer betaalde zijn werknemers op een bouwwerf in het Duitse Nedersaksen maar 46,5% van het minimumloon. In Nedersaksen kunnen enkel bedrijven die dit minimumloon betalen inschrijven op overheidsopdrachten. Volgens het Europees Hof van Justitie is dit een schending van de uitzendrichtlijn. De cao met het minimumloon was immers niet algemeen verbindend verklaard, gold niet voor gans de bouwsector, en was enkel van toepassing op overheidsopdrachten. De cao had dus een te beperkte draagwijdte om deel uit te maken van de minimale rechten die de uitzendrichtlijn waarborgt voor uitzendkrachten.

Het Hof bevestigt zo zijn interpretatie van de uitzendrichtlijn. De rechten die deze richtlijn waarborgt voor uitzendkrachten worden als een maximum, niet als een minimum beschouwd. Volgens het Hof beoogt de richtlijn niet de bescherming van uitzendkrachten, maar wel het waarborgen van het vrij verkeer van diensten. Bovendien legt het Hof een andere richtlijn uit 2004 over overheidsopdrachten naast zich neer. Deze richtlijn voorziet uitdrukkelijk de mogelijkheid van ‘sociale clausules’.

De lidstaten zijn verdeeld over de rechten die moeten toegekend worden aan erkende vluchtelingen en mensen met een soortgelijk statuut, die langdurig in de EU verblijven. De Europese Commissie stelde voor deze mensen na een verblijf van vijf jaar in de EU dezelfde rechten te geven als langdurig ingezetenen. Deze laatsten krijgen na vijf jaar rechten op arbeid, sociale zekerheid en onderwijs. De lidstaten reageerden verdeeld op het voorstel.

Er is ook nog steeds verdeeldheid over de rechten van mensen zonder papieren, in verband met deportatie, opsluiting en recht op beroep. Zo is er discussie over hoeveel tijd zij krijgen om het land te verlaten (het Europees Parlement: 4 weken, het Sloveens EU-voorzitterschap: 2 weken). Er zou een akkoord zijn dat mensen zonder papieren tot 18 maanden mogen opgesloten worden, een voorstel dat veel verontwaardiging wekt bij sociale organisaties. Amnesty International vindt het ook niet kunnen dat uitgezette mensen zeer lang elk recht van nieuwe toegang tot de EU ontzegd worden. Inmiddels ligt Griekenland van alle kanten onder vuur voor haar onmenselijke behandeling van vluchtelingen. In 2007 zaten in Griekenland zomaar eventjes 112.364 mensen zonder papieren opgesloten.

Het Europese Gerecht van eerste aanleg heeft de beslissing van de Europese lidstaten vernietigd om de Koerdische organisaties PKK en Kongra Gel op de Europese terroristenlijst te zetten(25). De beslissing van de lidstaten was volgens de rechtbank niet voldoende gemotiveerd. Eerder had dezelfde rechtbank soortgelijke beslissingen genomen over de Filippijnse communist Jose Maria Sison, de Stichting al-Aqsa en de People’s Mujahideen van Iran. Ook de Raad van Europa heeft al verklaard dat de Europese terroristenlijst “volstrekt willekeurig” is.

Na de eerste gerechtelijke uitspraken heeft de EU de procedure bijgestuurd: wie op de terroristenlijst terecht komt krijgt nu een briefje met uitleg, en mag terugschrijven met argumenten om toch maar niet op de lijst te komen. De organisaties die voor de Europese rechtbank gewonnen hadden blijven na deze bijsturing toch op de terroristenlijst. Of daarmee tegemoet gekomen wordt aan de rechten van de verdediging zoals de Europese rechtbank die ziet kan echter worden betwijfeld. Maar een nieuwe procedure duurt weer jaren. Volgens Ben Hayes van Statewatch blijft de Europese procedure willekeurig, zonder verantwoording en politiek gemotiveerd(26).

De Europese ministers van binnenlandse zaken bereikten een akkoord over de definitie van terroristische misdrijven. Aanzetten tot terroristische daden, ook wanneer niet rechtstreeks wordt opgeroepen tot het plegen van een aanslag, en het trainen en rekruteren van terroristen, worden nu in alle lidstaten misdrijven, ook via internet. Wanneer oproepen zonder gevolg blijven is de lidstaat echter niet verplicht te vervolgen. Dit akkoord moet nu nog worden goedgekeurd op de ministerraad van 5 en 6 juni. De lidstaten bepalen elk zelf de strafmaat.

Peter Hustinx, het hoofd van de European Data Protection Supervisor heeft verklaard dat de EU-regels over biometrische gegevens (zoals vingerafdrukken) op paspoorten en het voorstel van een gecentraliseerde gegevensbank met vingerafdrukken niet voldoende waarborgen bieden voor de rechten van de burgers. Hij kloeg ook aan dat de Europese Commissie hem niet geraadpleegd heeft, al is zij daartoe wettelijk verplicht.

De Europese Unie werkt ook aan een database waar informatie wordt verzameld over alle relschoppers: terroristen, voetbalhooligans, organisatoren van demonstraties tegen internationale toppen,… Zo kunnen ze allemaal in het oog worden gehouden, en wanneer nodig over de grens worden gezet of opgepakt(27).

Op 2 april begon in de Roemeense hoofdstad Boekarest de jaarlijkse NAVO-top. Deze jaarlijkse bijeenkomst is steeds een gelegenheid om te kijken hoe de verhoudingen evolueren tussen Amerika en Europa.

De Amerikaanse president George Bush had openlijk bepleit Oekraïne en Georgië een formele uitnodiging tot lidmaatschap van de NAVO te bezorgen. Maar hij kreeg zijn zin niet, omdat verschillende Europese landen het te gewaagd vonden in deze Rusland uit te dagen. De Oekraïne is diep verdeeld over de keuze tussen het Westen en Rusland, terwijl twee gebieden in Georgië, Zuid-Ossetië en Abkhazië, zich de facto hebben afgescheurd, met de steun van Rusland. Als Georgië lid wordt dreigt gans de NAVO meegesleurd te worden in een direct conflict met Rusland(28). De Oekraïne en Georgië moeten dus nog even wachten, een openlijke afgang voor Bush.

Bush kon een ander plan wel doordrukken. Gans de NAVO steunt nu solidair het Amerikaanse plan in Tsjechië een radarinstallatie en in Polen interceptieraketten te installeren, als onderdelen van een rakettenschild. Deze installaties worden opgenomen in een breder rakettenschild in Europa en de VS. In 2009 bekijkt de NAVO een plan om het schild uit te breiden zodat alle NAVO-lidstaten erdoor worden gedekt.

Ook de Amerikaanse vraag meer Europese troepen in te zetten in Afghanistan kreeg steun, nota bene van Frankrijk dat geen deel uitmaakt van het militaire commando van de NAVO, maar wel een bataljon van 700 soldaten zal sturen om de NAVO-krijgsmacht in Afghanistan te versterken.

Deze laatste beslissing is misschien wel de belangrijkste. Want ondanks alle sporadische spanningen tussen de VS en de EU lijkt er een consensus te groeien over een formule waarbij Frankrijk, na veertig jaar afwezigheid, opnieuw toetreedt tot de militaire commandostructuur van de NAVO. In ruil zouden Groot-Brittannië en Amerika hun verzet opgeven tegen een zelfstandige Europese militaire capaciteit. Frankrijk wil van zijn EU-voorzitterschap gebruik maken om nieuwe stappen te zetten in de uitbouw van deze Europese defensiecapaciteit: een eigen Europees militair hoofdkwartier, Europese structuren voor militaire en civiele planning, Europees gecoördineerde militaire bestellingen, en een verhoging van de defensie-uitgaven van de lidstaten.

Groot-Brittannië zal openlijk zijn verzet tegen deze plannen pas opgeven zodra de ratificatie van het Verdrag van Lissabon rond is. De VS hebben al signalen gegeven dat zij niet langer dwars liggen: in februari stuurde Bush zijn NAVO-ambassadeur naar Parijs om te verklaren dat Europa militair gesproken in staat moet zijn tot “onafhankelijk optreden”. Bush zelf bevestigde dit in Boekarest door te spreken over “de nood aan Europese defensies die de alliantie aanvullen”, woorden die door Sarkozy bestempeld werden als een “historisch keerpunt in de VS-politiek”. In Frankrijk is niet iedereen overtuigd. Tegenstanders vrezen dat de EU militair volledig ondergeschikt wordt aan de VS indien Frankrijk opgeslorpt wordt in de militaire structuur van de NAVO. Maar Polen gaf eind april zijn zegen aan dit nieuwe perspectief, een signaal dat de pro-Amerikaanse nieuwe lidstaten zich niet zullen verzetten tegen de uitbouw van een autonome Europese militaire capaciteit.

De Franse president Nicolas Sarkozy bracht een sterk gemediatiseerd bezoek aan Groot-Brittannië. Het leek wel te klikken met de Britse premier Gordon Brown. Zij vonden elkaar vooral wat betreft militaire samenwerking. Parijs en Londen samen staan voor ongeveer twee derde van de militaire uitgaven in de EU.

De Franse bereidheid extra troepen te sturen naar Afghanistan was voor Brown goed nieuws. Sarkozy en Brown spraken af samen te werken om de Europese Unie militair te versterken, ondermeer door het tekort aan helikopters aan te pakken. Frankrijk en Groot-Brittannië zullen ook hun industriële strategie voor de productie van complexe wapens op elkaar afstemmen. Van het Franse voorzitterschap van de EU vanaf juli worden belangrijke initiatieven op defensievlak verwacht.

Uiteraard kon samenwerking in de “strijd tegen het terrorisme” niet ontbreken. Sarkozy en Brown streven ook naar een gezamenlijke opstelling ten aanzien van het Europese immigratie- en asieldossier.

Zij werden het ook eens de relatie tussen beide landen op dezelfde leest te schoeien als die tussen Frankrijk en Duitsland, met regelmatige ontmoetingen tussen ambtenaren, ministers en regeringsleiders. De Britten hebben met geen enkel Europees land dergelijke band.

De autonome capaciteit van Europa ondergaat ondertussen een belangrijke test in Kosovo. De machtsoverdracht aan Eulex is er nog steeds niet gebeurd, als gevolg van de impasse in de VN-veiligheidsraad. De EU heeft inmiddels wel haar goedkeuring gehecht aan de nieuwe grondwet van Kosovo.

De EU wil toegang krijgen tot de energierijkdommen in Centraal-Azië, maar wordt daar regelmatig de loef afgestoken door Rusland en China. Onlangs was Turkmenistan toch bereid zich ertoe te verbinden jaarlijks 10 miljard kubieke meter gas aan de EU te leveren. Turkmenistan produceert jaarlijks 60 miljard kubieke meter gas, waarvan twee derde geleverd wordt aan het Russische Gazprom. De EU zal tegen 2020 jaarlijks 500 miljard kubieke meter gas consumeren. In een aparte ontwikkeling werd ook een energieakkoord getekend met Irak, dat jaarlijks 5 miljard kubieke meter gas gaat leveren aan de EU via de Nabucco-pijplijn, die overigens alleen nog maar op papier bestaat.

(Uitpers, nr 98, 9^de jg., mei 2008)

Dit artikel werd afgesloten op 25 april 2008. Het is de elfde aflevering van onze kroniek over de Europese Unie. Sinds juni 2007 vatten we maandelijks in Uitpers de belangrijkste actualiteit van de Europese Unie samen. De informatie steunt op www.euobserver.com, de websites van de Europese instellingen, de kranten en de activiteit van de Europese sociale bewegingen.

(19 Het verhaal van de Europese Commissie over ‘Global Europe’ vindt je bvb. op http://ec.europa.eu/trade/issues/sectoral/competitiveness/global_europe_fr.htm

(20) De EPA’s moesten afgesloten worden vóór einde 2007, maar deze deadline werd veelal niet gehaald wegens verzet in het Zuiden tegen de neoliberale invulling van deze EPA’s door de EU. Daarop chanteerde de EU deze landen om alvast interim-akkoorden af te sluiten, om deelaspecten van de handelsrelaties te regelen, meer bepaald de handel in goederen. Zoniet zouden zij hun bevoorrechte toegang tot de Europese markt verloren zien gaan, want strijdig met de regels van de WHO.

(21) Afgesproken maatregelen zijn ondermeer: met belastinggeld financiële instellingen weer vlot trekken; rommelhypotheken overnemen met overheidsgeld; een gezamenlijke bekendmaking door de financiële instellingen van alle nog openstaande niet gedekte kritieken, om de onzekerheid uit de markt te nemen; verhoging van de normen voor financiële instellingen van eigen kapitaal; nieuwe afspraken voor het evalueren van de kredietwaardigheid van financiële instellingen; een ‘college van supervisors’ voor elk van de leidende internationale banken. Maar hoe kunnen dergelijke maatregelen werken in een economische omgeving die er op gericht is de financiële sfeer te voeden ten koste van de lonen.

(22) De Graaff van het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR), geciteerd in een artikel van Wilmer Heck in de NRC van 9 april 2008.

(23) http://assets.panda.org/downloads/point_carbon_wwf_windfall_profits_mar08_final_report_1.pdf

(24) Zaak C-346/06

(25) De zaken T-253/04 en T-229/02, te vinden op http://curia.europa.eu

(26) Meer informatie op http://www.statewatch.org/terrorlists/terrorlists.html

(27) Zie http://www.statewatch.org/news/2008/apr/04eu-troublemakers.htm