De aanvalsoorlog die Washington tegen Irak uitwerkt, heeft het Amerikaans offensief om een onafhankelijk Europees buitenlands- en defensiebeleid te kraken in een hogere versnelling gebracht. Dat bleek eind januari nog eens toen acht Europese landen een oproep deden om de Amerikaanse agressieplannen (,,de ontwapening van Irak’’, in het verhullend jargon) te steunen.
Die landen deden dat kort nadat Frankrijk en Duitsland nog eens hadden benadrukt dat ze geen Irak-oorlog willen. Opnieuw bleek dat niet alleen Groot-Brittannië, maar ook Oost-Europese kandidaat-leden van de Europse Unie, een sleutelrol speelden om een Europees beleid, onafhankelijk van Washington en meer in de lijn van de Europese belangen, te kelderen.
Frankrijk en Duitsland werden tot voor kort ook door Washington beschouwd als de spil van de Europese Unie. Maar toen Parijs en Bonn zich in januari samen tegen een oorlog tegen Irak uitspraken, liet de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld smalend weten dat beide Europese landen het "oude" Europa vertegenwoordigden. Het zwaartepunt van het "moderne" Europa (lees: bereid om voorrang te geven aan de Amerikaanse koers) ligt meer en meer in centraal- en oostelijk Europa, zei Rumsfeld, bij de nieuwe Navo-leden en de kandidaat-leden van de EU dus.
Als antwoord op de Frans-Duitse verklaring liet Washington acht Europese leiders een blijk van steun aan zijn oorlogsplannen brengen. Het waren de Britse "socialistische" premier Tony Blair, zijn Spaanse conservatieve vriend José Maria Aznar, de extreem-rechtse Italiaanse premier Silvio Berlusconi, de leiders van Denemarken en Portugal, en de aspirant-EU-leden Hongarije, Polen en Tsjechoslovakije.
De Britse premier Blair stond in eigen land onder toenemende druk van de opinie en zijn eigen Labourpartij, die gekant zijn tegen een Irak-oorlog en de volgzaamheid waarmee Blair bereid lijkt zijn land in zo’n Amerikaans avontuur mee te trekken . De Spaanse premier Aznar bleek bereid zijn Britse vriend te hulp te komen, en nam het initiatief voor de oproep tot steun aan de Amerikaanse oorlogsplannen. Er is al lang sprake van een Spaans-Britse, lees pro-Amerikaanse, as in Europa, als "tegengewicht" voor de Frans-Duits as. Aznar verwacht bovendien dat Blair steviger over de brug komt inzake Gibraltar, dat van oudsher door Spanje wordt opgeëist.
Polen, Hongarije en Tsjechië, de nieuwe Navo-leden die ook tot de EU willen toetreden, spelen de rol die Washington van de oostwaartse uitbreiding van Navo en EU verwacht. Ze helpen de Amerikaanse voogdij over het Europees buitenlands en veiligheidsbeleid handhaven.
(Uitpers, nr. 38, 4de jg., februari 2003)
