Europa's 'sterfhuizen'

Wat met de bejaarde en vooral hoogbejaarde burgers in de samenleving. De corona-crisis heeft die vraag pijnlijk onder de schijnwerpers gebracht. Op Facebook hebben enkele FB-vrienden het over “sterfhuizen”, zoals de Woonzorgcentra (WZC) waar zoveel corona-doden vallen. Dat er iets grondig misloopt in deze WZC , zal behalve ‘gezagsdragers’ niemand ontkennen. Niet alleen in België, wat in Frankrijk, Spanje, Italië, het Verenigd Koninkrijk en andere landen aan het licht komt, kan geen zinnig mens onverschillig laten.

Goede wil

Soms moet je, zoals Mia Doornaert doet, internationale pers lezen om te beseffen hoe erg het er in eigen land aan toegaat. Hoe deze sector enorm werd verwaarloosd, hoer het personeel onvoldoende is opgeleid, hoe er zelden of nooit aan preventie is gedacht. Maar ook hoe het doorsturen van zieken uit de WZC naar de ziekenhuizen werd afgeremd om voldoende bedden voor anderen vrij te houden… We zijn daar wel niet alleen in.
Samengevat, het beleid (of gebrek aan beleid) getuigt van een gebrek aan elementair respect. Met in het achterhoofd “ze hebben toch niet veel meer tegoed”, een gedachte die soms onwillekeurig doorspijpelt in erklaringen. Die gezagsdragers willen ons doen geloven ‘van goede wil te zijn’ en zeggen dat “iedereen zijn best doet”. Het is gewoon karikaturaal geworden.

Ehpad

De toestand in de Franse Ehpad (Etablissement d’hébergement pour personnes agées dépendantes), rusthuizen met medische begeleiding, is niet beter. Officieel zijn daar bijna 9000 corona-doden, maar er zijn klachten dat verscheidene instellingen weigeren cijfers bekend te maken. ‘Le mur du silence’, de muur van de stilte, vindt men in de nieuwsoverzichten omdat het zo moeilijk is precieze gegevens te krijgen.
Franse medische kringen vermoeden dat een circulaire van het ministerie van Gezondheid van 19 maart de toestand heeft verergerd. Het ministerie adviseerde daarin de zwakste personen niet in de reanimatie van de ziekenhuizen op te nemen. Dat om “onnodig lijden” en vooral een tekort aan ziekenbedden in die afdelingen te vermijden. Uit de statistieken van de ziekenhuizen in Parijs en in de Grand Est (de ergst getroffen regio) blijkt in de periode daarop een sterke afname van het aantal patiënten boven 75.
Er zijn massa’s klachten over wat men noemt “het brutaal karakter van de opsluiting”, gevolg van het chronisch tekort aan personeel. “Met de corona-crisis kon het personeel in veel Ehpad niet eens meer nagaan of de gasten wel voldoende eten en drinken. Er zijn talrijke gevallen van mensen die gestorven zijn door uitdroging”, klaagt een Parijse politicus. De toestand is het ergst in de privé instellingen die het gemiddeld met 20 % minder personeel doen.

Niet meegeteld

In Madrid zijn de voorbije weken talrijke extreem mensonwaardige toestanden in rusthuizen aan het licht gekomen. Tot deze week waren er rond 90 onderzoeken geopend naar dergelijke toestanden, waaronder het verbergen van lijken van mensen die volledig aan hun lot waren overgelaten. Hier is het etiket ‘sterfhuizen’ op zijn plaats. Veel van die sterfhuizen zijn in handen van privé ketens, waaronder de Franse Orpea en DomusVi. Orpea heeft alleen al in Madrid 23 instellingen waarvan verscheidende te maken hebben met klachten van familieleden wegens zware verwaarlozing.
Minister van Defensie Margarita Robles bezorgde het land vorige maand al een schok met haar onthulling dat het leger in tientallen instellingen mensen stervend of dood aantrof zonder dat er verder iemand naar hen omkeek. De doden zijn er nog niet geteld, die tellingen zijn het werk van de regio’s waarvan sommige treuzelen. Rond 12.000, luidt het voorlopig. Die niet meegeteld zijn in het officieel dodencijfer van de crisis.
Ook in het Verenigd Koninkrijk worden de doden van de rusthuizen met mondjesmaat geteld. 4343 de voorbije twee weken in Engeland en Wales, aldus een officiële mededeling van de ONS, de dienst voor statistiek, die eraan toevoegde dat het reële cijfer hoger ligt.
De rusthuizen waren ook hier tot voor kort verwaarloosd als oorden van besmetting,wat alweer de mentaliteit weerspiegelt van”ze hebben toch niet veel meer tegoed”. Ook hier een schrijnend gebrek aan degelijke uitrusting, aan testmateriaal, aan onderzoek, aan personeel.

Trivulzio

In de Italiaanse regio Lombardije zijn de carabinieri van de Nas (gezondheidsinspectie) al in tientallen instellingen binnengevallen. Verscheidene directies worden verdacht van ‘misdadige nalatigheid’.
Vedette is de openbare instelling Pio Albergo Trivulzio in Milaan. Die maakte ook al geschiedenis in 1992 toen de directeur, Mario Chiesa, werd aangehouden ineen smeergeldaffaire. Dat was het begin van de operatie Mani pulite (Schone handen) die een reeks omkoopschandalen blootlegde. Het zette Italië politiek op zijn kop.
Trivulzio was in 1992 “bezet” door de socialistische PSI van Bettino Craxi, een partij die met Manu pulite verdwenen is. Trivulzio is nu in handen van de uiterst-rechtse Lega die de baas is in Lombardije. In de rusthuizen van Milaan zijn vele honderden corona-doden, niet allemaal geteld, in Trivulzio minstens 134.
Half maart klaagden de vakbonden van het personeel van Trivulzio de omstandigheden aan waarin de corona-crisis daar werd aangepakt. Personeelsleden die met masker wilden werden, werden met ontslag bedreigd, een arts werd weggestuurd. De regio stuurde intussen uit de ziekenhuizen patiënten “met lichte besmetting” naar Trivulzio door, ook al was daar niet de minste uitrusting om die op te vangen. Die “licht besmetten” zorgden voor verdere verspreiding van het virus.
De eerdere waarschuwing van de vakbonden was genegeerd. De zaak kwam pas onder de aandacht door een reportage op 4 april in de krant La Repubblica. Toen kwam de Nas in actie met huiszoekingen, directeur Giuseppe Calicchio kreeg een ‘avviso di garanzia’, een dagvaarding dat er een onderzoek tegen hem is geopend wegens doodslag.

Oud Europa

Is het woord hecatombe te sterk voor deze toestand in minstens een deel van Europa? Al jaren is er niet alleen bij ons een witte woede die zich keert tegen besparingen in gezondheidszorg en bejaardenzorg, maar zonder veel resultaat. Tekort aan middelen, aan personeel, kortom aan geld, deels overgeleverd aan investeerders die vooral gedreven zijn door winstbejag.
Wat wil je, als vergrijzing niet wordt voorgesteld als iets positief, namelijk het feit dat onze levensverwachting fors is gestegen, maar als een last voor de rest van de gemeenschap. Met de corona-crisis is het probleem veel acuter en zichtbaarder geworden. Maar of dat iets zal teweegbrengen nu er alweer besparingsrondes op stapel staan? ‘Goede wil’ en ‘mensen die hun best doen’ volstaan niet, daar koopt men geen materiaal mee, daar werft men geen personeel mee aan, daar betaalt men geen opleidingen mee.