Kroatië is momenteel voorzitter van de EU. Net terwijl in Europa alom de 75ste verjaardag van de nederlaag van de nazi’s werd gevierd, werden in Zagreb en Sarajevo, op initiatief van het Kroatisch parlement, herdenkingen gehouden ter ere van de Kroatische nazi’s, de oestasji, die er op et einde van de oorlog werden afgemaakt. Van de EU kwam er geen reactie op die herdenkingen.
Bleiburg
Sinds Kroatië bijna 30 jaar geleden onafhankelijk werd, is er jaarlijks in Bleiburg een herdenking voor de soldaten en hun medestanders van het oestasji (nazi) regime die op het einde van de oorlog door Tito’s partizanen werden omgebracht. Vorig jaar had de katholieke bisschop van Karintië, waar Bleiburg is gelegen, verboden er een mis te houden, tot woede van de Kroatische kerk.
Dit jaar verbood de Oostenrijkse regering om corona-redenen die herdenking. Het Kroatische parlement besliste daarom een ceremonie te houden op een begraafplaats in Zagreb en een herdenkingsmis in Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina.
In 2012 had dat parlement, toen met een centrum-linkse meerderheid, besloten de herdenking in Bleiburg niet langer te sponsoren. In 2016 herstelde de rechtse meerderheid die sponsoring ter ere van “strijders voor de vrijheid voor Kroatië”.
De nostalgie voor het oestasji-regime, dat met steun van de Duitse nazi’s tot 1945 de baas was in Kroatië, is zeer sterk bij de HDZ, de regerende Kroatisceh Democratische Unie, lid van de EVP. Ze geniet daarbij de volle steun van de nog zeer invloedrijke katholieke kerk die een steunpilaar was van het oestasji-regime.
Sarajevo
Die kerk zorgde op vraag van het Kroatisch parlement trouwens ook voor een eredienst in de kathedraal van Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina. De HDZ kon er rekenen op kardinaal Vinko Puljic om er vorige zaterdag een mis op te dragen met twintig priesters. Ook de Kroatische ambassadeur in Sarajevo woonde de dienst bij. Het was de katholieke kerk die er na de oorlog voor zorgde dat zeer veel fascistische kopstukken naar Latijns Amerika konden ontkomen .
Die mis voor de Kroatische fascisten heeft bij veel emoties losgemaakt bij joden, Roma, Serviërs en andere groepen die slachtoffer waren van het oestasji-regime. In de uitroeiingskampen van dat regime zijn naar schatting 700.000 mensen omgebracht.
Terwijl de mis plaats had in Sarajevo, hebben wel enkele duizenden mensen betoogd tegen die herdenking. De betoging startte in de wijk Marjin Dvor waar de oestasji’s in maart 1945 nog 55 antifascistische militanten hadden opgeknoopt.
Opvallend is de stilte vanuit de EU waar de EVP totnogtoe elke kritiek op zijn Kroatische partner heeft gesmoord. Alleen vanuit de Raad van Europa (niets te maken met de EU) kwam er een kritisch geluid van Dunja Mijatovic, commissaris voor mensenrechten. Ze is zelf van Sarajevo.
Verkiezingen
Intussen is maandag het Kroatische parlement ontbonden om zo snel mogelijk verkiezingen te houden, wellicht al in juni. Kroatië heeft alleszins totnogtoe weinig te lijden gehad onder de coronacrisis. De regerende HDZ wil van de gunstige peilingen gebruik maken om niet te wachten tot de herfst, maar nu al verkiezingen te houden.
Begin dit jaar werd de sociaaldemocratische ex-premier Zoran Milanovic verkozen tot president. Hij versloeg de uittredende presidente Kolinda Grabar-Kitarovic van de HDZ die een grote voorstandster was van de herdenking in Bleiburg. Ze ging er een jaar geleden bloemen neerleggen aan het monument.
