‘Wie zijn land redt, kan nooit de wet overtreden’.
Tja, in El Salvador kan daar wel aan getwijfeld worden. Op zondag 4 februari wordt, naar alle waarschijnlijkheid, Nayib Bukele opnieuw tot President verkozen. Hij is populair bij 70 tot 80 % van de bevolking. Dat is begrijpelijk: de criminaliteitscijfers in het land zijn sterk gedaald. Het land staat nu, na Canada, op nummer twee van Amerika met slechts een gemiddelde van 0,4 moorden per dag. Het is veruit het veiligste land van Latijns Amerika. Het kan nooit voldoende worden herhaald. Mensen zijn beslist ook gehecht aan democratie en aan mensenrechten, maar eerst willen ze toch brood op de plank en een veilige omgeving waarin ze niet bang moeten zijn de straat op te komen.
Dat was ooit anders in El Salvador. De ‘mara’s’, de in Los Angeles ontstane jongerenbendes zwaaiden de plak met moorden, drugs dealen en afpersen. De beruchtste zijn de ‘Mara Salvatrucha’ en ‘Barrio 18’, herkenbaar aan hun veelvuldige tatoeages. Op zeker ogenblik kon wel een pact met hen worden afgesloten, het geweld verminderde, maar ze bleven bestaan, samen met de angst. Toen de regering in maart 2022 het akkoord verbrak, werden op één week-end 87 mensen vermoord. Bukele greep in. Hij riep de noodtoestand uit en tien duizenden jongeren werden opgepakt. Men schat dat momenteel tussen 75 en 90.000 mannen in ‘strafkampen’ zitten. Het woord komt van de President zelf. Ze worden er niet zachtaardig behandeld, er zijn folteringen en honderden zijn al overleden. Een anonieme klacht is voldoende om iemand te laten oppakken. Er is rust in het land.
Hoeft het gezegd dat dit zwaar ingaat tegen de mensenrechten en dat er ook heel wat onschuldige mensen zijn opgepakt? De noodtoestand blijft duren en de democratische rechten zijn weg. De grote meerderheid van de bevolking is echter best tevreden.
Democratie?
Bukele weet wat hij wil. President zijn en blijven. Volgens de Grondwet kon hij helemaal geen tweede termijn opnemen, maar na zijn brutale machtsovername – hij stuurde zelfs het leger naar het Parlement toen dat zijn veiligheidswet niet wilde goedkeuren – zette hij alle instellingen van het land naar zijn hand. Het Grondwettelijk Hof besloot dus dat hij wel degelijk nog een keer kon opkomen, als hij maar zes maanden vóór de verkiezingen zijn ontslag zou indienen. Dat deed hij, op papier, en hij stelde zijn privé-secretaresse aan als tijdelijk verantwoordelijk.
Bukele begon zijn politieke loopbaan op lokaal vlak en kwam aanvankelijk zelfs op in naam van het FMLN, de linkse partij die ontstond uit de guerrilla van de jaren ’80 van vorige eeuw. Nu heeft hij zijn eigen partij, ‘Nuevas ideas’, een niet zo slecht gekozen naam.
Bukele maakte naam toen hij honderd miljoen USDollar uit de staatskas nam om bitcoins mee te kopen. Hij zou ook een Bitcoin City laten bouwen en de munt werd aanvaard als wettelijk betaalmiddel. Hoeveel daarmee ondertussen verloren werd – de koers van de bitcoin kelderde en is nu langzaam weer aan het herstellen – is niet geweten. De bouwplannen werden opgeborgen.
Officieel zijn er zes kandidaten voor deze Presidentsverkiezingen. Er zijn ook verkiezingen voor de gemeenteraden en voor het Parlement.
Waar sinds de vredesakkoorden van 1992 de politieke scène bestond uit twee grote partijen, het al genoemde FMLN (Frente Farabundo Martí de Liberación Nacional) en het rechtse Arena (Alianza Republicana Nacionalista), zijn er nu nog een vijftal andere partijen. Het FMLN komt op met een ex-guerrillero, Juan Manuel ‘Chino’ Flores, en Arena met Joel Sanchez. Bij de vorige verkiezingen haalde Arena nog 12 % en het FMLN 7 % van de stemmen. Er wordt verwacht dat ze verder achteruit gaan. De andere kandidaten vermelden helpt daarom niet.
Mocht Bukele geen 51 % halen in de eerste ronde – wat niemand verwacht – dan komt er begin maart een tweede ronde. De nieuwe President treedt aan op 1 juni 2024.
Er wordt elektronisch gestemd in El Salvador. Er zijn geen internationale of nationale waarnemers bij deze verkiezingen.
Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?
El Salvador is één van de armste landen van Latijns-Amerika.
Bukele liet ook het Monument van de Verzoening afbreken, een resultaat van de vredesakkoorden. Het was een monument van de corruptie, aldus de President. ‘Nuevas ideas’.
