INTERNATIONALE POLITIEK

Einde van de oorlog tegen Afghanistan: einde van de oorlogsjustitie tegen Nizar Trabelsi en Malika El Aroud?

Image
Soldiers with Task Force Devil, 82nd Airborne Division, make their first security stop during a convoy headed to Kakaran, Afghanistan, May 27, 2003. Upon arrival they will provide the people with medical assistance, tools, and school supplies. (DoD photo by Staff Sgt. Leopold Medina, Jr., U.S. Army) (Released)

Op 11 september 2021, twintig jaar na de aanslagen in New York en de start van de oorlog tegen Afghanistan, zullen de laatste Amerikaanse troepen Afghanistan verlaten. Althans, dat was het plan. Biden besliste om de terugtrekking nog met 10 dagen te vervroegen. Er is haast bij: het scenario van een compleet debacle, zoals dat op het einde van de Vietnamoorlog, behoort tot de mogelijkheden. Wat er overblijft van de Amerikaanse bezettingsmacht riskeert er onder de voet gelopen te worden door de Taliban, diegenen om wie het allemaal begon en die tot voor kort als dood en verslagen werden verklaard.

Het is wellicht weinig bekend onder diegenen die nu twintig jaar oud zijn, maar Belgische troepen waren van de eerste tot de laatste dag van deze misdadige oorlog betrokken partij. Het is weinig waarschijnlijk dat we in België daarover excuses zullen horen, laat staan dat er een vervolging zou komen van diegenen die ons deden meestappen in een oorlog die er nooit had mogen komen.

De Global War on terror, begonnen in Afghanistan, gevolgd door de oorlog tegen Irak en andere landen, heeft een verschrikkelijke tol geëist. Zowel op het vlak van mensenlevens als financieel als op het vlak van de democratische rechten wereldwijd.

De slachtoffers van de Global War on Terror

Als antwoord op de aanslagen van 2001 ontketenden de Verenigde Staten en zijn bondgenoten de “Global War on Terror”, de totale oorlog tegen het terrorisme. Op de herdenking van twintig jaar 9/11 zullen de namen van de 3000 slachtoffers in New York voorgelezen worden. Maar niet de namen van al de onschuldige slachtoffers die in de War on Terror vielen. Die lijst is te lang. Die lijst is onvolledig, omdat een naam en het leven van een slachtoffer ginds niet evenveel telt als een slachtoffer hier.

Ten minste 800.000 mensen kwamen om als een direct gevolg van de War on Terror die sinds twintig jaar over de wereld raast. Volgens Iraq Body Count zijn er in de periode van 2003 tot 2021, tussen de 185.497 en 208.547 burgerdoden gevallen. (1) Daarbij zijn niet meegeteld “het aantal mensen dat gewond is geraakt of ziek is geworden als gevolg van de oorlog, noch het aantal burgers dat indirect is omgekomen als gevolg van de vernietiging van ziekenhuizen en infrastructuur en milieuvervuiling.” (2) Ook niet de honderdduizenden kinderen die door de oorlog weeskinderen werden. Ook niet de 37 miljoen mensen die gedwongen op de vlucht sloegen voor de oorlog, binnen en uit Afghanistan, Irak, Pakistan, Yemen, Somalië, Libië, Syrië… Op de tweede wereldoorlog na, de grootste massaverplaatsing van mensen sinds het jaar 1900.

Een oorlog in plaats van een politionele actie

De bloedige aanslagen in New York waren geen daden die toelieten om ze te definiëren als een oorlog. Alleen al omdat alleen maar een van de twee partijen een staat is, en een oorlog normaal tussen staten wordt uitgevochten. Toch werden ze behandeld alsof het om een oorlog ging en niet om een misdaad. (3) Geen inzet dus van politionele of juridische middelen, zoals in het verleden in andere landen met vormen van terrorisme gebeurde. (4) Wel de ontplooiing van een moordende Westerse legermacht tegen Afghanistan, volgens de NAVO zelf “een van de grootste coalities uit de geschiedenis” met de deelname van “130.000 soldaten uit 50 NAVO landen en andere bevriende landen”. (5) Twintig jaar later is er maar één balans : de monstercoalitie onder leiding van de Verenigde Staten leed in Afghanistan de complete nederlaag. De Taliban zijn terug. Het vuur van het terrorisme dat men zogenaamd wilde doven verspreidde zich over de hele wereld. Op zijn beurt creëerde de oorlog tegen Irak de Islamitische Staat.

Een politieke en culturele ommezwaai

De oorlog tegen het terrorisme heeft de politieke en justitiële cultuur in de Westerse landen radicaal veranderd. Terrorisme werd gelijkgesteld met geweld gepleegd door moslims. Islamofobie en racisme werden gemeengoed. Extreemrechts brak door, zowel op het politieke toneel als met geweld.

Op het vlak van justitie en gevangeniswezen maakten we een historische sprong achteruit, een Guantanamo-isering van cultuur en praktijken, ten opzichte van alle progressieve opvattingen die we kenden in de jaren zestig en zeventig van vorige eeuw.

Het model van Guantanamo, het Amerikaanse gevangeniskamp op Cuba dat in de maanden na de start van de oorlog werd opgericht voor vermeende moslimterroristen uit Afghanistan, heeft een wereldwijde invloed gehad. Guantanamo werd synoniem voor de toelaatbaarheid van foltering en ongelimiteerde detentie. Maar ook een model voor de verbanning en de uitzuivering van de ongewensten – terroristen, illegale vluchtelingen… – uit de maatschappij. Het kamp werd immers door de Amerkanen geïnstalleerd op een eiland, buiten het nationale grondgebied, buiten de nationale en internationale wetten. Iets wat meerdere landen op gelijkaardige ideeën bracht. Guantanamo toonde dat er geen grenzen meer zijn op het vlak van detentie. Gedetineerden werden over de continenten heen getransporteerd met de hulp van Europese en Arabische landen, die als een soort subcontractors optraden. De vraag om detentiekampen voor ongewenste vluchtelingen te bouwen buiten de grenzen, om gevangeniseilanden op te richten, om Westerse gevangenissen te bouwen in vroegere kolonies kende een ongeziene vlucht vooruit. In Australië worden vluchtelingen belet een voet aan wal te zetten en worden ze opgesloten op het eiland Manus en Nauru. In Denemarken kwam het voorstel om het Lindholm eiland te gebruiken om illegale vluchtelingen op te sluiten. De Britse minister van binnenlandse zaken wil asielzoekers en/of mensenhandelaars verbannen naar offshore centra waar hun straf wordt uitgezeten aanvraag. Het Ascension Island, of St Helena, of oude ferryboten en verlaten olieplatformen zijn pistes die onderzocht worden. (6) In Frankrijk gingen stemmen op om een Guantanamo te bouwen voor moslimterroristen en aanhangers op het Ile de Ré (7) . Hetzelfde in Oostenrijk waar de leider van FPÖ, Heinz-Christian Strache, in 2017 voorstelde gekende islamisten te arresteren en naar eenzame eilanden te sturen. Groot-Brittannië wilde een gevangenis bouwen in Nigeria en in Jamaïca, maar moet daar voorlopig van afzien (8) . In Zwitserland en ook in België (het voorstel van Bart Dewever) kwam de vraag aan Marokko om een Zwitserse of Belgische gevangenis te bouwen voor buitenlanders. Voorlopig nog zonder resultaat.

De oorlog tegen het terrorisme heeft ook onze eigen opvattingen verziekt. Laten we het niet eens hebben over onze empathie die jaar na jaar meer en meer wegsmolt als sneeuw voor de zon en plaats maakte voor een algemene verharding van de zeden. Ook de vraag om gerechtigheid, gelijkheid en vrede werd verstikt door het gevoelen van wraak. Zeker als het gaat om mensen die beschuldigd worden van terrorisme. Wie protesteert nog tegen het feit dat een gedetineerde gefolterd wordt, fysiek of psychisch? Dat hij of zij twee keer gestraft wordt voor hetzelfde feit? Dat hij of zij boven op zijn straf de nationaliteit verliest of uitgeleverd wordt zelfs als daar geen wettelijke grond voor is? Dat wat geldt voor de enen, niet meer geldt voor diegenen van wie we ons willen ontdoen? We maken een fascistisch scenario mee dat we kennen uit het verleden, maar waarvan we ons alleen het einde herinneren maar niet het begin. Namelijk hoe het nazisme in de jaren 30 onder algemeen applaus zijn weg heeft gebaand door zijn aanpak (detentie en uiteindelijk massamoord) van onverbeterlijke delinquenten, criminele geesteszieken, ‘personen van onzuiver bloed’, mensen die ‘niet in staat waren om te werken’, schizofrenen, epileptici, mensen met ernstige misvormingen en zware alcoholici (9) . We moeten ons eerlijk de vraag stellen of Trabelsi en El Aroud behoren tot die categorie van mensen die we eigenlijk het liefst uitgeroeid zien?

Oorlogsjustitie

De oorlog tegen Afghanistan kwam naar België onder de vorm van een oorlogsjustitie tegen gevangenen, die tot het kamp van onze tegenstanders behoorden.

Nizar Trabelsi en Malika El Aroud verbleven in Afghanistan voor de oorlog begon. Op 13 september 2001, enkele maanden na zijn terugkeer naar België werd Nizar Trabelsi gearresteerd omwille van zijn plan om de Amerikaanse basis van Kleine Brogel in Limburg aan te vallen. Trabelsi bekende zijn plan en werd daarvoor veroordeeld tot wat toen de maximumstraf was: tien jaar effectieve gevangenisstraf. Hij zat die straf tot de laatste dag uit in verschillende Belgische gevangenissen. Hij bleef echter nog twee jaar langer in de gevangenis dan zijn straf voorzag. Omdat hij, zo zegden de Belgische justitie en politieautoriteiten, de uitspraak van zijn beroep bij het Europees hof voor de mensenrechten tegen zijn uitlevering aan de verenigde Staten moest afwachten. Op jacht naar wie ook maar verdacht werd een handlanger van Bin Laden te zijn, hadden de Amerikaanse autoriteiten om zijn uitlevering gevraagd. Ook al hadden ze geen enkel nieuw element om die uitlevering te rechtvaardigen, ook al is het verboden om iemand twee keer voor hetzelfde feit te vervolgen. De Belgische justitie aanvaardde het uitleveringsverzoek, minister De Clerck ondertekende het uitleveringsbevel, en zijn opvolgster Annemie Turtelboom liet, in oktober 2013, Trabelsi op een vliegtuig zetten naar een Amerikaanse gevangenis. Die uitlevering was illegaal. Voor de eerste keer in zijn geschiedenis, veegde België een vonnis van het Europees Hof voor de Mensenrechten aan zijn laars. Dat Hof had immers herhaalde malen België aangemaand Trabelsi niet uit te leveren zolang er geen uitspraak was in het beroep dat Trabelsi had aangetekend. Intussen zit Trabelsi al acht jaar in isolement in een Amerikaanse gevangenis. In afwachting van zijn proces. Al twintig jaar in de gevangenis voor een plan!

Malika El Aroud werd op 11 december 2008 door de Belgische politie gearresteerd en veroordeeld tot de maximumstraf van 8 jaar effectieve gevangenis. Omwille van terroristische activiteiten, die bestonden uit het oproepen tot de Jihad tegen de Amerikaanse troepen in Afghanistan. Ook zij zat haar straf uit tot de laatste dag: ze kwam vrij in december 2016. Maar ook hier kwam er geen einde aan de straf. Ditmaal was er een omgekeerd scenario: niemand vroeg om de uitlevering van El Aroud, maar België nam haar Belgische nationaliteit af en wilde haar uitwijzen naar Marokko, het land van haar tweede nationaliteit. Marokko weigerde – terecht – Malika El Aroud, een Belgische onderdaan, op te nemen. Iets wat Sammy Mahdi in een colère deed schieten en deed verklaren: “als het van mij afhing zette ik haar onmiddellijk op een vliegtuig naar Marokko”. Net zoals gebeurde met Trabelsi. In uitvoering van de beslissing om haar Belgische nationaliteit af te nemen, werd Malika, nauwelijks twee jaar na haar vrijlating, en intussen zestig jaar geworden, op 11 oktober 2018 opnieuw gearresteerd. Ze werd gedurende zeven maand opgesloten in het Centrum voor illegalen in Brugge in afwachting van haar uitzetting. Daarna werd ze getransfereerd naar een gelijkaardig centrum, de Caricole in Zaventem, waar ze vijf maand verbleef. Daarna werd ze overgebracht naar een huis in West-Vlaanderen waar ze onder huisarrest werd geplaatst: verbod om de gemeente te verlaten, verplichting om zich elke dag tussen 9 en 10 te melden op het politiebureau, nachtelijk uitgaansverbod. Voor haar onderhoud kreeg ze maaltijdcheques. Die vorm van gevangenschap duurde tot 1 maart 2021, de dag waarop een rechter haar “in vrijheid stelde”, maar “met het bevel het grondgebied te verlaten”. In de feiten werd El Aroud stateloos. Zonder Belgische identiteitspapieren, geweigerd in Marokko, en zonder enig inkomen kan Malika geen kant meer op. Mijn vraag aan mijnheer Mahdi: hoe moeten zulke mensen overleven? Wordt het geen tijd om de strijdbijl te begraven?

Amnestie nu !

Het akkoord tussen de Taliban en de Amerikaanse en Afghaanse regering afgesloten in februari 2020 voorziet de vrijlating van 5000 gevangen Talibanstrijders in ruil voor 1000 Afghaanse regeringssoldaten. Op het einde van de Franse oorlog tegen het Algerijnse FLN voorzag het akkoord van Evian (1962) in de vrijlating van 6000 FLN gevangenen en volledige amnestie. De akkoorden van Parijs tussen het Vietnamese verzet en de Amerikanen uit 1973 voorzagen in de vrijlating van alle gevangenen. Onder de Goede Vrijdagakkoorden uit 1998 tussen het Ierse verzet en de Britse regering werd een akkoord bereikt over de vrijlating van 428 gevangenen, waaronder 143 die veroordeeld waren tot levenslang.

Nu het eind van de Afghaanse oorlog in zicht is, zal Biden het kamp van Guantanamo sluiten? Zal hij de 40 overblijvende gevangenen, in onbeperkte detentie, vrijlaten? Zal België aan de VS vragen om de vervolging van Trabelsi te staken? Zal België de dubbele straf van Malika El Aroud ongedaan maken? Het zouden tekenen zijn op de weg naar vrede en verzoening.

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Casualties_of_the_Iraq_War
2. https://watson.brown.edu/costsofwar/costs/human
3. Jane Mayer, The Dark Side, The inside story of how the war on terror turned into a war on American ideals, Doubleday 2008, pg 52
4. https://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/2011/Coping%20with%20911.pdf
5. https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_8189.htm
6. https://www.theguardian.com/uk-news/2021/jul/05/priti-patel-to-reveal-proposals-for-offshore-centres-for-asylum-seekers
7. http://supermax.be/guantanamo-chez-nous-fenech-lr-prone-un-guantanamo-a-la-francaise-sur-lile-de-re-french-mp-calls-for-new-guantanamo-bay-for-terror-suspects/
8. https://corporatewatch.org/product/prison-island/
9. Geciteerd in I can’t breathe, de nieuwe adem van het verzet, Luk Vervaet, Antidote, 2021

Relevant

Baart de ‘Top van de Toekomst’ een muis?

Op 22 en 23 september zal in New York een ‘Top van de Toekomst’ van de Verenigde Naties (VN) gehouden worden. Het gaat om een initiatief van VN-Secretaris-Generaal Antonio…

Chinees rapport over mensenrechten in de V.S.

Draai het een keer om, moeten ze gedacht hebben, dat kan best interessant zijn. En zo is het. In China werd zonet een rapport gepubliceerd over de mensenrechten in…

Mensenrechten?

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is zonder enige twijfel het belangrijkste document waarover landen en mensen beschikken om te zorgen voor een menswaardig leven. Voor…

Laatste bijdrages

SYRIË: EEN MIDDELEEUWS OPBOD

De weg naar Damascus is lang. De apostel Paulus werd er van zijn paard gegooid. De kruisvaarders moesten eerst de oninneembaar  geachte stad Antiochië (vandaag Turks Antakya) belegeren –…

Komt er stabiliteit in Syrië na het verdwijnen van Assad?

Het regime van Bashar al-Assad is gevallen, maar daarmee is er nog geen eind gekomen aan de gevechten. Het land is nu opgedeeld in twee stukken. Met het vertrek…

Assad is geschiedenis

Het ene weekend Aleppo binnengewandeld, het weekend daarop Damascus ingenomen. Het regime van de familie Assad is na een halve eeuw in één week tijd opgedoekt. Bijna zonder slag…

Grenskolonialisme

You May Also Like

×