Eerste zesmaandelijks verslag van de Vlaamse wapenuitvoer

Hieronder geven we u een bewerking van het verslag dat aan de parlementsleden werd overhandigd. U zal merken dat het niet eenvoudig is om de verstrekte gegevens aan de wettelijke criteria te toetsen. Welk materiaal werd nu precies aan welk land geleverd? Zo lang er hier geen detailinformatie komt is het onmogelijk om bijvoorbeeld na te gaan of een bepaalde levering bij zou dragen tot het schenden van mensenrechten in een bepaald land.

Het moet wel gezegd dat er in deze rapportering een vooruitgang is te merken in vergelijking met de voorgaande federale verslagen. We krijgen nu per land toch een indeling per categorie (licht, halflicht, zwaar, andere); vroeger was dat alleen het geval per regio (Midden-Oosten, Latijns Amerika…). Verder geeft men bijkomende inlichtingen over de bestemmeling. We krijgen dus een verfijnder beeld dan vroeger maar opnieuw is het niet mogelijk om uit te maken hoeveel licht of zwaar materieel er vergund werd aan een handelaar in pak weg Chili of Italië. Deze verbeteringen stellen de parlementsleden nog altijd niet in staat hun democratisch controlerecht volwaardig uit te oefenen.

Het weze onderstreept dat het in dit rapport om vergunningen gaat en niet om werkelijk gerealiseerde uitvoer. Maar het beeld dat de laatste tien of vijftien jaar bij de vredesbeweging aanwezig is, met name dat de Vlaamse wapenindustrie voornamelijk hoogtechnologisch materieel betreft, wordt bevestigd. Dat blijkt uit de vaststelling dat 109 vergunningen op 138 materieel betreffen uit de categorie ‘andere’, d.w.z. elektronische en optische systemen, radars, communicatiesystemen, chemische producten en OC-sprays.

Ik denk dat we de volledige Vlaamse wapenwereld nog niet helemaal in kaart hebben. We werden een uitstekend handje geholpen door onze collega’s van het Forum voor Vredesactie die via een gunstige wind de namen van de aanvragers van de vergunningen uit die periode te weten kregen.

Minister Ceyssens maakt zich boos tegen Forum dat ze geheime bedrijfsinformatie zouden wereldkundig hebben gemaakt. Maar dergelijke reactie lijkt me toch wel een lachertje. De bedrijven uit de betrokken sectoren kennen uiteraard de markt, zowel wat vraag betreft als aanbod. Uiteraard weten ze wie welk contract heeft kunnen in de wacht slepen, en op welk onderdeel hun offerte onder moest doen voor de winnende concurrent. Nee, het punt is dat de wapenbedrijven gekant zijn tegen transparantie en de mogelijke bemoeienissen vanuit de samenleving.

In verband met dit verslag blijven we bovendien toch nog zitten met pertinente vragen rond het beleid in verband met de eindgebruiker. Hebben we een garantie van niet doorverkoop aan bijvoorbeeld malafide elementen of een wederuitvoer van de Vlaamse bewapeningsproducten, als de bestemmeling vanuit Vlaanderen een handelaar in een of ander ver land is? Of een industrie in Frankrijk, Duitsland of de USA? Zeg maar een product van de voormalige Siemens fabriek van Oostkamp die nu een EADS bedrijf is, wordt naar een ander EADS bedrijf in Frankrijk of Duitsland uitgevoerd om daar in een groter wapensysteem te worden ingebouwd. Alleen heeft de Belgische administratie, de Vlaamse Minister of het parlement geen weet van de contracten van het EADS moederbedrijf met haar klanten. In elk geval ontsnapt dat verder verloop aan de controle vanwege de Belgische of Vlaamse wetgever.

En zoals we reeds uitvoerig hebben geargumenteerd bij vorige gelegenheden maken de wetsaanpassingen van vorig jaar de wapenexportwet waziger en meer voor interpretatie vatbaar. Een land in burgeroorlog krijgt in principe geen wapens van België, maar bij dit principe speelt wel de interpretatie van steun aan een democratisch regime tegenover opstandelingen. En zoals we allemaal wel weten is bijvoorbeeld het koninkrijk Nepal een "prille democratie die moet worden verdedigd" met Belgische wapens.

Het feit dat Vlaanderen bereid is wapens, of materiaal dat onder de wapenwet valt, uit te voeren naar India is op zich toch wel aanvechtbaar. De spanningen tussen India en Pakistan staan nog altijd hoog rood, en bovendien is India geen ondertekenaar van bijvoorbeeld het Non Proliferatie Verdrag over atoomwapens. Dit is genoeg om de uitvoer te weigeren.

Ook de uitvoer naar Algerije lijkt me onaanvaardbaar. Het land kent al jaren belangrijke interne spanningen met vele dodelijke slachtoffers. Dat het leger daarbij niet altijd volgens het boekje werkt, kan je een understatement noemen. De uitvoer zou mogelijks om nachtkijkers gaan, een kwaliteitsverbetering van een wapen dat rechtstreeks kan gebruikt worden in een repressiebeleid of repressieve acties. Dat is volgens de wetteksten verboden.

En het zal wel wat onrealistisch klinken zeker, maar ook de uitvoer naar Groot-Brittannië en de Verenigde Staten zijn in tegenstrijd met de geest en de letter van de wet. Beide landen zijn namelijk in een oorlog betrokken die door het internationaal recht niet wordt gedekt. Ook dit is een formeel element dat wapenuitvoer verbiedt.

Vlaanderen is geen haar beter dan Wallonië, geen millimeter verder op de pacifistische lijn. De nieuwe rapportering helpt de democratische controle niet vooruit. De regeringsformaties zijn kennelijk niet opgewassen tegen het gewicht van wapeneconomie, handelaars en producenten tezamen. De vredesbeweging kan niet anders dan de alarmklok luiden.

(Uitpers, nr. 53, 5^de jg., mei 2004)