Oorlogsmisdaden in Oekraïne zijn al wekenlang het gesprek van de dag in de Nederlandse media. Deze worden vrijwel zonder uitzondering toegeschreven aan Russische militairen. De geschiedenis heeft geleerd dat het gevaarlijk is te snel te oordelen.
De beelden zijn de hele wereld over gegaan: dode burgers in de straten van Bucha en bij het treinstation van Kramatorsk, twee zwangere vrouwen die geëvacueerd werden uit een beschoten kraamkliniek in Marioepol – en een in puin geschoten schouwburg, ook in Marieopol, waar burgers hadden geschuild voor Russische bombardementen. Westerse politici hadden vaak dezelfde dag hun reactie al klaar: nog meer sancties tegen Rusland en meer wapens naar Oekraïne. Tot tevredenheid van Oekraïne, zij het niet tot volle tevredenheid, want een no fly zone is wat president Volodymyr Zelensky het liefste zegt te zien. De NAVO zou dan Russische gevechtsvliegtuigen kunnen neerhalen als afstraffing voor het bombarderen van burgerdoelen. De NAVO en ook de Noord-Amerikaanse en Britse regering willen vooralsnog niets hiervan weten, omdat ze maar al te zeer beseffen waar dit op kan uitdraaien: een Derde Wereldoorlog. Niettemin neemt met elke al dan niet vermeende oorlogsmisdaad van de Russen de druk op de NAVO en westerse regeringen toe om alsnog militair in te grijpen. Er gaat geen dag voorbij zonder dat de media beelden tonen die sterk op de emotie werken en die de haat voeden tegen Rusland. Met regelmaat wordt er aansluitend een ex-NAVO-opperbevelhebber of een andere spraakmakende persoon opgevoerd die pleit voor NAVO-ingrijpen.
Couveusebaby’s en massavernietigingswapens
De geschiedenis heeft geleerd dat het gevaarlijk is te snel te oordelen in het geval van al dan niet vermeende oorlogsmisdaden of militaire dreigingen. De waarheid is het eerste slachtoffer van elke oorlog. Vermaard is het verhaal dat leidde tot de eerste Amerikaanse invasie van Irak. De Irakezen waren in augustus 1990 Koeweit binnengevallen, vanwege een conflict over olie met dat land. Ze waren in de veronderstelling dat de VS dit onbestraft zouden laten, mede omdat de VS Irak hadden gesteund in hun oorlog met Iran. Maar ze kwamen bedrogen uit. Op 10 oktober 1990 werd het Amerikaanse congres toegesproken door een 15-jarig meisje uit Koeweit, Nayirah al-Ṣabaḥ ,dat vertelde te hebben gezien hoe Iraakse soldaten een ziekenhuis waren binnengegaan, baby’s uit couveuses hadden gehaald, deze hadden meegenomen en de baby’s hadden achtergelaten om te sterven. Alles wat het meisje zei, werd geloofd. Ook door Amnesty International. Het leidde tot een geagiteerde Amerikaanse pers politiek en uiteindelijk tot militair ingrijpen van de VS. In 1992, een jaar nadat de oorlog gestreden was, bleek het meisje de dochter te zijn van de Koeweitse ambassadeur in de VS. Ze was geïnstrueerd door het Amerikaanse pr-bedrijf Hill+Knowlton dat handelde in opdracht van de Koeweitse regering. De economische boycot die de VS in de jaren negentig voerden tegen Irak leidde tot de dood van een half miljoen kinderen, als gevolg van ondervoeding en medicijntekorten. De toenmalige verantwoordelijke minister van buitenlandse zaken, Madeleine Albright, verklaarde desgevraagd aan een Amerikaanse journaliste: “We think it was worth the price.”
Ook de tweede Amerikaanse invasie van Irak, die van 2003, was gebaseerd op leugens. Het land zou in het bezit zijn geweest van massavernietigingswapens waarmee het Westen kon worden bereikt. Ook zou het land banden hebben met Osama Bin Laden die door de Amerikaanse regering beschuldigd was van de aanslagen van 9/11. Aan de Amerikaanse invasie ging een maandenlange mediacampagne vooraf waarin Saddam Hoessein, de leider van Irak, op elke denkbare manier werd zwartgemaakt, onder meer door te wijzen op opstandige Koerden die hij om het leven had gebracht met gifgas. Daarbij bleef onvermeld dat hij dit gifgas had ontvangen van een Duits chemiebedrijf om te gebruiken in de oorlog tegen Iran. De Amerikaanse vernietiging van Irak leidde tot de opkomst van ISIS en joeg honderdduizenden de dood in.
Niet passende gifgascylinder
Van recenter datum zijn de slachtoffers van vermeende gifgasaanvallen in Syrië. Daarvan schoof het Westen steevast de Syrische regering de schuld in de schoenen. Zo verschenen in april 2018 beelden van kinderen die beademd werden in een ziekenhuis en van levenloze lichamen van burgers in het trapportaal van een appartementencomplex in Douma, een voorstad van Damascus, die op dat moment bezet werd door terreurorganisatie Leger van Islam. Onderzoekscollectief Bellingcat, The New York Times, hulporganisatie Witte Helmen en andere influencers wisten meteen wie het gedaan had: de Syrische luchtmacht had met een helikopter twee gifgascylinders afgeworpen. De Noord-Amerikanen, Britten en Fransen voerden als vergelding een raketaanval uit op Syrië. Dit met het gevaar dat ze Russische doelen zouden raken. De Russen hadden gewaarschuwd dat ze in dat geval terug zouden schieten. Meteen na de tripartite aanval, bezochten inspecteurs van ‘chemische waakhond’ OPCW in Den Haag de vermeende plaats delict. Wat bleek? Eén van de gifgascylinders die zij aantroffen in een slaapkamer bleek niet door het gat van het dak te passen waar deze doorheen zou zijn gevallen. Die was daar dus neergelegd. De Britse journalist Robert Fisk die het ziekenhuis bezocht waar de kinderen waren gefilmd, tekende bovendien op uit de mond van een arts dat de kinderen in een tunnel hadden geschuild voor de bombardementen van die dag, waar opdwarrelend stof ze de adem had ontnomen. Nog steeds is onbekend wie de doden waren in het appartementencomplex. Ze zouden zijn begraven door de Witte Helmen op een onbekende locatie.
Marioepol, Bucha en Kramatorsk
Er nog veel onduidelijk over wat er is gebeurd in Marioepol en Bucha. Maar zeker is dat politici en media weer eens te snel zijn geweest met hun reacties. Zo heeft een vrouw die als zwangere gefotografeerd en gefilmd is bij de kraamkliniek, een verklaring afgelegd op camera. Volgens haar was het aanpalende kinderziekenhuis gevorderd door de Oekraïense strijdkrachten. Het was daarmee voor de Russen een militair doel geworden. Ook zou ze hebben gehoord dat het ziekenhuis niet gebombardeerd was. Het was alleen beschoten. Ook over Bucha zijn vragen gerezen. Wanneer zijn de lijken op straat beland? Als ze daar drie weken hebben gelegen, hoe kan het dat ze er nog zo gaaf uitzien? Sommigen dragen witte banden. De Russen deelden die uit aan burgers om ze te kunnen onderscheiden van Oekraïense militairen. Waarom zouden ze dan beschoten zijn door Russen? Sommigen waren in bezit van voedselpakketten die door de Russen waren verstrekt. Kan het zijn dat ze zijn beschoten door Azov of een ander extremistisch onderdeel van het Oekraïense leger? Als vergelding voor hun vreedzame contact met de vijand? Sinds een Italiaanse cameraploeg het serienummer openbaar maakte van de raket die burgers heeft getroffen bij het treinstation van Kramatorsk lijkt de afzender niet Russisch maar Oekraïens te zijn geweest.
Volgens het Russische ministerie van defensie heeft Kiev de foto’s en video’s van de lijken in Bucha in scene gezet met de bedoeling de westerse media te bewerken. Het Amerikaanse ministerie van defensie heeft verklaard de Oekraïense aantijgingen aan het adres van Rusland niet te kunnen bevestigen noch te kunnen ontkennen. Secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties heeft opgeroepen tot een onafhankelijk onderzoek. Het is onduidelijk wie dit moet gaan uitvoeren. De EU is een samenwerking aangegaan met Oekraïne voor onderzoek van oorlogsmisdaden, maar aangezien Oekraïne partij is in het conflict dreigt dat zoiets te worden als het strafrechtelijk onderzoek naar de MH17-ramp, waar de dader al bij voorbaat vast stond.
Dit is een aangepaste versie van een artikel dat eerder verscheen in de papieren editie van De Andere Krant, een Nederlandse weekkrant.
