Een Vlaamse Schefferiaan in de aanval

Wim van Rooy, De malaise van de multiculturaliteit, ACCO Leuven/Voorburg, 2008, 424 blz. ISBN 9789033468988, prijs 29,50 euro

Publicist Wim van Rooy gooide onlangs een forse knuppel in het hoenderhok van de Vlaamse multiculturele samenleving. In zijn zeer uitvoerig en polemisch essay Malaise van de multiculturaliteit haalt hij zwaar uit naar een hooggestemd en naïef culturalisme van een progressieve intellectuele elite die volgens hem ten opzichte van de islam een teddybeergedrag vertoont. In het spoor van de Nederlandse stadssocioloog Paul Scheffer ontwikkelt hij een eigenzinnige en goed onderbouwde gedachtegang die in dit polemisch arme lage landje zeker de volle aandacht verdient.

“Dit boek is uit verontwaardiging ontstaan, uit een machteloze ergernis,” schrijft Wim van Rooy in zijn inleiding. Deze publicist en ex-onderwijsman heeft geen hoge pet op van wat hij de ‘progressieve multiculturalisten’ en ‘culturele trotskisten’ noemt. Door hun lakse houding is er veel fout gelopen. Dat is zijn stelling die hij gedurende meer dan 400 pagina’s op een zeer polemische manier verwoordt. “Hautain moralisme, politieke correctheid, een slecht geweten, journalistieke manufacturing consent, een nostalgisch tiersmondisme vol verlangen naar een nieuwe bevrijdingsstrijd tegen het westerse imperialisme en een vorm van culturele zelfverachting hebben er ongeveer twintig jaar geleden toe geleid dat de culturele elites van zowat heel West-Europa de multiculturele samenleving met haar vaag gedefinieerde illusie reflexmatig omarmden en er tegelijk een politieke ideologie van maakten: het multiculturalisme…” (p. 121-122).

Dit is de teneur van het boek en tevens een voorsmaakje van de stijl. Van Rooy stelt dat “de overspannen idee van een naïef en niet doordacht multiculturalisme de humus verschafte aan een partij als Vlaams Belang”. (p. 177) Van Rooy haalt fel uit “naar linkse yuppies als Kristien Hemmerechts, een multifunctioneel orakel als Tom Lanoye, vele oud-linkse journalisten (vooral van De Morgen), een antropoloog als Johan Leman, islamologen als Herman de Ley en Sami Zemni, een afrikanist als Jan Blommaert, een oud-trotskist, fanaat van de ‘werknetstad’ en oudgediende van alle antibewegingen Eric Corijn en een wat vreemde feitenverzamelaar Lucas Catherine”. (p. 62). Rik Pinxten (“doordravende antropologie met goedbedoeld geklets en eerlijk gemeende Bond-zonder Naam-wijsheid” p. 113) en ook de ‘hijgerige opiniemaker” Abicht (p. 144) krijgen vegen uit de pan.

Wat Van Rooy bezighoudt, is niet alleen de vraag hoe het allemaal zo ver is kunnen komen, maar ook “waarom haast niemand opmerkte dat de multiculturele keizer vaak geen kleren aan had of waarom nauwelijks een hond zich afvroeg waarom het rationele denken plots uitgeschakeld werd en de elite voor het onaanvaardbare en onfatsoenlijke boog, het zelfs verontwaardigd goedsprak”. (p. 16). Van Rooy draagt zijn boek op “aan alle Arabische, Berberse en Perzische vogelvrijverklaarde bloggers, kritische intellectuelen en bedreigde vrouwen die onder een dol geworden modern-archaïsche islam vrijheid en democratie bevechten zowel in de Arabische landen als bij ons” (p. 12).

De malaise van de multiculturaliteit is een belangrijk boek. In het spoor van de Nederlandse stadssocioloog Paul Scheffer ontwikkelt Van Rooy zijn eigenzinnige en goed onderbouwde gedachtegang die in dit polemisch arme lage landje zeker de volle aandacht verdient. Hij doet dat bovendien vaak op een stilistisch fraaie manier. Zeer opvallend zijn de overvloedige voetnoten waardoor je als lezer inzage krijgt in de uitvoerige bibliotheek van een zeer belezen man met een grote cultuurfilosofische en literaire belangstelling. Soms wordt het allemaal een beetje te veel van het goede, zoals in voetnoot 42 op bladzijde 324 waarin hij zeer terecht het werk prijst van de Surinaamse auteur Hugo Pos, maar het niet kan nalaten te vermelden dat hij deze man persoonlijk heeft gekend. Wat is daar de relevantie van?

In een eerste hoofdstukje noemt Van Rooy essayisme het eeuwige spel van treiterige transgressie. Dat doet hij zeer uitvoerig en dat is voor een stuk ook de sterkte van dit boek. Jammer genoeg slaat het ‘treiterige’ op al te veel plaatsen over tot regelrechte slagen onder de gordel. In een passage waarin hij voor de zoveelste keer Rik Pinxten aanvalt, besluit hij met volgende zin: “Het is eigenlijk niet verwonderlijk dat bepaalde linkse antropologen weer maar eens, voor de zoveelste maal, met exotische voorbeelden en processen komen aandraven, die ons een lichtend pad moeten voorhouden in onze westerse zoektocht naar boetedoening. Eén Sendero Luminoso is blijkbaar niet voldoende.” (p. 325) Dit is geen treiteren meer. Voor zo’n uitspraak is naar mijn gevoel een rode kaart op zijn plaats.

Van Rooy’s pleidooi voor een brede en genuanceerdere aanpak van de multiculturele problematiek klopt niet met de brede en ongenuanceerde tackles ad hominem die het boek een irritante en bittere bijsmaak bezorgen. Dat is jammer. Zeker voor iemand die de voetsporen van Paul Scheffer volgt. Op het einde van “Het land van aankomst” noemt Scheffer de schrijver een koe met vele magen. Dat is zijn manier van leven geworden: “Naar buiten om me in de wirwar van indrukken te begeven en dan op gezette tijden naar binnen om het allemaal te herkauwen” (p. 444) Dat is de wijze reactie van een man die met een krantenartikel over het multiculturele drama in de belangstelling kwam, maar die daarna zeven jaar werkte én herkauwde aan de kanjer die “Het land van aankomst” is geworden. Wim van Roy heeft héél veel gelezen en verwerkt tot een boeiend essay – in die zin is De malaise van de multiculturaliteit een intellectueel hoogstandje – maar hij heeft niet de tijd genomen om alles op een rustige manier te herkauwen waardoor het geheel geschreven is met de woede van iemand die een te korte lont in zijn hand houdt die daardoor geregeld in het eigen gezicht ontploft.

(Uitpers, nr 101, 10^de jg., september 2008)

U kunt dit boek via de link hieronder rechtstreeks bestellen bij:

en wie via Uitpers bestelt, helpt Uitpers!

De link:

http://www.groenewaterman.be/anne/index.dll?webpage=index.htm&inpartcode=769161&refsource=uitpers