Mexico, rechts protest, pijnlijke herdenkingen en alledaagse wreedheid
Op het grote centrale plein van Mexico-Stad, de beroemde ‘zócalo’ valt altijd wel iets te beleven. Jarenlang was het plein bezet door de arbeiders van de geprivatiseerde electriciteitsmaatschappij. Daarna kwamen een paar jaar van onderwijzers tegen de neoliberale hervorming van hun sector. Stilaan werden deze protesten ‘verhuisd’ naar het plein van de revolutie, iets verder op.
Deze week is het weer prijs. Een nieuwe rechtse beweging ‘Frena’ –‘ Frente nacional anti-AMLO’ – bezette de drukke boulevard in het centrum, ze kregen geen toegang tot de zócalo. Ze zetten hun tentjes dan maar neer op straat, jammer voor het drukke verkeer, maar goed. AMLO, Mexico’s President, had het goed begrepen: ‘jullie mogen daar rustig blijven staan hoor, ga maar niet naar een hotel, blijf rustig een paar nachten op straat slapen’. ’s Avonds stak een windje op, het ging regenen en hop, daar vlogen de – lege – tentjes de lucht in! Rechtse middenklassers die slapen op straat? Wat dacht je! Het was dan ook maar een kleine groepje dat uiteindelijk tot op de zócalo geraakte.
Dit wil niet zeggen dat dit protest van geen belang is. Het gaat om een rechtse tot uiterst-rechtse vleugel van het bedrijfsleven die een coup tegen de als links en autoritair bestempelde President vooral niet erg zou vinden. En die campagne zal voeren tégen hem in de regionale verkiezingen die voor midden-2021 op de agenda staan en in het referendum dat in 2022 een mogelijkheid zal geven om de President af te zetten. Tenzij er natuurlijk ondertussen een echte coup plaats vindt. Niets kan worden uitgesloten.
Pijnlijke herdenkingen en alledaagse wreedheid
Het mag een anekdote lijken, in een land waar zaterdag 26 september de zesde verjaardag van de verdwijning van 43 studenten in Ayotzinapa zal worden herdacht. De ‘historische waarheid’ hierover werd ontkracht, maar een nieuwe waarheid is er nog niet, laat staan schuldigen.
Maandenlang hielden feministen een deel van de grote nationale universiteit, UNAM, bezet. Nu is hun actieterrein verhuisd naar de kantoren van de Nationale Commissie voor de Mensenrechten, niet enkel in Mexico Stad, maar ook in diverse deelstaten. Het gaat er allesbehalve zachtzinnig aan toe. Hun eis: een einde maken aan de lange reeks van feminicides.
Deze week werd ook de derde verjaardag herdacht van de zware aardbeving van 2017. De vele beloften van heropbouw zijn nog lang, lang niet ingelost.
In Chihuahua bezetten boeren een stuwdam, omdat ze water tekort komen voor hun bedrijven en er naar hun mening te veel water wordt afgestaan aan de V.S. Er is een waterakkoord van 1944 dat gaat over de verdeling van het water van de Río Bravo en van de Colorado, een akkoord dat volgens de overheid wel in het voordeel van Mexico is. De betogers krijgen steun van de rechterzijde.
In Chiapas wordt er weer gevochten, boeren tegen paramilitairen. Voorlopige balans: 26 doden.
Een paar honderd intellectuelen schreven een open brief tegen de beperking van de persvrijheid, maar kregen die wel probleemloos in alle grote kranten.
Gisteren werd bekend gemaakt dat tijdens de vorige bestuursperiode van Mexico Stad er een heuse spionagedienst was opgezet, met openbaar geld, om belangrijke politici te volgen en af te luisteren.
In de begroting van 2021 staat meer geld ingeschreven voor de aflossing van de schuldenlast – een schuld die op achttien jaar tijd – drie mandaten van rechtse presidenten – werd vervijfvoudigd – dan voor de hele gezondheidssector.
Ondanks de crisis stijgen de belastinginkomsten! Maar dat zou kunnen komen omdat de twee vorige presidenten voor 413 miljard Pesos (zo’n 16 miljard Euro) belastingschuld hebben kwijt gescholden … Uit de FinCEN dossiers die deze week werd vrijgegeven blijkt dat Mexicaanse banken voor 5,5 miljard Pesos (een 200 miljoen Euro) hebben witgewassen.
En ja, COVID slaat toe. Mexico is weliswaar één van de weinige landen waar je probleemloos kan heen reizen, maar de toeristische sector viel als een pudding in elkaar met een verlies van om en bij de tachtig procent. Tot hier toe zijn er meer dan anderhalf miljoen besmettingen geteld en vielen er vijfenzeventigduizend doden.
In 2019 werden 36.476 moorden gepleegd, zowat honderd per dag, en 29 per honderdduizend inwoners. Zowat 90 procent van de doden zijn mannen.
Op veertien jaar tijd, van 2006 tot 2019 werden 289.000 mensen vermoord en zijn er 73.000 verdwenen. In de koelkamers van het land liggen nog meer dan vijfduizend lijken. 27.000 doden zijn begraven, hoewel men vaak niet weet waar de lijken vandaan komen en men in één derde van de gevallen zelfs niet weet of het een man dan wel een vrouw is.
Corruptie
President Lopez Obrador, ik schreef het al eerder, is verre van een linkse President. Maar hij is een onverbeterlijk optimist. Economisch gaat het weer de goede kant op, volgens hem, en er is voldoende geld opzij gezet om iedereen gratis te vaccineren van zodra dat mogelijk zal zijn.
Het is een man die naar de toekomst kijkt. Bij zijn aantreden verklaarde hij dat de vorige Presidenten – waarvan de corruptie zonneklaar was –, niet vervolgd zouden worden. Dat heeft zonder meer ook te maken met de machtsverhoudingen in dit land. Maar de feiten kunnen niet langer geloochend worden, dus wordt nu voorgesteld het volk te laten beslissen over een vervolgingsprocedure of niet.
De vijf vorige presidenten hebben het dan ook erg bruin gebakken. Salinas de Gortari heeft nogal wat nationale rijkdom verkwanseld. Zedillo zetten een groot deel privé-schulden om in overheidsschulden. Fox kon best leven met de verkiezingsfraude van 2006. Onder Calderón begon het narcogeweld uit de hand te lopen en Pena Nieto regeerde toen de Braziliaan Odebrecht actief was.
Het grappige is nu dat in Mexico exact hetzelfde gebeurt als in Brazilië. Marcelo Odebrecht is in de gevangenis beginnen praten, om op die manier een verkorting van zijn straf te krijgen. Hij praatte zowat de hele politieke klasse van Latijns-Amerika aan de galg. In Spanje werd enkele maanden geleden Lozoya Austin aangehouden, voormalig President van de Mexicaanse oliemaatschappij Pemex, en die deed na zijn overlevering aan Mexico precies hetzelfde. In een lijvig dossier staat alles beschreven, de aan- en verkoop van bedrijven, de bedragen die wie aan wie betaalde en waarom, en zo meer. Het zijn duizelingwekkende verhalen en bedragen, en het kan niet anders of hier zal toch een juridisch staartje aan gebreid moeten worden.
De situatie in Mexico is eigenlijk vrij onstabiel. Economisch gaat het slecht, COVID is nog lang niet overwonnen, de rechterzijde is uit op revanche en de President staat zwak. De machtsrelaties zijn wat ze zijn, zowel met de Verenigde Staten als met het leger. Je mag dan nog zo eerlijk en oprecht zijn, politiek is een harde business.
