Zelden is een verkiezingscampagne in Latijns Amerika zo spannend geweest. Gek genoeg gaat het minder om een keuze tussen links en rechts – een keuze die effectief wel moet gemaakt worden – dan wel om wat ‘links’ nog kan of moet betekenen.
De voorgeschiedenis – de eerste ronde één maand geleden en het debat dat daarna in alle hevigheid wordt gevoerd – kan de lezer hier en hier vinden.
In de tweede ronde moet een keuze gemaakt worden tussen Guillermo Lasso, neoliberaal bankier en lid van Opus Dei, en Andrés Arauz, vertegenwoordiger van het ‘correísmo’, zo genoemd naar Rafael Correa die tien j aar President van het land was.
Op nummer drie van de eerste ronde stond Yaku Perez, kandidaat van Pachakutik, de politieke arm van de inheemse koepelorganisatie Conaie. Andrès Arauz stak met zijn 32,72 % ver boven alle andere kandidaten uit, maar Lasso en Perez verschilden nauwelijks 0,30 %. Vandaar dat Perez blijft hameren op ‘fraude’ hoewel daar geen enkel tastbaar bewijs voor gegeven kan worden.
Hoe dan ook zou een Eurocentrisch links mens kunnen denken dat die progressieve inheemsen wel voor een progressief kandidaat zullen kiezen in de tweede ronde. Tel daarbij de 15,68 % van kandidaat nummer vier, de sociaal-democraat Hervas, en je zou denken dat de progressieve krachten het op een makkie kunnen halen op 11 april.
Niet dus. Voor Hervas was de keuze snel gemaakt. Géén enkele stem mag naar het oude correísmo gaan. En voor Perez idem.
Maar waar die eerste roemloos in het zwarte gat van de verkiezingen verdween, ontstond rond die tweede een wereldwijd en breed debat over eurocentrisme, ecologie, ‘progresismo’, kolonialisme en uiteraard ‘inheemsen’.
Anti-imperialisme
Vanuit anti-imperialistische hoek kwamen meteen de verwijten aan het adres van Yaku Perez naar boven. Hij is helemaal niet verkozen door de inheemse koepelorganisatie Conaie, maar werd rechtstreeks gestuurd door de V.S. Zijn echtgenote is een Française die geld krijgt van USAID. Er is in Latijns Amerika een heel netwerk van zogenaamd ‘inheemse’ NGO’s die weinig met ecologie of extractivisme te maken hebben, maar een soort ‘paard van Troje’ moeten zijn om te beletten dat links aan de macht komt.
Nu had Yaku Perez in het recente verleden inderdaad wel zijn steun aan Guillermo Lasso gegeven, en zijn twitters met een veroordeling van Chavez en Maduro, zijn vreugde om de afzetting van Dilma Rousseff in Brazilië, zijn gejuich om de coup tegen Evo Morales, het zijn inderdaad tekenen aan de wand.
Opvallend was wel dat er meteen een sterke mediacampagne opstak met telkens dezelfde feiten en argumenten: hoe inheemsen tegen elk ‘progresismo’ (moeten) zijn, elke vorm van extractivisme afwijzen, elk eurocentrisme – met helleense oorsprong, het komt telkens letterlijk terug – en hoe ook in Europe de ‘Keltische heropleving’ volop bezig is – ook dat staat in nagenoeg alle berichten. Mooi georkestreerd dus.
Boaventura de Sousa Santos, Portugees academicus die een carrière lang met inheemse groepen aan de basis heeft gewerkt en een ‘volksuniversiteit’ uit de grond heeft gestampt, kreeg de volle laag van Atawalpa Oviedo Freire. Iedereen die vragen durft stellen of opmerkingen durft maken, iedereen die denkt dat een post-neoliberale kandidaat nog altijd beter is dat een uitgesproken neoliberale bankier, kreeg het verwijt eurocentrisch en kolonialistisch te zijn.
Er kwam uiteraard ook weerwerk van tal van Latijnsamerikaanse academici, zoals Atilio Boron en Emir Sader. Pablo Davalos schreef een lang artikel waarin hij in detail uitlegt hoe Yaku Perez inderdaad zonder Conaie zijn kandidatuur heeft opgedrongen en geenszins rekening heeft gehouden met het programma van de inheemse bewegingen.
Om alle schijn van partijdigheid en steun voor rechts weg te werken, riep Yaku Perez op om blanco te stemmen, géén stem voor links, géén stem voor rechts. Dat je daarmee impliciet de rechterzijde steunt, kan hen niet deren. Ze zien het als een daad van verzet en het bewijs van hun autonomie.
De voorzitter van Conaie liet ondertussen weten dat hij oproept om voor Arauz te stemmen. De raad van ouderen van diezelfde organisatie roept op dat niet te doen …
Volgens de peilingen worden deze verkiezingen een nek-aan-nek race tussen links en rechts. Even belangrijk wordt het aantal blanco stemmen dat zal aangeven of de hele groep kiezers die in de eerste ronde voor Yaku Perez stemde inderdaad zijn oproep zal volgen.
En vanuit België kijkt Rafael Correa met spanning toe hoe het er aan toe gaat in zijn land. Correa beloofde zijn land een ‘burgerrevolutie’. Hij was geen antikapitalist maar voerde een beleid zoals ook Lula, Mujica, Kirchner en Evo Morales dat deden door een dosis rechtvaardigheid binnen het systeem in te voeren. Voor meer is de tijd beslist niet rijp, de rechterzijde staat nu al klaar om met een liefst ‘zachte’ coup elke vooruitgang ongedaan te maken.
Inheems, inheemser, inheemst
De linkerzijde staat duidelijk voor een dilemma in Latijns Amerika en, over enkele tijd, zonder enige twijfel ook in Europa. Het is één ding om links en groen met elkaar te willen verzoenen, wat niet altijd zo makkelijk is als het wel lijkt, het is iets geheel anders om alle ‘westerse’ waarden, moderniteit, mensenrechten, individuele vrijheid tegelijk overboord te gooien.
Ik schreef al eerder over de moeilijke vragen die het ‘woke’ en het identiteitsdenken oproepen, vandaag komt deze hele kwestie naar aanleiding van verkiezingen op de voorgrond.
Want het mag duidelijk zijn dat er weliswaar een ‘paard van Troje’ gecreëerd werd door rechtse krachten, tegen alles wat naar efficiënt links kan evolueren, het is even duidelijk dat voor veel jonge progressieve mensen, bewust of onbewust, die hele moderniteit op de schroothoop mag. Zij zweren bij ecologie, staan in bewondering voor alle inheemsen die ‘in harmonie’ met de natuur leven. Het is een soort ‘epistemisch talibanisme’ zoals een academicus het noemde, het is een strekking die zich ‘nieuw’ links noemt, tégen het Westen, tégen de Staat, tégen democratie en politieke partijen, tégen extractivisme…
Dat de werkelijkheid er even iets anders uitziet, dat ‘inheemsen’ geenszins een homogene groep vormen en mensen zijn zoals U en ik, verleid kunnen worden met duizend US$, integer kunnen zijn en het kapitalisme en klassenconflicten perfect begrijpen, het gaat er niet meteen in. Wie iets kritisch wil kijken naar wat de zo verheerlijkte neozapatisten doen en niet doen in Mexico, wordt al snel verguisd en afgeschreven. Want wie krijgt graag het etiket ‘eurocentrist’ opgespeld?
Het zijn vragen waar we ook in Europa mee te maken krijgen, in een andere vorm, uiteraard, maar in wezen draait de discussie over het islamo-gauchisme en aanverwanten over precies dezelfde punten. De vraag is dan hoe sterk we staan om enkele ‘westerse’ waarden te bevragen én/of te verdedigen? Dat de kolonisering van Amerika een genocide én een epistemocide heeft betekend is één ding, dat de hele Verlichting daarom op de schop moet, is iets heel anders.
https://www.uitpers.be/verkiezingen-in-ecuador-democratie-met-trollen/
https://www.uitpers.be/groen-van-buiten-rood-van-binnen/
https://www.uitpers.be/verkiezingen-in-ecuador-democratie-met-trollen/
