Rafael Correa, uittredend president van Ecuador, heeft de presidentsverkiezingen van zondag 17 februari met glans gewonnen. Volgens de eerste voorlopige officiële resultaten haalde hij 57 % van de stemmen, tegen slechts 22 % voor zijn directe uitdager van rechts, Guillermo Lasso, en nauwelijks 3 % voor zijn belangrijkste tegenstander aan de linkerzijde, Alberto Acosta.
Dit resultaat kan verbazen, want men kan niet echt zeggen dat Correa zijn ‘socialisme van de 21ste eeuw’ met ‘sumak kawsay’ of ‘buen vivir’ echt vorm heeft gegeven. Zeker, in het discours zijn de concepten nog steeds aanwezig, en heel wat mensen en sociale bewegingen in Ecuador werken er ijverig aan verder. Maar het beleid ging een andere richting uit. En werd door de mensen gesmaakt, zoveel is nu wel zeker.
De balans van Correa mag wel gezien worden: herstel van de nationale soevereiniteit, met een harde houding tegenover de VS en de Wereldbank, herstel van de politieke stabiliteit na tien jaar crisis, enorme investeringen in infrastructuur en een sociaal beleid dat mensen een uitkering bezorgt en huisvrouwen sociale zekerheid heeft gegeven.
Ecuador leeft voorlopig van de olie-ontginning, maar heeft er net als Bolivië wel voor gezorgd dat een groter deel van de winst naar de overheid vloeit. Correa weet ook dat die olie-rijkdom eindig is, en bereidt de toekomst voor met nieuwe mijnbouw, wat tot veel protest leidt bij sommige groepen van de inheemse bevolking. Hij maakte een nieuwe grondwet voor Ecuador waar veel landen een voorbeeld kunnen aan nemen, met ‘rechten voor de natuur’.
Correa is autoritair, zo wordt gezegd, hij kan niet om met kritiek. Zijn vice-president van de afgelopen vier jaar, was de enige die de hele rit kon uitzitten, alle andere ministers kennen een bijzonder groot verloop. Correa speelde ook een grote rol, samen met Lula, Morales en Chavez in de nieuwe integratie van Latijns Amerika.
Kortom, Correa is wel een links president, maar zijn nieuwe socialisme moet nog vorm krijgen. Hij is een getalenteerd redenaar, recht voor de raap, die elke week ergens in het land rechtstreeks met de mensen gaat praten en hen overtuigt van al het goede dat ze van hem kunnen verwachten.
Buen Vivir
Correa’s grote uitdager aan de linkerzijde was Alberto Acosta die de ‘Buen Vivir’ filosofie wel au serieux neemt. Samen met groepen van inheemse volkeren heeft hij bijzonder veel kritiek op het ‘extractivisme’ en de ecologische rampen die dat volgens hem teweeg brengt. De ‘rechten van de natuur’ worden geschonden, zo stelt hij, waarop de president steevast antwoordt dat het ‘moeilijk bedelen is als je op een grote zak goud zit’ en dat het geld goed wordt besteed voor sociaal beleid.
In de laatste rit van de verkiezingscampagne werd Marx erbij gehaald en probeerde Correa er zijn linkse tegenstanders van de overtuigen dat Marx beslist ook een ‘extractivist’ zou zijn geweest en dat alle socialistische regimes tot hier toe aan mijnbouw deden. Dat mag waar zijn, maar het is natuurlijk geen argument om de ecologische bezorgdheid aan je laars te lappen.
Veel inheemse groepen hebben Correa uiteindelijk ook gesteund en voor hem gekozen, enerzijds wegen het sociale beleid, anderzijds omdat locale gemeenschappen ook mee winst halen uit de mijnbouw die op hun gebied plaats vindt. Bovendien was de coalitie die Acosta had gevormd eveneens verre van ‘nieuw links’ en dat deed zijn geloofwaardigheid geen goed.
Hoe dan ook is duidelijk dat de meeste mensen eieren voor hun geld gekozen hebben en de president hun steun hebben gegeven. Of dit ook zal leiden tot een meerderheid voor de partij van de president ‘Alianza País’, in het Parlement, valt nog af te wachten.
Rafael Correa heeft Ecuador de afgelopen jaren sterk veranderd door veel ‘gevestigde belangen’ aan te pakken, zoals in het gerechtelijk apparaat en in de media. Daar maak je niet enkel vrienden mee. Maar blijkbaar weet de bevolking waar haar belangen liggen, niet enkel aan de basis, maar ook in de middenklasse. ‘We gaan het land verder veranderen, het is nu of het is nooit’ zei Correa op de verkiezingsavond.
Wat leren ons deze verkiezingen?
Ten eerste een les die ook de Europese linkerzijde ter harte zou moeten nemen. Wie de mensen voor zich wil winnen kan dat het best met een sterk sociaal beleid. Dat is wat mensen rechtstreeks naar het hart gaat en wat ook direct beantwoordt aan hun behoeften. In Europa willen de linkse partijen dat nog niet horen.
Ten tweede, dat zelfs in Ecuador waar het ecologisch bewustzijn zeer sterk is, het sociale het haalt van het ecologische. Misschien is het ook té vergaand om te pleiten voor een totale stopzetting van alle olie-ontginning en mijnbouw, tenslotte moet de economie van het land wel overleven en moet het geld ergens vandaan komen. Dat hebben de mensen begrepen.
Ten derde, eens te meer, dat de inheemse bevolking geen homogeen blok vormt. Er zijn linkse en er zijn rechtse groepen. Er zijn groepen met tegenstrijdige belangen, en vooral, er zijn ook groepen die hun fondsen uit rechtse kringen in Europa krijgen (zoals de Beierse CSU). Die zullen nooit voor Correa stemmen.
Tenslotte, het beste nieuws, als Venezuela en Chavez kunnen stand houden, ziet het er nog even goed uit voor het linkse Latijns Amerika. De integratie met Unasur en Celac kan verder gezet worden. De VS zal nog even in het zand moeten bijten, als vrezen sommigen dat de aanvallen wel weer sterker zullen worden. Maar het gaat voor Brazilië, Argentinië, Venezuela, Ecuador en Bolivië om democratisch verkozen regimes. Correa’s overwinning is glashelder. Dat kan niet genegeerd worden. Er is dus hoop. En er kan iets geleerd worden uit dit succes, in andere landen van Latijns Amerika, maar ook in Europa.
Francine Mestrum
