Op 20 Maart 2006 was het 3 jaar geleden dat de VS Irak binnenviel. Een goede gelegenheid voor een korte terugblik en een stand van zaken. Hoe zit het met de democratisering van Irak? Hoe lang zal de Amerikaanse militaire aanwezigheid nog duren en is er zicht op een einde aan het geweld in Irak? Voor we een antwoord trachten te geven op deze vragen nog eens een kort overzicht van de recente oorlogsgeschiedenis in Irak.
Oorlogsgeschiedenis vanaf 1980:
Van 1980 tot nu zijn er 3 Golfoorlogen geweest:
1980: Irak versus Iran
Saddam Hoessein was kort na de machtsgreep van de Baath-partij in 1968 al een machtig man in Irak als rechterhand van president Al-Bakr en in 1979 kreeg hij de macht volledig in handen na het aftreden van de president. In hetzelfde jaar was er een Islamitische revolutie in Iran en kwam Ayatollah Khomeini aan de macht. Saddam voelde zich bedreigd door de Islamitische revolutie in Iran en maakte van de chaos in het land gebruik om Iran binnen te vallen. Saddam wou door deze oorlog het territorium van Irak uitbreiden en controle krijgen over het gebied van de gedeelde grensrivieren, Arvand en Shatt al Arab. Het militaire conflict verliep aanvankelijk gunstig voor Irak, maar de oorlog bood de Iranese leiders een unieke kans het volk te verenigen tegen één vijand. In 1982 had Iran Irak teruggedreven naar de oorspronkelijke grenzen, maar het wou verder gaan en Irak zelf binnenvallen. Daarvoor was het echter niet sterk genoeg, waardoor de oorlog een uitputtingsslag werd. Toen Irak de oorlog dreigde te verliezen werd het in 1984 gesteund met wapenleveringen van o.a. Frankrijk, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten ondanks het feit dat Iran Irak ervan beschuldigde gifgas te gebruiken. Dit werd in 1986 ook door de VN gerapporteerd. In maart 1988 gebruikte Irak ook gifgas tegen de Koerden. 20 augustus 1988 kwam er een wapenstilstand.
1991: Verenigde Staten vs. Irak deel 1
In 1990 viel een door de vorige oorlog financieel geruïneerd Irak Koeweit binnen vanwege oliebelangen, maar Saddam had niet gerekend op de sterke internationale tegenstand tegen deze inval. De VN eiste een terugtrekking vóór 15 januari 1991, Irak stelde een terugtrekking van Israël uit Palestina als wedereis. 16 januari 1991 startte operatie “desert storm”. Op 23 februari begon de grondoorlog en 3 dagen later was Koeweit bevrijd. De coalitie besliste om niet verder te vechten in Irak zelf en op 3 maart aanvaardde Irak de wapenstilstand. Tijdens de oorlog werden 90.000 ton aan bommen op Irak gegooid. De Golfoorlog van 1991 kostte het leven aan 100.000 Irakese militairen en meer dan 100.000 burgers. De totale materiele schade van de Golfoorlog en de Oorlog met Iran beliep naar schatting 500 miljard dollar. Het Irakese leger werd streng beperkt, een no-fly zone werd ingesteld en Irak kreeg de opdracht zijn wapenarsenaal flink te reduceren en wapeninspecties toe te laten. De zware economische sancties troffen vooral de Irakese burgerbevolking.
2003: Verenigde staten versus Irak deel 2
Tussen 1991 en 2003 bleven er kleinschalige bombardementen van de VS en Groot-Brittannië plaatsvinden tegen Irak. In 1998 was er bijvoorbeeld een 3daagse operatie “desert fox” nadat Irak de wapeninspecties verboden had omdat het de VS ervan beschuldigde van deze inspecties misbruik te maken om te spioneren. Amerikaanse inspecteurs hadden geprobeerd informatie te verkrijgen die geen betrekking had op het mandaat van de wapeninspecties, bijvoorbeeld over de leefwijze van Saddam. Het opheffen van deze wapeninspecties deed een aantal landen (vooral de VS en Groot-Brittannië) schrik krijgen dat Irak weer massavernietigingswapens zou produceren. In 2001 waren er onderhandelingen om de wapeninspecties terug toe te laten, maar pas in november 2002 gaf Irak hieraan toe. Wapeninspecteurs vonden geen spoor van massavernietigingswapens, noch harde bewijzen dat Irak van plan was deze opnieuw te produceren. Ze vroegen de VN meer tijd voor verdere inspecties, maar de Verenigde Staten vonden begin 2003 dat de tijd rijp was voor een oorlog. In de VN veiligheidsraad was er daarvoor echter geen meerderheid te vinden en Rusland en China waren bereid hun veto te gebruiken tegen een militaire inval van Irak. Toen het ontbreken van steun door de veiligheidsraad duidelijk werd besloot de VS om tegen de wil van de veiligheidsraad in toch een oorlog te starten met steun van bereidwillige landen (o.a. Groot-Brittannië, Spanje, Italië,…). De VS schond hiermee internationaal recht. Op 18 maart 2003 gaf de VS Saddam een ultimatum van 48 uur om het land te verlaten. Wanneer dit ultimatum verstreken was begon op 20 maart de 3de golfoorlog. De oorlog lokte wereldwijd protest uit. Op 1 mei 2003 verklaarde Bush dat de oorlog gewonnen was en 7 maanden later werd Saddam opgepakt. Het verzet tegen de Amerikaanse aanwezigheid werd hierdoor echter niet gebroken, het steeg integendeel. Er zijn ondertussen al veel meer slachtoffers gevallen na het officiële einde van de oorlog dan tijdens de oorlog. Dat het geweld in Irak escaleert valt te illustreren in het aantal slachtoffers. Het 2de jaar na het officiële einde van de oorlog waren er bijna dubbel zoveel burgerslachtoffers gevallen dan tijdens het eerste jaar na de oorlog. (volgens de allerlaagste schattingen: eerste jaar van de bezetting: 6,215 doden op 1 jaar tijd. tweede jaar van de bezetting: 11,351 doden op 1 jaar tijd. Cijfers van Iraq bodycount).
Beweegredenen VS voor inval 2003:
De officiële beweegredenen voor de oorlog waren het weghalen van een dictator om democratie te installeren, om terreur te bestrijden en om massavernietigingswapens uit Irak weg te halen. Er zijn echter genoeg bewijzen om te geloven dat de VS andere beweegreden had voor deze oorlog: namelijk oliebelangen en economische belangen. Van de officiële redenen om oorlog te voeren bleek achteraf weinig te kloppen.
Massavernietigingswapens
Massavernietigingswapens zijn nooit gevonden na de inval. De Iraq Survey Group (ISG) concludeerde op 5 oktober 2004 in een 918 pagina’s dik rapport dat er geen bewijs was voor de aanwezigheid van massavernietigingswapens ten tijde van de Amerikaanse inval in Irak.
Link terreur en Irak
Ook van een rechtstreekse link tussen terrorisme en Irak is er nooit een sluitend bewijs geleverd. Dat Saddam steun heeft gegeven aan nabestaanden van Palestijnse terroristen (die vaak slachtoffer werden van Israëlische vergeldingsacties) is de enige onrechtstreekse link tussen Irak en terrorisme, maar een bewijs van een link tussen al Qaeda en Irak voor 2003 is er nooit geweest, bewijzen van aanwezigheid van trainingskampen voor terroristen ten tijde van Saddam zijn er nooit gevonden. Irak was dus waarschijnlijk geen broeihaard voor terrorisme voor 2003 zoals George Walker Bush zo graag laat uitschijnen. De invasie en bezetting hebben Irak echter in een spiraal van geweld ondergedompeld. De oorlog in Irak paste volgens de neoconservatieve denkstroming in de strijd tegen terrorisme na 11 september, maar er is geen enkele Irakees betrokken geweest bij de aanslagen van 11 september. Dat de VS in Irak nu uitgebreid slachtoffer is van terrorisme in Irak is een rechtstreeks gevolg van de Amerikaanse inval en de irritaties van de Irakezen door de Amerikaanse bezetting. De oorlog was waarschijnlijk een godsgeschenk voor al Qaeda voor het vinden van nieuwe rekruten voor een heilige oorlog tegen de VS.
De grondwet een goede basis voor democratie?
Eén van de redenen die Amerika aanhaalde om Irak binnen te vallen was dus om een wrede dictator weg te halen zodat er een democratie kon geïnstalleerd worden. Sommige analisten beweren echter dat de VS er eerder op uit is een Amerikaans gezinde schijndemocratie te installeren. Volgens een enquête is 4 op 5 Irakezen tegen de Amerikaanse bezetting en te vinden voor een onmiddellijke terugtrekking. Maar liefst 45% van de Irakezen vindt de aanslagen tegen de coalitietroepen zelfs gerechtvaardigd. Het mag dus duidelijk zijn dat een meerderheid van de Irakezen niet te vinden is voor de Amerikaanse aanwezigheid. Als er dus een goed werkende democratie in Irak komt, komt er waarschijnlijk ook een anti-Amerikaanse regering wat natuurlijk duidelijk tegen het belang van de Amerikanen is.
De “democratisering” van Irak verliep in 3 stappen. Op 30 januari 2005 waren er verkiezingen voor een voorlopige Irakese regering die de grondwet onderhandelde. De grondwet werd op 15 Oktober 2005 goedgekeurd met een referendum en op basis van deze grondwet werd op 15 december 2005 een nieuwe Irakese regering verkozen.
Wie de touwtjes in handen bleef hebben na de eerste verkiezingen van 30 januari 2005 werd duidelijk na de verkiezingen. De partijen die de verkiezingen hadden gewonnen hadden de terugtrekking van de Amerikaanse troepen als belangrijkste agendapunt. Meteen na de verkiezingen werd door de Amerikaanse president Bush verklaard dat er van een snelle terugtrekking geen sprake kon zijn.
De mainstream media doen uitschijnen dat de stemming van de Irakese grondwet een goede stap naar democratie is, maar daar zijn een aantal bedenkingen bij te maken. De nieuwe Irakese grondwet is een lichte verwerking van de eerste voorlopige grondwet die in maart 2004 door de coalitie aan het Irakese volk werd opgelegd en die dus door Amerikaanse pen is getekend. Het wijzigen van wetten in bezet gebied is echter verboden door de conventie van Genève, wat dus weer een schending van internationaal recht betekende. Het is ook zo dat tijdens de verkiezingen van 30 januari slechts weinig kandidaten door het volk gekend waren en een aantal van deze kandidaten werden verweten stromannen van de VS te zijn. Deze vergaande Amerikaanse inmenging over de inhoud van de Irakese grondwet gaat in tegen democratische principes. De soevereiniteit van het Irakese volk werd hiermee geschonden.
Men kan zich afvragen of een democratie die militair opgelegd is eigenlijk wel democratisch is. Een democratie moet vertrekken vanuit het volk en via een militaire inval wordt dit niet gedaan. Kunnen er eerlijke verkiezingen gehouden worden in een land onder bezetting? Elke democratie is anders en dient aangepast te worden aan locale noden. Een democratie volgens het Amerikaanse systeem is dus niet noodzakelijk een goed systeem voor Irak. Wat een goed systeem is voor Irak dient vooral door de Irakezen zelf beslist te worden.
Een belangrijk machtsinstrument in een democratie is de financiering van partijen. Een partij financieren kan effect hebben op 2 vlakken. Je verhoogt de kans dat ze verkozen wordt door meer middelen voor de campagne te geven en door de afhankelijkheid van de partij aan de financiële middelen krijg je zelf meestal iets in de pap de brokken in de partij. Een aantal partijen in Irak zou door het buitenland gefinancierd worden wat weeral een gevaar betekent voor de soevereiniteit van het volk. Zowel de VS als Iran worden van deze praktijken beschuldigd.
Men kan zich ook afvragen of de Irakezen wel wisten wat er juist in de grondwet stond? Enkele dagen voor het referendum zijn er nog een aantal wijzigingen aan geweest. Niet VS gezinde media worden gecensureerd in Irak en langs de andere kant werden er kranten betaald om positieve artikels schrijven over de Amerikaanse interventie. Persvrijheid is een essentieel onderdeel voor een democratie en mediamanipulatie door censuur heeft natuurlijk gevolgen voor de resultaten van het referendum.
Ook zijn er geruchten dat de stemming zelf gemanipuleerd is. De meegedeelde opkomstpercentages leken ongewoon hoog. In de Koerdische hoofdstad Arbil zouden waarnemers weinig kiezers gezien hebben terwijl officiële cijfers spreken over 90% opkomst. Het feit dat er 10 dagen nodig waren om ja en nee stemmen te tellen laat vermoeden dat er ruimte is gelaten voor manipulatie. In ieder geval leek de “onuitwisbare” inkt na onderzoek van een journalist van de Nederlandse volkskrant niet zo onuitwisbaar en makkelijk weg te wassen met bleekmiddel. (http://www.volkskrant.com/videoreportages/101 )
De grondwet biedt ook weinig oplossingen omdat een aantal belangrijke problemen in de ijskast zijn geplaatst, zoals autonomie voor de Koerden en de Sjiieten en de rol van de godsdienst in de staat. Het deel van het verzet dat religieus geïnspireerd wil een staatsbestel en een wet dat op de islam gebaseerd is. In de grondwet staat dat Islam de staatsgodsdienst is, maar elders in de grondwet staat dat er vrijheid van godsdienst is. Op zulke contradicties geeft de grondwet geen antwoord.
Een groot deel van de soennitische bevolking staat niet achter de grondwet. De meeste soennieten hebben de grondwet afgewezen omdat de grondwet federalisme voor Irak voorziet. Dit zou betekenen dat de soennitische bevolking niet kan profiteren van oliewinsten aangezien de oliebronnen vooral in Koerdische en sjiitische gebieden te vinden zijn. De grote ontevredenheid bij één bepaald deel van de bevolking is volgens sommigen een ideaal recept voor meer geweld en zelfs voor een latere burgeroorlog. Federalisme lijkt echter goed te passen in een soort van verdeel en heers strategie van de VS. Door de oliebelangen in de handen van de meer Amerikaans gezinde bevolkingsgroepen te schuiven krijgt de VS makkelijker controle over die olie.
Op 15 december 2005 vormde deze grondwet de basis voor verkiezingen van de nieuwe Irakese regering. Na de verkiezingen werd er massaal door vooral de soennitische bevolking betoogd met de eis om klachten over fraude te onderzoeken. Er waren een 2000 tal klachten ingediend, maar slechts 58 werden serieus genoeg geacht om onderzocht te worden. De VN wachtte niet tot de resultaten van het onderzoek over deze klachten om de verkiezingen “transparant en eerlijk” te verklaren. Een maand na de verkiezingen werd verklaard dat stemmen uit 227 van de 32.000 kiesbureaus ongeldig waren. De meeste stemmen die ongeldig zijn verklaard kwamen uit Bagdad (dus dichtbevolkt gebied). Over hoeveel stemmen het hier juist ging werd niet bekend gemaakt.
De Olie en de economische belangen
Dat olie macht is werd duidelijk wanneer de OPEC in 1973 een olie-embargo tegen het Westen invoerde vanwege de Yom Kipoer oorlog. De afhankelijkheid van het Westen aan de olie uit het Midden-Oosten werd duidelijk. Dit gevaar van afhankelijkheid werd nog eens benadrukt door de “National Energy Policy Endowment Group”, een commissie voor energie aangesteld door de regering Bush. Als oplossing voor het gevaar van een olietekort voor de VS werd gesteld dat de import van olie uit het Midden-Oosten verhoogd moest worden.
Dat er belangenvermenging is tussen de olie-industrie en het Amerikaanse bestuur valt moeilijk te ontkennen. De verkiezingscampagne van Bush werd door de olie-industrie gefinancierd. Verder hebben en hadden een aantal belangrijke Amerikaanse beleidsmakers een belangrijke post in bedrijven uit de olie-industrie. (Bijvoorbeeld George W. Bush in Arbusto, Dick Cheney in Halliburton en Condoleezza Rice in Chevron). Deze belangenvermenging beperkt zich niet tot de olie-industrie, maar ook met de militaire industrie en de media is er belangenvermenging.
Amerikaanse bedrijven kunnen makkelijk invloed uitoefenen op de Irakese economie dankzij uitvoeringsbesluiten van de voorlopige autoriteit over Irak onder de leiding van Paul Bremer. Besluit nr. 39 liet onder andere het volgende toe: De privatisering van 200 Irakese staatsbedrijven, mogelijkheid tot 100% buitenlandse participatie van Irakese bedrijven en de onbeperkte en belastingsvrije mogelijkheid tot het versluizen van winsten en financiële middelen. Dit laat een Amerikaans bedrijf toe een bedrijf in Irak over te nemen of op te richten en alle winst naar het thuisland terug te sturen zonder te herinvesteren in de Irakese economie. Het liberaliseren en privatiseren van Irak maakt de economische uitzuiging van het land makkelijker. De Irakese economie werd zo omgevormd van een staatseconomie naar een liberale kapitalistische economie. Deze wetswijzigingen waren overigens illegaal omdat zoals reeds gezegd internationale oorlogswetgeving opgelegde wetswijzigingen in bezet gebied verbiedt.
De olie-industrie bleef echter gespaard van de privatisering omdat er gekozen werd voor een “subtieler” systeem, namelijk “production sharing agreements”. Zonder teveel in te gaan op de details van dit systeem kunnen we het volgende stellen. Er wordt een contract tussen de staat en een bedrijf aangegaan om olie op te pompen. De aard van dit contract laat uitschijnen dat de olie in de handen van de staat blijft, maar de feitelijke macht over de olie ligt bij de bedrijven.
Imperialisme: De golfoorlog een vorm van neokolonialisme?
De invloed van neoconservatieve denktanks/belangengroepen zoals de Heritage Foundation en het PNAC in de Amerikaanse regering is groot. Het uitgangspunt van het PNAC (Project for the New American Century) is als het volgt: Amerikaans wereldleiderschap is goed voor de wereld en voor Amerika en dit moet ondersteund worden met militair en diplomatieke kracht. De ideologie die deze neoliberale denkstromingen naar voren schuiven is een ideale basis voor vergaand imperialisme en werelddominantie. Dat deze dominantie goed is voor de hele wereld valt te betwijfelen.
De gelijkenissen van de oorlog in Irak met de vroegere kolonisatie is groot. Er wordt een land militair aangevallen om macht te krijgen over de grondstoffen van het land, namelijk in het geval van Irak de olie. Op deze manier wordt getracht de economische situatie van het thuisland te verbeteren ten koste van het aangevallen land. Om dit te bereiken worden de bestaande instituties van het land zoals het leger, de administratie en het bestuur omgevormd in functie van de doelstellingen. Dit alles onder het motto van het “bevrijden” en het “beschaven” van een land. We kunnen de inval in Irak dus als een soort van “neokolonialisme” zien.
Het verzet
Volgens een opiniepeiling in opdracht van het Brits Ministerie van Defensie achten 45 % van de Irakezen de aanslagen tegen Amerikaanse en Britse troepen gerechtvaardigd. Amper 1 % gelooft dat de aanwezigheid van de coalitietroepen bijdraagt tot de veiligheid in het land en maar liefst 82 % is sterk tegen deze aanwezigheid gekant. Hoe komt het dat er zo’n grote tegenstand is tegen de Amerikaanse aanwezigheid? De wreedheden van het Amerikaanse leger, de schendingen van de mensenrechten en de economische onrechtvaardigheden kunnen als oorzaken van het verzet gezien worden. De opstanden na de val van Saddam werden met zware repressie door het Amerikaanse leger onderdrukt, wat voor verontwaardiging zorgde bij het Irakese volk. De infrastructuur van Irak is verwoest, de heropbouw gaat traag en voorzieningen als water, elektriciteit en gezondheidszorg zijn er nog steeds een stuk slechter aan toe dan voor de oorlog.
Het is misschien gevaarlijk het begrip “verzet” als een algemeen begrip te gebruiken omdat het verzet heel divers is. Het komt van verschillende soorten mensen met verschillende soorten doelen en ideologieën. We kunnen het verzet opdelen in het geweldloos verzet (bv. Betogingen en stil protest) en het gewelddadig verzet (guerrilla-aanvallen en terroristische aanslagen). Het gewelddadig verzet zelf kan opgedeeld worden tot geweld tegen de bezettende macht (dat kan gezien worden als vrijheidsstrijd) en blind geweld (dat veel burgerslachtoffers maakt en dat gericht is op het destabiliseren van de Irakese maatschappij en het opzetten van verschillende bevolkingsgroepen opzichte van elkaar). Er is een duidelijk verschil in beeldvorming tussen het Midden-Oosten en het Westen. Dezelfde mensen die in het Westen soms als terroristen gezien worden, worden in het Midden-Oosten soms als vrijheidsstrijders gezien. Dit tenminste als het niet om blind geweld gaat. Het gewelddadig effect lijkt echter een omgekeerd effect te hebben omdat de Verenigde Staten de gewapende opstand juist gebruikt als legitimatie om de bezettingstroepen daar te houden.
Een deel van het verzet komt van aanhangers van de vroegere baathpartijen. Andere delen van het verzet worden ondersteund door onder andere nationalistische, communistische of islamitische ideologieën. Welk aandeel de buitenlandse strijders in het verzet hebben is moeilijk te achterhalen, maar volgens sommige bronnen is deze beperkt en door de media sterk overdreven.
Cijfers over de tol van mensenlevens bij de Amerikaanse soldaten zijn makkelijk te vinden. Er zijn reeds meer dan 2.000 Amerikaanse militairen gesneuveld, maar over het aantal Irakese slachtoffers is het moeilijker om een juist aantal te vinden. Het Pentagon houdt gegevens bij maar weigert ze vrij te geven. Er wordt gesproken van reeds 100.000 Irakese slachtoffers. Een statistisch onderzoek van de “Johns Hopkins School of Public Health” gevoerd met willekeurige steekproeven spreekt van minimum180.000 doden. In december 2005 sprak Bush over ongeveer 30.000 Irakese burgerdoden. Dit cijfer vinden we ook terug op de site “Iraq Body Count” en is gebaseerd op berichten van onafhankelijke media, maar slechts een klein deel incidenten wordt in de media gerapporteerd, dus we kunnen zeggen dat dit een lage schatting is en het echte cijfer een stuk hoger ligt. In dit cijfer zijn ook de gedode verzetsstrijders niet meegerekend. Ook heeft dit cijfer het enkel over de doden die een “rechtstreeks” gevolg zijn door de invasie. De onrechtstreekse doden, bijvoorbeeld de doden als gevolg van de door de invasie verslechterde gezondheidszorg zijn hier niet bij meegerekend. Welke van deze cijfers we ook mogen geloven, zeker is dat de menselijke tol van de invasie bij de Irakese bevolking zeer hoog ligt. De coalitietroepen hebben als bezettende macht de verantwoordelijkheid over de veiligheid van de burgerbevolking. Niet alleen kan de coalitie het gewapend verzet niet onderdrukken, het is ook zelf verantwoordelijk voor vele doden bij de burgerbevolking als gevolg van de repressie tegen het verzet. De coalitietroepen hebben volgens rapporten dubbel zoveel slachtoffers op hun geweten dan de verzetsstrijders. Het Amerikaanse leger maakt dan ook gebruik van wapens als clusterbommen, napalm en witte fosfor die veel burgerdoden veroorzaken.
Clusterbommen
Clusterbommen zijn bommen die als ze gedropt worden uitéénvallen in een 200 tal kleinere bommen. Op deze manier wordt er een bommenregen veroorzaakt over een wijd terrein wat in vele gevallen veel burgerdoden veroorzaakt. 10% van de bommen ontploffen niet direct, wat voor een blijvend gevaar, zeg maar een “landmijneffect” zorgt. Landmijnen zijn verboden volgens internationaal recht en daarom is er een internationale oproep om ook clusterbommen te verbieden. België heeft onlangs als eerste land clusterbommen verboden.
Napalm
Napalm is verboden volgens internationaal recht. De officiële reden voor het verbod is omdat het sterk milieuvervuilend is. Dit staat los van het feit dat het een vreselijk wapen is. Officieel ontkent de VS het gebruik van napalm, maar niet het gebruik van brandbommen. De “brandbommen” die de VS gebruiken verschillen maar op 1 punt van de illegale napalm van Vietnam, namelijk dat er milieuvriendelijkere brandstof in zit. Hoe je het ook noemt, brandbom of napalm, de vreselijke gevolgen voor de slachtoffers van deze bommen zijn echter nog steeds hetzelfde als tijdens Vietnam. Volgens de VS is dit dus geen verboden wapen, volgens mensenrechtenorganisaties wel. (bron: o.a. globalsecurity.org)
Fosforbommen
De VS heeft het gebruik van witte fosfor lang ontkend. Het gebruik van fosfor zou volgens de VS enkel bedoeld zijn geweest voor het verlichten van het slagveld, maar onlangs gaven ze één jaar na de feiten het gebruik van fosforbommen toe. Fosfor verbrandt lichamen, het doet het vlees tot op het bot smelten. Fosfor explodeert en vormt een wolk. Iedereen in een straal van 150 meter is gezien. Dit kan dus gezien worden als een chemisch wapen, wat verboden is volgens internationaal recht. Dit wapen werd gebruikt tijdens de opstand in Fallujah. Gebruik in een stad maakt het moeilijk te zien of deze wapens nu verzetsstrijders of burgerbevolking treft.
Verarmd uranium
Over dit controversieel wapen bestaat er weinig eensgezindheid. Dit zijn geen kernwapens, maar kogels en projectielen met een omhulsel uit verarmd uranium. Omdat dit sterk materiaal is, verbetert dit de penetratiekracht van de kogel aanzienlijk. Hierdoor raken kogels door dikkere pantsers. Het gevaar zou hier volgens sommigen niet in de radioactiviteit liggen, aangezien deze minimaal is. Het gevaar zou vooral liggen aan de verhoogde hitte bij inpakt. Die ligt hoger dan bij gewone kogels en door die hitte zouden er meer deeltjes vrijkomen. Het gaat hier dus eerder om een toxisch dan om een radioactief probleem. Anderen zeggen dat het wel een radioactief probleem is, dat de radioactiviteit inderdaad minimaal is, maar dat door het veelvuldig gebruik een soort van opéénstapeling van radioactiviteit plaats vind. “Vele kleintjes maken één grote” om het simpel te stellen. Op plaatsen waar verarmd uranium gebruikt geweest is wordt vaak een verhoogd aantal kankers en misgeboorten waargenomen.
Omdat deze controversiële wapens weinig precies te richten zijn en omdat ze bij gebruik over een wijd terrein effect hebben maken ze veel burgerslachtoffers. Over deze wapens is er veel discussie of bepaalde conventies het gebruik ervan al dan niet verbieden. Strikt juridisch gezien zijn ze allemaal verboden aangezien internationaal recht zegt dat bij oorlog de burgerbevolking zoveel mogelijk gespaard moet blijven en dit is bij het gebruik van dit soort wapens niet het geval.
Mensenrechtenschendingen
Er blijven berichten komen van schendingen van mensenrechten in Irak. De volgende quote komt van de site van Amnesty International:
De door de Verenigde Staten geleide troepen in Irak begingen grove mensenrechtenschendingen, waaronder onwettige moordpartijen, en willekeurige detentie zonder aanklacht of proces, en er kwam bewijs boven tafel van marteling en mishandeling. Duizenden Iraakse burgers werden gedood tijdens gewapende botsingen tussen Coalitietroepen en Iraakse veiligheidstroepen enerzijds en gewapende Iraakse groeperingen anderzijds. Gewapende groeperingen begingen grove mensenrechtenschendingen, waaronder aanvallen op burgers, gijzelnemingen en het vermoorden van gijzelaars. Vrouwen werden lastig gevallen en bedreigd temidden van het toenemende dagelijkse geweld . De doodstraf werd in augustus heringevoerd door de nieuwe interim-regering.
De berichten over martelingen in de gevangenissen van de VS begonnen nadat er foto’s waren opgedoken van mishandelingen en vernederende praktijken door VS soldaten in de Abu Ghraib gevangenis. De VS beweert dat dit uitspattingen zijn van individuen, mensenrechtenorganisaties spreken over een structureel probleem.
De VS blijft echter formeel ontkennen dat er gemarteld wordt in gevangenissen van de VS. Wat verstaat de VS echter onder marteling en wat zijn voor hen toelaatbare praktijken? Het volgende artikel uit het volk biedt misschien een antwoord op deze vraag:
,,Foltering is elke daad waarbij zware pijn of lijden, of dat nu lichamelijk is of mentaal, doelbewust wordt toegebracht.” Zo staat het omschreven in de VN-conventie van 1984 tegen foltering. Condoleezza Rice is nu dus formeel: de VS folteren niet. De vraag is: wat is zware pijn of lijden? Recent onderzoek van het Amerikaanse station ABC News wees op zes technieken die de CIA wel toelaatbaar acht.
1) De ondervrager schudt de verdachte door elkaar. 2) Hij slaat de verdachte met de open hand. 3) Hard in de maag slaan met de open hand om wel pijn toe te brengen maar geen verwondingen. Een vuistslag mag niet. 4) De gevangene staat 40 uur of meer recht, geketend aan de vloer. Zo wordt hem meteen ook slaap ontzegd. 5) De gevangene staat naakt in een koude cel en wordt overgoten met water. 6) De gevangene wordt ondersteboven vastgebonden, en rond zijn hoofd wordt cellofaan gewikkeld. Dan wordt water op zijn gezicht gegoten, waardoor de gevangene het gevoel krijgt of hij verdrinkt.
Deze praktijken zijn volgens de VS dus geen folteringen, volgens mensenrechtenorganisaties wel. Ook blijven de geruchten van geheime gevangenissen en uitleveringen van gevangenen aan landen die het niet nauw nemen met de mensenrechten bestaan. In november 2005 ontstond er opschudding omdat de CIA luchthavens in Europa zou gebruikt hebben om gevangenen te vervoeren naar geheime gevangenissen. Een onderzoek van de raad van Europa in december 2005 wees uit dat er inderdaad geheime CIA vluchten zouden geweest zijn en gevangenen vastgehouden in Europa.
Het recht tot medische hulp wordt in gevechtssituaties vaak geschonden. Ambulances en medische hulp worden door soldaten van de coalitie soms tegengehouden of durven Amerikaanse checkpoints niet passeren vanwege het risico beschoten te worden. Er zijn incidenten gemeld waarbij coalitietroepen op ambulances hebben geschoten. De precieze kogelinslagen door de voorruit op de plaats van de bestuurder maken duidelijk dat dit schoten waren om te doden. Door op deze manier het recht tot medische hulp te beperken schend de VS de conventie van Genève.
Besluit
De omvorming van Irak naar een democratische staat is een proces dat nog volop aan de gang is. Een voorwaarde voor een werkende stabiele democratie is echter het uitblijven van geweld. Er is momenteel echter weinig uitzicht op het einde van het geweld.
Een sleutelvraag voor de toekomst van Irak is de vraag of de coalitietroepen zullen blijven of niet. Tegenstanders van de terugtrekking zeggen dat door de grote verdeeldheid van Irak en het ontbreken van een goed getraind leger het geweld zal escaleren. Voorstanders van de terugtrekking wijzen op het feit dat de aanwezigheid van de bezettingstroepen juist oorzaak van het geweld zijn en dat de verdeeldheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen juist gevoed wordt door het Westen als verdeel en heers strategie. Zowel een terugtrekking als een niet terugtrekking lijken dus allebei gevaren in te houden tot escalatie van geweld. Door het feit dat de aanwezigheid van de coalitietroepen één van de oorzaken van het verzet is lijkt een terugtrekking de meeste garanties te geven tot het stoppen van het geweld op lange termijn. Ook zal een terugtrekking de meeste garanties geven voor het zelfbeschikkingsrecht van het Irakese volk. Met 4 op 5 Irakezen die voorstander zijn van een onmiddellijke terugtrekking is het Irakese volk overigens zelf een grote vragende partij voor de terugtrekking.
Over de intentie van de VS om al dan niet terug te trekken zijn de meningen verdeeld. De hoge financiële kosten zouden volgens sommigen een reden zijn voor de VS om toch terug te trekken. Anderen wijzen op de uitbouw van permanente militaire basissen door de VS in Irak die aan zouden wijzen op het feit dat de VS niet de intentie heeft om snel te vertrekken. Een voorwaarde dat veel gekoppeld wordt aan de terugtrekking is de uitbouw van een capabel Irakees leger. Hierop is er vanuit Irak echter veel kritiek te horen. Er zouden geen competente mensen door de VS aangeduid worden om het leger op te leiden en mensen die er wel competent voor zijn worden gemarginaliseerd om niet in aanmerking voor de job te komen. Het oude Irakese leger is in 2003 volledig ontbonden geweest en specialisten zeggen dat het uitbouwen van een volledig nieuw capabel leger een proces van jaren zou kunnen zijn. De ontbinding van het leger en het niet aanstellen van oude officieren in het nieuw leger is een manier van de VS om alle Baath gezinde invloeden uit het leger te houden. Het nieuwe leger krijgt niet alleen een militaire, maar ook een ideologische training van de VS zodat nationalistische invloeden uit het leger gehouden worden en zo een VS gezind machtsapparaat kan gevormd worden.
Naar aanleiding van de 3de verjaardag van de inval in Irak kwam er een internationale oproep om te betogen in het weekend van 18 en 19 maart. In België zal er op 19 maart een betoging komen dat loopt van het Noord station tot de Amerikaanse ambassade.
(Uitpers, nr. 74, 7de jg., april 2006)
Bert Vandewynckele doet zijn stage bij Vrede vzw. Op 19 maart 2006 is er een betoging tegen de oorlog en bezetting van Irak. Meer info op http://www.geenoorlog.be
Bronnen :
http://nl.wikipedia.org/wiki/Irak
http://nl.wikipedia.org/wiki/Golfoorlog_(2003)
http://www.studybuddy.nl/nederlands/start.html
http://www.iraqbodycount.net/press/pr12.php
http://www.commondreams.org/headlines04/1031-01.htm
http://www.offensief.demon.nl/nieuwe%20grondwet%20irak.html
http://www.vrijspreker.nl/blog/?itemid=2959
http://spitsnet.nl/nieuws.php/2/57476/cci
http://www.intal.be/nl/article.php?articleId=548&menuId=24
http://www.stopusa.be/scripts/texte.php?section=BD&langue=2&id=24086
http://www.globalsecurity.org/org/news/2003/030810-napalm-iraq01.htm
http://aljazeera.com/cgi-bin/news_service/middle_east_full_story.asp?service_id=5875
http://www.intal.be/nl/article.php?articleId=562&menuId=1#1
http://www.g3w.be/nl/article.php/m12/f69/a63
http://www.verminking.nl/verboden.html
http://www.xs4all.nl/~stgvisie/VISIE/clusterbomb.html
http://www.mcc.org/clusterbomb/iraq/index.html
http://www.amnesty.nl/landeninfo/llp_irak_2005.shtml
http://www.aivl.be/index.cfm?PageID=648
http://www.aivl.be/index.cfm?PageID=2304
http://www.dewaarheid.nu/apr01/oorlogsmisdaden_irak.htm
http://www.carbonweb.org/documents/Crude%20Designs%20report%20-%20final.pdf
http://www.grenzeloos.org/artikelnieuw/viewartikel.php/id/497.html
http://www.internationalesocialisten.org/artik03_oorlogimperia.html#oww
http://www.wereldexpat.nl/nl/wonen/veiligheidensamenleving/Censuurvs.htm?view=Standard
http://www.worldtribunal.org/main/?b=97
http://www.rtno.nl/pamflet17.html
http://www.dewaarheid.nu/mrt01/rijken.htm
http://www.antenna.nl/ravage/archief2003/2003archief/0503ar6.htm
http://www.newamericancentury.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Project_for_the_New_American_Century
http://www.hetvolk.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=G1CL773N
http://vredessite.nl/andernieuws/2005
http://www.nos.nl/nieuws/achtergronden/irak/thema_irak.html
http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/3806713.stm
http://www.greenleft.org.au/back/2005/652/652p33c.htm
http://www.dahrjamailiraq.com/index.php
http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4552846.stm
http://www.lies.com/wp/2003/10/20/us-deaths-in-vietnam-and-iraq-by-month/
http://uruknet.info/?p=19423&hd=0&size=1&l=x
http://indymedia.all2all.org/news/2005/01/92506.php
http://hrw.org/reports/2005/us0905/1.htm#_Toc115161399
http://www.brusselstribunal.org/
Vredescahier 4/2002: “De waanzinnige oorlog om Irak” – Vrede vzw
Oorlogsjunks – Joel Andreas – EPO
Anne Morelli – Elementaire princiepes van oorlogspropaganda – EPO
Irak, de menselijke kost van de bezetting: Een publicatie van Intal, Vrede vzw en Brussells Tribunal, Stop USA en 11.11.11
Irak, oog in oog met de bezetting – Mohammed Hassan & David Pestieau – EPO